Hormon jest cząsteczką chemiczną pełniącą rolę przekaźnika w organizmie człowieka. Wyspecjalizowane komórki nabłonkowe wydzielają hormony do krwi, po czym ulegają one rozprowadzeniu dalej i trafiają do tkanek docelowych. Hormon działa poprzez skomplikowane mechanizmy i transporty fizjologiczne.
Wydzielanie hormonów
Hormony są wydzielanie nie tylko przez komórkę lub grupę komórek do krwi, jak uważano kiedyś. Postęp i rozwój endokrynologii wykazał, że substancje te mogą być wydzielane przez klasyczne gruczoły wewnątrzwydzielnicze, pojedyncze komórki dokrewne, neurony oraz (sporadycznie) przez komórki układu immunologicznego.
Wydzielanie hormonów polega na przemieszczaniu się substancji z wnętrza komórki do płynu zewnątrzkomórkowego lub bezpośrednio do środowiska zewnętrznego. Aktywność sygnału wywołanego przez hormony i inne cząsteczki sygnałowe musi być ograniczona w czasie, jeśli ma wywołać określoną odpowiedź w organizmie. Na przykład insulina jest wydzielana, gdy stężenie glukozy we krwi rośnie po posiłku.
Poniżej przedstawiono przykłady hormonów wraz z miejscem ich wytwarzania:
- testosteron – jądra;
- estrogeny i progesteron – jajniki;
- melatonina – szyszynka;
- kortyzol i aldosteron – kora nadnerczy;
- adrenaliza i noradrenalina – rdzeń nadnerczy;
- insulina i glukagon – trzustka;
- parathormon – przytarczyca;
- kalcytonina, tyroksyna i trójjodotyronina – tarczyca.
Działanie hormonów
Wszystkie hormony wiążą się z receptorem komórki docelowej i inicjują następnie odpowiedź biochemiczną. Stanowi ona komórkowy mechanizm działania hormonów. Jeden hormon może wpływać na wiele tkanek, a innych komórkach może on nie wywoływać żadnych zmian.
Jedną z charakterystycznych cech hormonów jest ich zdolność do wywierania działania w bardzo małych stężeniach. Niektóre cząsteczki sygnałowe transportowane we krwi do odległych tkanek nie uznaje się za hormony, ponieważ aby wywołać efekt, ich stężenie musi być dość wysokie. Na przykład histamina uwalniana podczas silnych reakcji alergicznych może wpływać na komórki całego organizmu, ale jej stężenie przekracza poziom przyjęty w kryteriach definicji hormonu.
Funkcje hormonów
Hormony odpowiadają za wiele różnych funkcji w organizmie, mających na niego długotrwały wpływ. Do procesów, które podlegają głównie kontroli hormonalnej, należą:
- metabolizm;
- utrzymywanie homeostazy środowiska wewnętrznego;
- rozmnażanie;
- wzrost i rozwój.
Hormony wpływają na komórki docelowe za pośrednictwem 3 różnych mechanizmów. Przez kontrolowanie:
- Szybkości przebiegu reakcji enzymatycznych.
- Transportu jonów i molekuł przez błony komórkowe.
- Ekspresji genów i syntezy białek.
Działanie hormonów zależy ściśle od ich rodzaju i pochodzenia. Przykładowo hormony płciowe (np. testosteron, progesteron, estrogeny, itd.) powodują wydzielanie mleka u kobiet podczas laktacji, warunkują prawidłowy przebieg ciąży, wpływają na płodność i popęd seksualny, a także warunkują wytwarzanie plemników czy komórek jajowych.
Do funkcji innych hormonów można zaliczyć przykładowo:
- regulację stężenia wapnia i fosforanów w osoczu;
- regulację rytmu okołodobowego;
- warunkowanie zachowań, np. przetrwania czy instynktu macierzyńskiego;
- uwalnianie lub hamowanie innych hormonów;
- zwiększanie wydalania sodu;
- podnoszenie ciśnienia tętniczego krwi;
- warunkowanie prawidłowego wzrostu;
- metabolizm glukozy;
- wspomaganie trawienia;
- utrzymywanie prawidłowej homeostazy.
Hormony w rzeczywistości biorą udział niemal we wszystkich dziedzinach życia człowieka. W efekcie wpływają praktycznie na wszystkie układy.
Usuwanie hormonów
Zazwyczaj hormony w krwiobiegu są rozkładane (rozpadają się) do nieaktywnych metabolitów pod wpływem enzymów obecnych przede wszystkim w wątrobie i nerkach. Powstałe metabolity są następnie wydalane z żółcią lub moczem. Tempo rozpadu hormonu określa jego okres półtrwania w krążeniu, czyli czas potrzebny do obniżenia stężenia hormonu o połowę. Okres półtrwania jest wskaźnikiem tego, jak długo utrzymuje się aktywność hormonu w organizmie.
Bibliografia
- Silverthorn U., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
