Ośrodkowy układ nerwowy, centralny układ nerwowy (łac. systema nervosum centrale) ma bardzo złożoną budowę. Jest on najważniejszą strukturą organizmu, ponieważ odpowiada między innymi za unerwienie oraz czynności życiowe.
Ośrodkowy układ nerwowy – budowa
W budowie anatomicznej ośrodkowego układu nerwowego wyróżnić można 2 główne struktury, jakimi są mózgowie oraz rdzeń kręgowy.
Mózgowie (łac. encephalon) leży w jamie czaszki, na pierwszy rzut oka można zauważyć, że zbudowane jest z dwóch symetrycznych półkul o pofałdowanej powierzchni. Mózgowie dzieli się na:
– przodomózgowie (zbudowane z kresomózgowia i międzymózgowia);
– śródmózgowie;
– tyłomózgowie (zbudowane z tyłomózgowia wtórnego: most, móżdżek oraz rdzeniomózgowia tj. rdzenia przedłużonego).
Dodatkowo mózg podzielony jest na płaty: czołowy, ciemieniowy, dwa skroniowe oraz potyliczny. Każdy z nich pełni ważne funkcje w codziennym życiu człowieka.
Rdzeń kręgowy (łac. medulla spinalis) znajduje się w kanale kręgowym.
Twory leżące na podstawie czaszki nazywa się pniem mózgu. Cały ośrodkowy układ nerwowy obejmują łącznotkankowe błony, które noszą nazwę opon. Ich zadaniem jest oddzielanie rdzenia kręgowego oraz mózgowia od ścian jamy czaszki i kanału kręgowego. Między oponami a tkanką nerwową przepływa płyn mózgowo-rdzeniowy. Jego zadaniem jest amortyzacja wstrząsów, rozprowadzanie substancji odżywczych oraz odprowadzanie produktów przemiany materii.
Ośrodkowy układ nerwowy – funkcje
Poniżej znajdują się najważniejsze funkcje poszczególnych struktur wchodzących w skład ośrodkowego układu nerwowego.
Pień mózgu
W pniu mózgu znajdują się ośrodki odpowiedzialne za wiele funkcji życiowych, między innymi ośrodki:
- oddychania;
- regulujące pracę serca, ciśnienie tętnicze, temperaturę organizmu, metabolizm;
- odruchowe wzroku i słuchu;
- integracji bodźców ruchowych oraz czuciowych;
- odpowiedzialne za zdolność czuwania i stan przytomności;
- czynności odruchowych odpowiedzialnych za ssanie, połykanie, żucie, kichanie, kaszel, wymioty, mruganie czy pocenie się;
- regulujące przemianę materii.
Móżdżek
Uznaje się, że ta struktura pełni znaczącą rolę w utrzymywaniu równowagi, pionowej postawy i koordynacji ciała. Odpowiada zatem za harmonijną współpracę mięśni, a także precyzyjne wykonywanie ruchów. Ważną funkcją móżdżku jest także utrzymywanie prawidłowego napięcia mięśniowego.
Rdzeń kręgowy
Z rdzeniem kręgowym łączy się 31 par nerwów rdzeniowych, które unerwiają prawie wszystkie mięśnie organizmu. Rdzeń kręgowy odpowiedzialny jest za przesyłanie bodźców do mięśni oraz przewodzenie impulsów nerwowych z i do mózgu. Odpowiada za unerwienie mięśni, skóry, gruczołów oraz układu naczyniowego, znajdują się w nim także ośrodki odruchów bezwarunkowych.
Płaty mózgu
Mózgowie pełni wiele funkcji, w zależności od poszczególnych płatów.
Płat czołowy odpowiada za zdolność świadomego myślenia i poczucie tożsamości. Umożliwia koordynację myśli i wykonywanie zadań, między innymi: planowanie, inicjowanie, monitorowanie działania, realizacja celów czy przewidywanie konsekwencji. Umiejscowiona jest w nim także pamięć robocza (operacyjna). Podsumowując, płat czołowy odpowiada głównie za uwagę, koncentrację, kontrolę emocji i dobór słów podczas mówienia.
Płat ciemieniowy sprawuje kontrolę nad orientacją przestrzenną i pamięcią. Odpowiada za rozumienie języka symbolicznego, a także pojęć abstrakcyjnych czy geometrycznych. Zdecydowana większość płata ciemieniowego odpowiada za wrażenia czuciowe. Na końcu warto wspomnieć o integracji ruchu i wzroku oraz czucia i wzroku.
Kolejny płat – potyliczny – związany jest głównie ze zmysłem wzroku, ponieważ umożliwia rozróżnianie kolorów i ich głębi oraz kształtów. Odpowiada za skojarzenia wzrokowe.
Płaty skroniowe są odpowiedzialne za słuch i pomagają zapamiętać najważniejsze informacje zawarte w nowych doświadczeniach. Mówi się, że płaty skroniowe są niezbędne w komunikacji, ponieważ w ich górnych częściach znajdują się ośrodki Wernickiego odpowiadające za rozumienie słów.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom IV, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
