Niedobór witaminy C należy obecnie do rzadkości, zwłaszcza wśród osób stosujących zbilansowaną i zróżnicowaną dietę. Dzieje się tak, ponieważ kwas askorbinowy (czyli witamina C) jest powszechnie dodawany do wielu produktów spożywczych, a jego naturalne źródła (owoce i warzywa) są szeroko dostępne przez cały rok. Mimo to niedobory nadal mogą się zdarzać, szczególnie w określonych grupach ryzyka. Dlatego warto wiedzieć, jakie są ich przyczyny i objawy, a także jak skutecznie im zapobiegać.
Niedobór witaminy C – przyczyny
Najczęstszą przyczyną niedoboru witaminy C jest zbyt niska podaż tej witaminy wraz z dietą. U osób zdrowych występuje to rzadko, jednak niektóre czynniki mogą znacząco zwiększać zapotrzebowanie na kwas askorbinowy.
Do grup szczególnego ryzyka należą:
- osoby palące papierosy i nadużywające alkoholu;
- chorzy na cukrzycę;
- osoby z nadciśnieniem tętniczym;
- kobiety w ciąży i karmiące piersią;
- osoby pod wpływem ciągłego stresu;
- pacjenci przyjmujący niektóre leki, np. aspirynę, barbiturany czy sulfonamidy;
- sportowcy i osoby wykonujące ciężką pracę fizyczną.
Zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C pojawia się również w przebiegu chorób przewodu pokarmowego, które zaburzają jej wchłanianie. Dotyczy to m.in. zespołu jelita drażliwego, choroby Leśniowskiego-Crohna czy zespołu nieszczelnego jelita. W takich przypadkach nawet przy pozornie dobrej diecie organizm może nie przyswajać wystarczającej ilości tej witaminy.
Niedobór witaminy C – objawy
Witamina C odgrywa kluczową rolę w syntezie kolagenu, funkcjonowaniu układu immunologicznego oraz ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym. Jej niedobór daje więc bardzo charakterystyczne objawy.
W stanie głębokiego niedoboru rozwija się szkorbut (gnilec). To choroba, która dawniej była powszechna wśród żeglarzy i osób pozbawionych dostępu do świeżych warzyw i owoców. Objawia się on:
- krwawieniem i rozpulchnieniem dziąseł;
- wypadaniem zębów;
- osłabieniem organizmu, zmęczeniem i apatią;
- bólami mięśni i bólami stawów;
- trudnościami w gojeniu ran;
- wybroczynami i siniakami na skórze.
Łagodniejsze postaci niedoboru witaminy C mogą objawiać się:
- obniżoną odpornością i większą podatnością na infekcje;
- przewlekłym zmęczeniem i spadkiem energii;
- gorszym gojeniem się ran i blizn;
- pogorszeniem kondycji skóry, włosów i paznokci;
- krwawieniem z dziąseł;
- spadkiem wydolności fizycznej.
Długotrwały niedobór witaminy C może przyczyniać się do rozwoju zmian miażdżycowych, nowotworowych i nadciśnienia tętniczego. Badania naukowe potwierdzają, że niski poziom tej witaminy koreluje z gorszym ogólnym stanem zdrowia i krótszą długością życia.
Niedobór witaminy C – leczenie
Podstawą leczenia jest uzupełnienie niedoboru poprzez zwiększenie podaży witaminy C w diecie lub zastosowanie suplementacji. Najlepsze efekty daje połączenie obu metod, czyli zdrowego odżywiania i dodatkowego wsparcia w postaci suplementów diety, szczególnie w okresach zwiększonego zapotrzebowania (jesień, zima, stres, infekcje).
Witamina C jest związkiem o bardzo niskiej toksyczności. Jej nadmiar jest zwykle wydalany z moczem, dlatego ryzyko przedawkowania jest minimalne. W rzadkich przypadkach bardzo wysokie dawki mogą powodować łagodne dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak biegunka, nudności czy skurcze i ból brzucha.
Dawkowanie powinno być zawsze dostosowane do wieku, masy ciała i stanu zdrowia pacjenta. W cięższych przypadkach, gdy występują znaczące niedobory lub zaburzenia wchłaniania, lekarz może zlecić dożylną podaż witaminy C. Często jest to w połączeniu z innymi składnikami odżywczymi i elektrolitami. Zabieg ten nie wymaga hospitalizacji, o ile stan pacjenta jest stabilny.
Poziom witaminy C można łatwo sprawdzić w badaniu krwi. Analiza wykonywana jest z osocza, najlepiej na czczo. Wyniki dostępne są zwykle w ciągu 7-14 dni, a koszt badania to około 150 zł. Regularna kontrola poziomu witaminy C może być szczególnie korzystna u osób starszych, narażonych na stres oksydacyjny lub stosujących ubogą w warzywa dietę.
Podsumowanie
Choć niedobór witaminy C występuje obecnie rzadko, jego skutki mogą być poważne. To witamina niezbędna dla odporności, zdrowia skóry, dziąseł, naczyń krwionośnych i innych tkanek organizmu. Należy zadbać o jej codzienną podaż z pożywienia, a w okresach zwiększonego zapotrzebowania wspierać się suplementacją.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Organiczna Acerola od bioalgi to wysokiej jakości naturalna witamina C. Jest silnie skoncentrowanym ekstraktem ze specjalnie wyselekcjonowanych owoców (1 gram produktu odpowiada 17 gramom owoców Aceroli). Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Janda K., Kasprzak W., Wolska J., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie. Pom J Life Sci 2015, 61, 4, 419–425.
- Schab P., Witamina C – najpopularniejsza i nadal odkrywana witamina, Eliksir, 12/2023.
