Szukaj

Witaminy

Spis treści

Kolagen naturalny do picia

Kolagen naturalny do picia

Witaminy to związki organiczne niezbędne do prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych, niebędące materiałem energetycznym. Ich niedobór w diecie jest groźnym zjawiskiem, ponieważ upośledza przebieg różnych procesów i w efekcie wywołuje zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu.

Witaminy

Podział witamin

Biorąc pod uwagę właściwości fizykochemiczne witamin można je podzielić na:

  • witaminy rozpuszczalne w tłuszczach – witamina A, witamina D, witamina E, witamina K;
  • witaminy rozpuszczalne w wodzie – witaminy z grupy B oraz witamina C (kwas askorbinowy).

Witaminami z grupy B to natomiast:

  • tiamina (witamina B1);
  • ryboflawina (witamina B2);
  • niacyna (witamina B3,  witamina PP);
  • cholina (witamina B4);
  • kwas pantotenowy (witamina B5);
  • pirydoksyna (witamina B6);
  • biotyna (witamina B7);
  • kwas foliowy (witamina B9);
  • kobalamina (witamina B12).

Ważne, aby wraz z pożywieniem dostarczać wszystkie witaminy w optymalnych ilościach.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (jak wskazuje nazwa) są wchłaniane i transportowane razem z tłuszczami. Organizm może tworzyć ich zapasy, gdyż posiada zdolność ich magazynowania głównie w wątrobie, ale także w tkance tłuszczowej czy nerkach. Wchłanianie i przyswajanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach jest zależne od sprawności mechanizmu wchłaniania i transportu kwasów tłuszczowych. Dostarczanie do komórek witamin rozpuszczalnych w tłuszczach odbywa się przy pomocy lipoprotein lub specyficznych białek przenośnikowych. Z tego względu zaburzeniom wchłaniania tłuszczy, niedoborom lipoprotein lub niedoborom białek transportujących towarzyszą niedobory tych witamin.

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Witaminy rozpuszczalne w wodzie są łatwo wchłaniane i transportowane do tkanek. Nie kumulują się w tkankach, ponieważ ich nadmiar jest usuwany z organizmu. Witaminy z tej grupy tworzą koenzymy biorące udział w procesach metabolicznych. Kluczową pozycję zajmują tu witaminy z grupy B. Dlatego ich niedobór powoduje zaburzenie przebiegu różnych procesów istotnych dla prawidłowego działania organizmu.

Biodostępność witamin

W produktach spożywczych omawiane związki występują zwykle w różnych formach strukturalnych wykazujących różną aktywność biologiczną. Przykładowo betakaroten występuje w postaci tak zwanej prowitaminy, która w organizmie człowieka ulega przekształceniu do formy aktywnej biologicznie, jaką jest witamina A.

tubapay
tubapay

Ważnymi czynnikami wpływającymi na pokrycie zapotrzebowania na witaminy są czynniki warunkujące biodostępność i bioaktywność tych związków.

Biodostępność to stopień, w którym określony związek jest uwalniany w przewodzie pokarmowym z połączeń, w jakich występuje w żywności, a następnie jest wchłaniany i rozprowadzany do tkanek i narządów. Z kolei aktywność biologiczna (zwana również bioaktywnością) to stopień, w jakim określony związek przyswaja się z pożywienia, przekształca w postać aktywną i zapobiega objawom niedoboru.

Do głównych czynników wpływających na aktywność biologiczną witamin zalicza się:

  • formę chemiczną, w której dana witamina występuje w określonym pokarmie;
  • obecność substancji czy związków działających antagonistycznie bądź synergistycznie;
  • sprawność mechanizmów wchłaniania jelitowego;
  • poziom białek transportujących;
  • ewentualne zaburzenia stanu zdrowia konsumenta, występujące choroby czy przyjmowane leki.

Niedostateczna podaż witamin lub problemy zdrowotne zmniejszające ich biodostępność prowadzą do awitaminozy (całkowity brak danej witaminy w organizmie) lub hipowitaminozy (niedobór danej witaminy w organizmie). Z kolei nadmierne spożycie może powodować hiperwitaminozę.

Hipowitaminoza i awitaminoza

Hipowitaminoza jest to stan umiarkowanego niedoboru witaminy objawiający się charakterystycznymi zakłóceniami w funkcjonowaniu organizmu. Czynniki wpływające na wystąpienie niedoborów to:

  • niskie spożycie witamin z pokarmem (np. mało urozmaicona dieta, uboga w owoce i warzywa);
  • zaburzenia wchłaniania, wynikające np. z chorób ogólnoustrojowych;
  • niedobór białek transportujących witaminy;
  • niemożność przekształcenia witamin do form biologicznie aktywnych;
  • zwiększone zapotrzebowanie na witaminy, które nie jest pokrywane wraz z dietą;
  • przyspieszone usuwanie witamin z organizmu, np. przy częstych wymiotach czy biegunkach;
  • częste sięganie po używki, np. alkohol.

 

Awitaminoza to zespół chorobowy wywołany głębokim i długotrwałym niedoborem danej witaminy.



Polecane produkty:

Bibliografia

  1. Jarosz M., Praktyczny podręcznik dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.
  2. Ferrier D., Biochemia, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2018.
  3. Grober U., Mikroskładniki odżywcze, Wydawnictwo MedPham, Wrocław 2010.
Sklep Spirulina
Sklep Spirulina

Zapisz się do newslettera!

Szukaj
Kategorie wpisów
Centrum Fizjoterapeuty
Sklep Fizjoterapeuty
Bezpłatne konsultacje
Kubek dla Fizjoterapeuty
Oferty pracy

Popularne w zdrowie

Zostań z nami

Polecane artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Materiały znajdujące się na Portalu Fizjoterapeuty są chronione prawem autorskim. Zabrania się kopiowania w jakiejkolwiek formie bez uprzedniej zgody autora.