Witaminy

Witaminy to związki organiczne niezbędne do prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych, niebędące materiałem energetycznym. Ich niedobór w diecie jest groźnym zjawiskiem, ponieważ upośledza przebieg różnych procesów i w efekcie wywołuje zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu.

Podział witamin

Biorąc pod uwagę właściwości fizykochemiczne witamin można je podzielić na:

• witaminy rozpuszczalne w tłuszczach – witamina A, witamina D, witamina E, witamina K;
• witaminy rozpuszczalne w wodzie – witaminy z grupy B oraz witamina C (kwas askorbinowy).

Witaminami z grupy B to natomiast:

• tiamina (witamina B1);
• ryboflawina (witamina B2);
• niacyna (witamina B3,  witamina PP);
• cholina (witamina B4);
• kwas pantotenowy (witamina B5);
• pirydoksyna (witamina B6);
• biotyna (witamina B7);
• kwas foliowy (witamina B9);
• kobalamina (witamina B12).

Ważne, aby wraz z pożywieniem dostarczać wszystkie witaminy w optymalnych ilościach.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (jak wskazuje nazwa) są wchłaniane i transportowane razem z tłuszczami. Organizm może tworzyć ich zapasy, gdyż posiada zdolność ich magazynowania głównie w wątrobie, ale także w tkance tłuszczowej czy nerkach. Wchłanianie i przyswajanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach jest zależne od sprawności mechanizmu wchłaniania i transportu kwasów tłuszczowych. Dostarczanie do komórek witamin rozpuszczalnych w tłuszczach odbywa się przy pomocy lipoprotein lub specyficznych białek przenośnikowych. Z tego względu zaburzeniom wchłaniania tłuszczy, niedoborom lipoprotein lub niedoborom białek transportujących towarzyszą niedobory tych witamin.

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Witaminy rozpuszczalne w wodzie są łatwo wchłaniane i transportowane do tkanek. Nie kumulują się w tkankach, ponieważ ich nadmiar jest usuwany z organizmu. Witaminy z tej grupy tworzą koenzymy biorące udział w procesach metabolicznych. Kluczową pozycję zajmują tu witaminy z grupy B. Dlatego ich niedobór powoduje zaburzenie przebiegu różnych procesów istotnych dla prawidłowego działania organizmu.

Biodostępność witamin

W produktach spożywczych omawiane związki występują zwykle w różnych formach strukturalnych wykazujących różną aktywność biologiczną. Przykładowo betakaroten występuje w postaci tak zwanej prowitaminy, która w organizmie człowieka ulega przekształceniu do formy aktywnej biologicznie, jaką jest witamina A.

Ważnymi czynnikami wpływającymi na pokrycie zapotrzebowania na witaminy są czynniki warunkujące biodostępność i bioaktywność tych związków.

Biodostępność to stopień, w którym określony związek jest uwalniany w przewodzie pokarmowym z połączeń, w jakich występuje w żywności, a następnie jest wchłaniany i rozprowadzany do tkanek i narządów. Z kolei aktywność biologiczna (zwana również bioaktywnością) to stopień, w jakim określony związek przyswaja się z pożywienia, przekształca w postać aktywną i zapobiega objawom niedoboru.

Do głównych czynników wpływających na aktywność biologiczną witamin zalicza się:

• formę chemiczną, w której dana witamina występuje w określonym pokarmie;
• obecność substancji czy związków działających antagonistycznie bądź synergistycznie;
• sprawność mechanizmów wchłaniania jelitowego;
• poziom białek transportujących;
• ewentualne zaburzenia stanu zdrowia konsumenta, występujące choroby czy przyjmowane leki.

Niedostateczna podaż witamin lub problemy zdrowotne zmniejszające ich biodostępność prowadzą do awitaminozy (całkowity brak danej witaminy w organizmie) lub hipowitaminozy (niedobór danej witaminy w organizmie). Z kolei nadmierne spożycie może powodować hiperwitaminozę.

Hipowitaminoza i awitaminoza

Hipowitaminoza jest to stan umiarkowanego niedoboru witaminy objawiający się charakterystycznymi zakłóceniami w funkcjonowaniu organizmu. Czynniki wpływające na wystąpienie niedoborów to:

• niskie spożycie witamin z pokarmem (np. mało urozmaicona dieta, uboga w owoce i warzywa);
• zaburzenia wchłaniania, wynikające np. z chorób ogólnoustrojowych;
• niedobór białek transportujących witaminy;
• niemożność przekształcenia witamin do form biologicznie aktywnych;
• zwiększone zapotrzebowanie na witaminy, które nie jest pokrywane wraz z dietą;
• przyspieszone usuwanie witamin z organizmu, np. przy częstych wymiotach czy biegunkach;
• częste sięganie po używki, np. alkohol.

Awitaminoza to zespół chorobowy wywołany głębokim i długotrwałym niedoborem danej witaminy.

	Spirulina 100% naturalna Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej...
	Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Jarosz M., Praktyczny podręcznik dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.
2. Ferrier D., Biochemia, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2018.
3. Grober U., Mikroskładniki odżywcze, Wydawnictwo MedPham, Wrocław 2010.