Stres definiuje się jako zespół wszystkich zmian nieswoistych, wywołanych przez wyjątkowo silny lub długo działający bodziec (stresor). Jest wyrazem czynnego przystosowania się organizmu do nowych warunków oraz uznaje się go za zaburzenie homeostazy organizmu.
Mechanizm działania – stres
Obrazując w skrócie, cała reakcja stresu wygląda następująco:
stresor → pobudzenie podwzgórza → pobudzenie przedniego płata przysadki mózgowej → pobudzenie wydzielniczej funkcji nadnerczy
Stresor jest bodźcem wywołującym reakcję stresową i może nim być zarówno trudna sytuacja materialna, utrata pracy, ciężka choroba, konflikt czy trudne wydarzenie w życiu. Ponadto, stres może być spowodowany ciągłym przebywaniem w głośnym pomieszczeniu i w hałasie.
Reakcja organizmu człowieka na stres może być różna. Zależy ona głównie od indywidualnych cech danej osoby, ponieważ to co dla jednej osoby jest źródłem silnego stresu, dla innej może być błahostką. Dodatkowo reakcja organizmu zależy od przygotowania na sytuację stresową, ogólnego stanu zdrowia organizmu, głodu, pragnienia, zmęczenia, chorób współistniejących oraz subiektywnej interpretacji sytuacji jako zagrażającej lub niezagrażającej.
Zobacz również: Fizjologia stresu – czym jest?
Hormony nadnerczy odgrywają główną rolę w procesie adaptacji do czynników stresowych.
Fazy przystosowania
Wyróżnia się trzy fazy przystosowania organizmu do stresu:
- Alarmowa – aktywowanie mechanizmów obronnych w następstwie naruszenia homeostazy.
- Adaptacji (gdy stresor oddziałuje nadal) – dążenie do zachowania równowagi między organizmem, a bodźcem.
- Wyczerpania – gdy organizm traci zdolność dalszej adaptacji do wciąż działającego stresora.
Efekt działania stresu
Zdarza się, że sytuacja stresowa może wpływać mobilizująco na człowieka. Jednak znacznie częściej mamy do czynienia z przewlekłym stresem, który działa negatywnie na organizm. Stres wpływa zarówno na procesy emocjonalne jak i fizjologiczne. W takiej sytuacji można zaobserwować między innymi:
- wzrost ciśnienia tętniczego;
- przyspieszenie akcji serca;
- suchość w jamie ustnej;
- zwiększenie stężenia glukozy we krwi;
- wzrost napięcia mięśniowego (w tym zwiększenie napięcia mięśni gładkich);
- przyspieszenie i spłycenie oddechu;
- wyostrzenie zmysłów;
- zwiększenie aktywności gruczołów potowych;
- typowe zmiany w zapisie EEG;
- charakterystyczne zmiany w gospodarce hormonalnej.
Dodatkowo, na poziomie emocjonalnym można zaobserwować lęk, niepokój, agresję, drażliwość i zwiększoną czujność.
Zmiany, które zachodzą w organizmie pod wpływem stresu działają mobilizująco, ponieważ przygotowują organizm do danej sytuacji. Setki lat temu umożliwiały przeżycie. Jednak jednorazowy niezwykle silny stres lub często powtarzające się stany stresowe wpływają na dezorientację organizmu i mogą się przyczynić do wielu schorzeń. Zaliczamy do nich np.:
- zaburzenia snu, problemy ze snem;
- problemy z koncentracją;
- choroby skóry;
- obniżenie nastroju i motywacji;
- zaburzenia miesiączkowania czy erekcji;
- wrzody żołądka;
- choroby układu krążenia czy układu oddechowego.
Jak sobie radzić ze stresem?
W walce z przewlekłym stresem pomocna bywa fizjoterapia, a w szczególności spokojna kinezyterapia przy wyciszającej muzyce lub terapie wyciszające, np. trening autogenny Schultza lub trening Jacobsona.
Zobacz również: Sposoby na stres.
Kortyzol
Kortyzol (inaczej: hormon stresu) odgrywa znaczącą rolę w utrzymaniu homeostazy organizmu (także w przebiegu sytuacji stresowych). Jest wytwarzany przez korę nadnerczy m.in. w sytuacjach stresowych, jednak jego nadmierne stężenie wpływa negatywnie na organizm.
W wyniku przewlekłej hiperkortyzolemii zwiększa się apetyt, gromadzi tkanka tłuszczowa i rozwija otyłość brzuszna wraz z hiperglikemią oraz insulinoopornością. Kortyzol ma także duży wpływ na zdolność zapamiętywania i uczenia się, ponieważ przyczynia się do śmierci neuronów. Dodatkowo jego nadmiar powoduje upośledzenie czynności układu odpornościowego, a w efekcie zwiększenie podatności na infekcje.
Hormon ten osiąga najwyższe fizjologiczne stężenie w godzinach porannych, zwykle około 8 rano i utrzymuje się do 3 godzin po przebudzeniu.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Musiała N., Hołyńska-Iwan I., Olszewska-Słonina D., Kortyzol – nadzór nad ustrojem w fizjologii i stresie, Journal of Laboratory Diagnostics, 54/2018.
- Sławomirska M., Siwińska J., Stres i sposoby radzenia sobie z nim, Kraków.
Jedna odpowiedź