Zaburzenia chodu zawsze pojawiają się w związku z patologicznymi czynnikami, które najczęściej oddziałują na układ mięśniowy, układ stawowy bądź układ nerwowy. Mogą wystąpić w każdym wieku (choć najczęściej u seniorów), co zawsze wymaga leczenia przyczynowego i rehabilitacji ruchowej.
Zaburzenia chodu – przyczyny
Chód jest złożoną aktywnością ruchową, na którą składają się liczne czynności układu nerwowego, odpowiedzialne za lokomocję i równowagę, jak również narząd ruchu, w skład którego wchodzą:
- mięśnie;
- ścięgna;
- stawy;
- kości.
Zaburzenie którejkolwiek składowej skutkuje zaburzeniami chodu, a w zależności od przyczyn, mogą one mieć różny charakter. Zaburzenia chodu niemal najczęściej wiążą się z chorobami ośrodkowego układu nerwowego i są wówczas wywołane uszkodzeniem struktur głębokich mózgu, takich jak wzgórze i jądra podstawy oraz pień mózgu i móżdżek. W takich sytuacjach zaburzenia chodu wynikają z błędnej integracji bodźców sensorycznych w tzw. „mapę przestrzenną” ruchu lub błędnej modulacji siły mięśniowej w strukturach jąder podkorowych, móżdżku i dróg korowo-rdzeniowych. Konsekwencją jest chód koszący (hemiplegiczny), chód móżdżkowy i będący konsekwencją dysfunkcji układu pozapiramidowego. Możliwe przyczyny zaburzeń chodu związane z układem nerwowym:
- udar mózgu;
- choroba Parkinsona;
- choroba Alzheimera;
- wodogłowie;
- mózgowe porażenie dziecięce;
- uszkodzenie mechaniczne błędnika;
- guzy mózgu;
- choroba nowotworowa ośrodkowego układu nerwowego;
- neuropatia obwodowa;
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Zaburzenia chodu mogą również wiązać się z chorobami i patologiami narządu ruchu, np.:
- przebytymi operacjami (w tym endoprotezoplastyką, artroskopią);
- chorobą zwyrodnieniową stawów;
- chorobami reumatycznymi (w tym ZZSK, RZS, łuszczycowym zapaleniem stawów);
- asymetrią długości kończyn dolnych (funkcjonalną lub czynnościową);
- dystrofią mięśniową;
- zapaleniem mięśnia;
- naderwaniem lub zerwaniem mięśnia obręczy miednicznej czy kończyny dolnej.
Pogorszenie zdolności chodu obserwuje się również u osób starszych, co wiąże się głównie z większym ryzykiem różnych chorób oraz osłabieniem równowagi i wytrzymałości stawów w pewnym wieku.
Zobacz również: Cechy chodu fizjologicznego.
Zaburzenia chodu – rodzaje
Istnieje wiele rodzajów zaburzeń chodu, a na podstawie obrazu klinicznego można nierzadko określić zarówno typ chodu, jak i potencjalne przyczyny:
- chód ataktyczny – przybiera nieregularny rytm, czemu towarzyszy skrócenie kroku i poszerzenie podstawy. Jest charakterystyczny dla ataksji móżdżkowej i czuciowej, choć może pojawiać się również w pląsawicy;
- chód sztywny – traci swoją płynność, kończyny dolne i tułów stają się sztywne. Wszystko przez znaczne zmniejszenie rotacji miednicy i tułowia, co jest ważnym elementem prawidłowego chodu. Inne objawy to: skrócony krok, wąska lub poszerzona podstawa, obniżony zakres ruchomości w stawach kończyn. Chód sztywny jest charakterystyczny m.in. dla spastyczności, choroby Parkinsona, dystonii, a także w zespole wielozawałowym;
- chód z osłabienia – pojawia się w przebiegu chorób mięśni, polineuropatii i uszkodzenia dróg korowo-rdzeniowych. Nierzadko w jego przebiegu obserwuje się np. opadanie stopy;
- chód skręcający – pojawia się nagła zmiana kierunku chodu w jedną stronę, co jest typowe dla chorób układu przedsionkowo-błędnikowego i móżdżku;
- chód z zastygnięciami – pacjent ma spore problemy z rozpoczęciem i zmianą kierunku chodu. Jest to charakterystyczne m.in. dla parkinsonizmu, zespołu wielozawałowego, wodogłowia i innych uszkodzeń płatów czołowych;
- chód na poszerzonej podstawie – pojawiający się w chorobach robaka móżdżku, ale także w innych uszkodzeniach móżdżku;
- chód na wąskiej podstawie – pojawiający się w chorobie Parkinsona lub w spastyczności;
- chód ostrożny – powolny, krótki krok typowy dla podkorowego uszkodzenia istoty białej;
Wymienia się także tzw. chód dziwaczny, który nie wpisuje się w żadną z powyższych kategorii.
Zobacz również: Chód szurający.
Diagnostyka zaburzeń chodu
Istnieje wiele metod dokładnej analizy chodu i jego zaburzeń. Najprostszym badaniem jest wzrokowa ocena chodu podczas pokonywania przez pacjenta odcinka o określonej długości, co często powinno kończyć się obrotem, siadaniem na krześle, wstaniem i pokonaniem drogi powrotnej. Jednocześnie wykonać można analizę chodu przy zamkniętych oczach i wyciągniętych rękach oraz analizę równowagi przy otwartych i zamkniętych oczach. Alternatywą jest wideografia, czyli nagranie chodu pacjenta i jego ocena przez profesjonalny, medyczny program. Szukając przyczyn zaburzeń chodu, najczęściej wykonuje się badanie obrazowe błędnika, móżdżku i mózgu oraz badania krwi. Przy podejrzeniu patologii nerwowo-mięśniowych zastosowanie znajdują badania EMG, ENG i EEG.
Zaburzenia chodu – leczenie
Zaburzenia chodu leczy się przyczynowo, jeśli tylko jest to możliwe. Bez względu na przyczynę wdraża się natomiast rehabilitację ruchową. Obejmuje ona terapię manualną, metody specjalistyczne (np. metoda PNF, NDT-Bobath i inne) oraz indywidualnie dobrane ćwiczenia (w tym równoważne i obejmujące reedukację chodu). Nawet jeśli nie doprowadzą do wyleczenia pacjenta, wyraźnie poprawią jego jakość życia i sprawność.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Koziorowska-Gawron E., Koszewicz M., Budrewicz S., Podemski R., Psychogenne zaburzenia chodu – opis trzech przypadków, Polski Przegląd Neurologiczny, 4/2014.
- Szczudlik A., Rudzińska M., Zaburzenia chodu i upadki – diagnostyka różnicowa i postępowanie, Polski Przegląd Neurologiczny, 2008, tom 4, supl. A.
- Bywalec R., Zaburzenia chodu – jeden problem, różne punkty widzenia, Geriatria, 2018; 12: 29-34.
