Dystymia to przewlekłe zaburzenie nastroju o łagodniejszym, lecz długotrwałym przebiegu, często określane jako depresja o niskim nasileniu. Mimo że objawy nie zawsze są tak intensywne jak w epizodzie normalnej depresji, ich stała obecność przez lata znacząco wpływa na jakość życia, codzienne funkcjonowanie oraz relacje społeczne. W literaturze medycznej dystymię zalicza się do zaburzeń afektywnych, choć może współistnieć także z innymi problemami psychicznymi, takimi jak zaburzenia lękowe czy uzależnienia. Wskazania te sprawiają, że dystymia bywa trudna do samodzielnego rozpoznania, a utrzymujący się obniżony nastrój, brak energii czy przewlekły pesymizm zwykle wymagają profesjonalnej diagnostyki. Pojawienie się objawów sugerujących to zaburzenie jest więc ważnym sygnałem, aby skonsultować się z lekarzem psychiatrą i rozważyć odpowiednie formy leczenia oraz wsparcia.
Co to jest dystymia?
Dystymia to przewlekłe zaburzenie nastroju, które pod wieloma względami przypomina depresję. Charakteryzuje się jednak łagodniejszym, lecz długotrwałym przebiegiem. Objawy mogą mieć różne nasilenie, ale ich stała obecność istotnie wpływa na codzienne funkcjonowanie. Najczęściej obserwuje się:
- umiarkowane i przewlekłe obniżenie nastroju;
- gorsze samopoczucie emocjonalne;
- niską samoocenę i poczucie braku własnej wartości;
- utrzymujące się zmęczenie i mniejszą energię do działania;
- obniżoną zdolność odczuwania przyjemności (anhedonię);
- nadmierny samokrytycyzm;
- skłonność do przewlekłego zamartwiania się.
Charakter choroby
Dystymia ma przebieg przewlekły i może utrzymywać się wiele lat, a w niektórych przypadkach nawet przez większość życia. Początek schorzenia bywa trudny do uchwycenia, ponieważ zwykle rozwija się stopniowo i podstępnie. Choroba charakteryzuje się zmiennym nasileniem objawów. Okresy względnej poprawy przeplatają się z fazami wyraźnego pogorszenia, choć nawet lepsze dni pacjent rzadko interpretuje jako pełny dobrostan.
Dystymia – objawy
W przeciwieństwie do depresji, osoby z dystymią zazwyczaj nadal wywiązują się ze swoich obowiązków zawodowych i rodzinnych, choć nie czerpią z nich satysfakcji ani poczucia spełnienia. Niekiedy pojawiają się dodatkowe trudności, takie jak zwiększone napięcie, drażliwość, roszczeniowość, obwinianie otoczenia czy nasilone poczucie winy. Nie są to jednak typowe objawy, lecz możliwe cechy towarzyszące. Zdarza się również, że pacjent zgłasza myśli lub zamiary samobójcze. Choć występują one rzadziej niż w depresji, zawsze wymagają pilnej oceny specjalisty i różnicowania z innymi zaburzeniami psychicznymi.
Dystymia – przyczyny
Dokładne przyczyny dystymii nie zostały jeszcze poznane. Uważa się, że jest konsekwencją połączenia kilku czynników:
- zaburzenia neuroprzekaźnictwa – zwłaszcza dotyczące serotoniny, dopaminy i noradrenaliny, które odpowiadają za regulację nastroju i reakcji emocjonalnych;
- predyspozycje genetyczne – ryzyko dystymii jest wyższe u osób, w których rodzinach występowały zaburzenia depresyjne lub inne zaburzenia afektywne;
- dysfunkcja osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA) – przewlekły stres może prowadzić do zaburzeń równowagi w gospodarce hormonalnej, w tym wydzielania kortyzolu, co wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego;
- choroby przewlekłe – takie jak cukrzyca, zaburzenia endokrynologiczne (np. choroby tarczycy) czy choroby nowotworowe, które mogą predysponować do rozwoju zaburzeń nastroju;
- nadużywanie substancji psychoaktywnych oraz długotrwałe stosowanie niektórych leków – mogą wpływać na neurotransmisję i ogólne funkcjonowanie psychiczne.
Dystymia należy do stosunkowo częstych zaburzeń nastroju. Szacuje się, że występuje u nawet 5% populacji ogólnej, a wśród osób z chorobami przewlekłymi jej częstość może sięgać 15%. Kobiety chorują istotnie częściej. Statystyki wskazują na co najmniej dwukrotnie zwiększone ryzyko, a niektóre badania sugerują, że różnica ta może być jeszcze większa.
Dystymia – leczenie
Leczenie dystymii obejmuje zarówno psychoterapię, jak i farmakoterapię, a najlepsze efekty uzyskuje się, łącząc obie formy terapii. W pracy terapeutycznej najczęściej stosuje się podejścia o potwierdzonej skuteczności, przede wszystkim terapię poznawczo-behawioralną (CBT) oraz terapię interpersonalną (IPT). Ich celem jest redukcja objawów, poprawa funkcjonowania emocjonalnego oraz budowanie strategii, które zmniejszają ryzyko nawrotów.
W farmakoterapii wykorzystuje się leki stosowane w leczeniu depresji, takie jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD) czy inhibitory monoaminooksydazy (IMAO). Dobór preparatu zależy od obrazu klinicznego, tolerancji leków i ewentualnych chorób współistniejących. Z tego względu powinien być prowadzony przez lekarza psychiatrę.
Warto podkreślić, że każdy kolejny nieleczony lub niedostatecznie leczony epizod zaburzeń nastroju może zwiększać ryzyko nawrotów oraz nasilenia objawów. Z tego względu kluczowe jest wczesne rozpoczęcie terapii, systematyczność oraz współpraca z specjalistą. Istotną rolę odgrywa również wsparcie ze strony bliskich, które pomaga pacjentowi utrzymać motywację i stabilność emocjonalną.
Polecane produkty:
|
Mata do akupresury (mata z igłami)
Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej... |
|
Mata z kolcami
Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kantorska-Janiec M., Rymaszewska J., Przychodzi pacjent do lekarza… z depresją, Lekarz POZ, 1/2016.
- Nitka-Siemińska A., Siemiński M., Wichowicz H., Nyka W., Dystymia, Psychiatria, tom 2, nr 1, 40–43.
