Móżdżek (łac. cerebellum) zawiązuje się w początku drugiego miesiąca życia płodowego. Należy do struktur ośrodkowego układu nerwowego. Leży w dole tylnym czaszki pod namiotem móżdżku. Ponadto sąsiaduje z płatem skroniowym, potylicznym oraz z pniem mózgu.
Móżdżek – budowa
Składa się z dwóch półkul oddzielonych od siebie robakiem oraz z trzech płatów:
- przedniego (docierają do niego informacje z wrzecionek mięśniowych oraz nerwowo-ścięgnistych, odpowiada za regulację napięcia mięśni);
- tylnego (docierają do niego informacje z kory nowej, jest odpowiedzialny za koordynację ruchów zamiarowych);
- gruzdkowo-kłaczkowego (docierają do niego informacje z układu przedsionkowego, odpowiada za utrzymanie równowagi oraz postawy).
Ponadto płat przedni oddzielony jest szczeliną pierwszą od płata tylnego, ten natomiast od grudkowo- kłaczkowego odgrodzony szczeliną tylno-boczną.
Móżdżek zbudowany jest z:
- kory móżdżku (istota szara);
- ciała rdzennego (istota biała).
Kora móżdżku
Kora móżdżku dzieli się na trzy warstwy:
- drobinową – charakteryzuje się niewielką liczbą komórek i posiada poziome włókna komórek ziarnistych oraz rozgałęzienia dendrytów komórek Purkyniego. Znajdują się w niej komórki gwiaździste zewnętrzne oraz wewnętrzne (koszyczkowe);
- zwojową (tzw. warstwa komórek Purkyniego) – położona jest pomiędzy ziarnistą a drobinową;
- ziarnistą – usytuowaną między istotą białą a warstwą zwojową kory. Posiada komórki ziarniste, Golgiego oraz kłębuszki móżdżkowe (synaptyczne połączenia włókien kiciastych z dendrytami małych komórek ziarnistych).
Komórki kory móżdżku i ich główne funkcje:
- Komórka Purkyniego – przewodzi impuls z kory móżdżku, wysyła impuls hamujący do jąder przedsionkowych i jąder móżdżku. Ponadto hamują ją komórki Golgiego oraz komórki warstwy drobinowej tj. gwiaździste oraz koszyczkowe;
- Komórka ziarnista – wysyła impuls pobudzający do komórek: Pukryniego, Golgiego, komórek koszyczkowych oraz gwiaździstych. Pobudzana jest przez włókna mszyste;
- Włókna mszyste – to główne włókna pobudzające dróg: rdzeniowo-móżdżkowej oraz mostowo-móżdżkowej. W efekcie wysyłają impuls pobudzający do komórek ziarnistych;
- Włókna pnące – wychodzą z dolnej oliwy opuszki. Są bardzo silnie i długotrwale (1s) pobudzają komórki Purkyniego (tzw. zespół iglicowy). Dodatkowo pobudzają również drogi oliwkowo- móżdżkowe.
Ciało rdzenne
Ciało rdzenne znajduje się wewnątrz móżdżku i tworzy jego konary: górny, środkowy oraz dolny. Posiada cztery jądra:
- wierzchu (w robaku);
- kulkowate i czopowate, razem tworzą tzw. jądro wsunięte (w strefie przyśrodkowej półkuli móżdżku);
- zębate (w strefie bocznej półkuli móżdżku).
Połączenia móżdżku
Konar górny to główna droga wyjścia z móżdżku. W rezultacie asocjuje móżdżek z mostem oraz śródmózgowiem. Wyróżnia się w nim następujące połączenia:
- aferentne – pień mózgu, rdzeń kręgowy (droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia – przekazuje informacje bólu ze skóry i tkanek głębokich);
- eferentne – jądro czerwienne (droga móżdżkowo-czerwienno-rdzeniowa), wzgórze (jądro brzuszno-boczne [VL] oraz jądro brzuszne pośrednie [VI]), twór siatkowaty (droga móżdżkowo-siatkowo-rdzeniowa).
Konar środkowy asocjuje móżdżek z mostem. Jest specyficzną częścią, ponieważ posiada tylko połączenia aferentne jakimi są jądra mostu (droga mostowo-móżdżkowa).
Konar dolny asocjuje móżdżek z rdzeniem przedłużonym. Podzielony jest na 2 części: ciało powrózkowe i przypowrózkowe. Wyróżnia się tu następujące połączenia:
- aferentne – rdzeń przedłużony (droga oliwokowo-móżdżkowa i przedsionkowo-móżdżkowa), rdzeń kręgowy (droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna – przekazuje informacje dotyku i ucisku ze skóry oraz z mięśni, droga klinowo-móżdżkowa);
- eferentne – rdzeń przedłużony (droga móżdzkowo-przedsionkowa).
Móżdżek – funkcje
Móżdżek znany jest głównie z tego, że odpowiada za równowagę oraz koordynację ruchową. To niezwykle ważne funkcje, ponieważ umożliwiają między innymi wykonywanie czynności dnia codziennego i poruszanie się. Warto jednak wiedzieć, że to dzięki niemu możliwa jest kontrola ruchów gałek ocznych czy uczenie się nowych ruchów. Niektóre badania wskazują, że móżdżek może mieć wpływ na ludzkie czynności poznawcze, a nawet na nastrój. Nie zostało to jednak do końca potwierdzone.
Zaburzenia czynności móżdżku
Przy uszkodzeniu móżdżku lub zaburzeniu jego czynności dochodzi do triady objawów:
- Zaburzenia równowagi (ataksja tułowia i chodu).
- Ataksji (bezład, zaburzenie koordynacji, niezborność, pośledzenie sprawnego i dokładnego wykonania ruchów. Ponadto wyróżnia się dwa typy: ataksję móżdżkową i ataksję tylnosznurową);
- Obniżenia napięcia mięśniowego (hipotonii, pacjent sprawia wrażenie pijanego).
Należy także wspomnieć o zespole móżdżkowym, czyli uszkodzeniu struktur móżdżku, które charakteryzuje się:
- obniżeniem napięcia mięśniowego;
- oczopląsem;
- mową skandowaną;
- makrografią;
- adiadochokinezą;
- drżeniem zamiarowym;
- zaburzeniami równowagi;
- ataksją.
Z kolei zespół robaka przedniego to wynik zaniku części górnej robaka (najczęściej spowodowany przez nadużywanie alkoholu). Występuje ataksja kończyn dolnych, tułowia i chodu. Zespół robaka tylnego obejmuje ataksję tułowia.
Można spotkać również guzy móżdżku, wśród których wyróżnia się następujące typy:
- gwiaździak – 30% wszystkich guzów mózgu (u dzieci);
- rdzeniak zarodkowy, 20% (u dzieci);
- wyściółczak, 10% (u dzieci).
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Stanisław Konturek, Fizjologia człowieka, Tom IV, wydanie VI, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
- James D. Fix, Neuroanatomia, Wydanie I polskie pod redakcją Janusza Morysia, Urban & Partner, Wrocław 1997.
- Starowicz-Filip A., Chrobak A., Moskała M., Krzyżewski R., Kwinta B. , Kwiatkowski S., Milczarek O., Rajtar-Zembaty A., Zielińska D., Rola móżdżku w regulacji funkcji językowych, Psychiatria Polska, 4/2017.
