Adrenalina to jednocześnie hormon i neuroprzekaźnik (neurotransmitter) wydzielany przez rdzeń nadnerczy i zakończenia włókien współczulnych. Należy do katecholamin.
Adrenalina – synteza
Adrenalina powstaje w cyklu przemian z aminokwasu fenyloalaniny poprzez tyrozynę, DOPA, dopaminę i noradrenalinę. W warunkach przeciętnych życia organizmu znajduje się jej w osoczu krwi około 0,5 nmol/L osocza. Hormon ten jest syntezowany i następnie magazynowany w pęcherzykach komórek rdzenia nadnerczy, gdzie pozostaje związana adenozynotrifosforanami i chromograniną A (białko). Po zsyntetyzowaniu trafia ona do krwiobiegu lub jest magazynowana w komórkach rdzenia nadnerczy bądź pęcherzykach wydzielniczych zakończeń nerwowych. Jej stężenie w osoczu, według dostępnych danych, plasuje się poniżej 1 nmola/l, może jednak znacząco wzrastać w przebiegu różnych stanów chorobowych, jak również podczas stresu.
Wydzielanie adrenaliny
Adrenalina wydzielana jest głównie przez rdzeń nadnerczy. Stanowi aż 80% puli wydzielanych przez niego hormonów, pozostałe 20% przypada noradrenalinie. W trakcie pobudzenia komórki pęcherzykowe (stykając się od wewnątrz z błoną komórkową) pękają. W efekcie tego ich treść zostaje uwolniona na zewnątrz na zasadzie mechanizmu egzocytozy. Z kolei puste pęcherzyki zamykają się i odsuwają od błony komórkowej, po czym następuje ich ponowne wypełnienie adrenaliną.
Wydzielanie adrenaliny wzmaga znaczny wysiłek fizyczny, silne emocje, stres, utrata krwi czy oziębienie organizmu. Można zatem powiedzieć, że jednym z czynników powodujących uwalnianie hormonu jest zagrożenie życia. Do innych czynników wyzwalających wydzielanie adrenaliny zalicza się:
- zmniejszenie prężności tlenu we krwi tętniczej;
- zmniejszenie stężenia glukozy we krwi;
- obniżenie ciśnienia tętniczego.
Adrenalina – funkcje
Adrenalina wydzielona do krwi przez rdzeń nadnerczy powoduje:
- rozszerzenie naczyń krwionośnych w mięśniach szkieletowych oraz zwężenie naczyń krwionośnych w skórze, w błonach śluzowych i narządach jamy brzusznej;
- przyspieszenie częstości skurczów serca, zwiększenie pojemności wyrzutowej serca i podwyższenie skurczowego ciśnienia tętniczego krwi;
- rozkurcz mięśni gładkich w ścianach przewodu pokarmowego, oskrzeli i pęcherza moczowego (działając na receptory beta-adrenergiczne);
- zwiększenie stężenia glukozy we krwi;
- przyspieszenie rozpadu triacylogliceroli w tkance tłuszczowej i przechodzenie do krwi wolnych kwasów tłuszczowych;
- pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego – zwłaszcza ośrodków w podwzgórzu.
Uczestniczy zatem w mechanizmie stresu, gdzie pełni niezwykle ważną rolę. Umożliwia bowiem natychmiastową reakcję organizmu na zmienione warunki, dzięki czemu pozwala na dostosowanie odpowiedniej reakcji i przeżycie. To właśnie adrenalina w sytuacjach niebezpiecznych powoduje rozszerzenie źrenic, przyspieszenie bicia serca, zmniejszenie wydzielania śliny i rozszerzenie oskrzeli.
Zobacz również: Fizjologia stresu.
Adrenalina – zastosowanie
Adrenalina jest agonistą receptorów α i β i właśnie efekty wynikające z połączenia adrenaliny z wymienionymi receptorami w układzie krążenia i układzie oddechowym powodują, że jest uznana za lek pierwszego rzutu w leczeniu zarówno wstrząsu anafilaktycznego, jak i anafilaktoidalnego.
Jest zatem bardzo często stosowana w stanach zagrożenia życia, np. po ukąszeniach owadów czy w razie wstrząsu wywołanego pokarmem czy lekami. Podaje się ją domięśniowo zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Średnio już po około 8 minutach widać jej działanie. Można ją podawać także dożylnie i podskórnie, jednak czas jej aktywacji jest wówczas dłuższy.
Przed podaniem adrenaliny należy zapoznać się z przeciwwskazaniami. Należą do nich:
- nadwrażliwość na adrenalinę;
- nadczynność tarczycy;
- niewydolność wieńcowa;
- nadciśnienie tętnicze;
- cukrzyca;
- schorzenia nerek;
- choroba Parkinsona;
- ciąża.
Jednakże w stanach zagrożenia życia często jest ona lekiem pierwszego wyboru. Często nie ma czasu zapoznać się z pacjentem i określić czy nie występują u niego powyższe stany czy schorzenia. Wówczas adrenalina jest podawana mimo wszystko.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Lisowska B., Olszewska M., Adrenalina w ampułko-strzykawkach jako lek pierwszego rzutu w leczeniu wstrząsu anafilaktycznego, Farmacja Współczesna, 2/2009.
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Gołaszewska A., Znaczenie adrenaliny w mechanizmie aktywacji ludzkich płytek krwi, Acta Haematologica Polonica, 2/2019.
