Białko

Białko stanowi podstawowy materiał budulcowy wszystkich struktur w organizmie człowieka. Pełni niezwykle ważne funkcje i jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania wszystkich układów, narządów i tkanek.

Podstawowe informacje

Białka zbudowane są z 20 aminokwasów, które dzielimy na egzogenne (których organizm człowieka nie potrafi samodzielnie wytworzyć) oraz endogenne (syntezowane przez ludzki organizm). Uznaje się, że wartościowe białko zawiera oba rodzaje aminokwasów.

Najprostszym aminokwasem jest glicyna, należąca do endogennych. Pozostałymi w tej grupie są: alanina, asparagina, cysteina, glutamina, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, prolina, seryna, tyrozyna.

Natomiast w skład aminokwasów egzogennych wchodzą: arginina, fenyloalanina, histydyna, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, treonina, tryptofan, walina.

Funkcje białka

Białko stanowi połowę suchej masy ciała wchodząc w skład kości, mięśni, tkanki łącznej, zębów, oczu, skóry i paznokci.

Pomagają w utrzymaniu równowagi wodno-elektrolitowej, biorą udział w procesach odpornościowych i wspomagają proces wzrostu, gdyż uczestniczą w biosyntezie ciał odpornościowych. Także enzymy i większość hormonów regulujących wszystkie czynności ludzkiego organizmu są białkami.

Wszystkie funkcje tego związku można podsumować w skrócie:

• tworzenie enzymów i hormonów (np. melatoniny, histaminy czy dopaminy);
• wchodzenie w skład wszystkich tkanek organizmu;
• usuwanie toksyn z organizmu poprzez przenoszenie różnych substancji przez błony komórkowe;
• transportowanie niektórych składników (np. hemoglobina transportuje tlen);
• w wyjątkowych przypadkach – stanowienie materiału energetycznego;
• udział w poruszaniu się (aktyna, miozyna).

Na koniec warto wspomnieć, że białka uczestniczą w procesie gojenia się ran, ponieważ biorą udział w naprawianiu uszkodzonych tkanek poprzez tworzenie blizn czy regenerację złuszczonych nabłonków skóry.

Białko w diecie

Ze względu na rolę aminokwasów dostarczanych z dietą w metabolizmie białek ustrojowych, białko pokarmowe należy (obok tłuszczy i węglowodanów) do głównych składników diety. Jego udział w energetycznej wartości diety określa się na poziomie 10-20%. Białka stanowią najsłabsze ogniwo energetyczne, ponieważ dostarczają około 4 kcal (dla porównania tłuszcze dostarczają około 9 kcal).

Dzienne zapotrzebowanie osoby dorosłej na białko szacuje się na około 0,9 g na 1 kg masy ciała. Przykładowo, kobieta ważąca 50 kg będzie potrzebować dziennie 45 g białka (gdyż 50 x 0,9 = 45). Oczywiście zapotrzebowanie wzrasta w pewnych grupach, m.in. wśród osób intensywnie trenujących – głównie siłowo i u osób mających na celu zwiększenie tkanki mięśniowej (sporty sylwetkowe).

Obecność w diecie odpowiedniej ilości białek, zawierających w swoim składzie wszystkie aminokwasy egzogenne, zapewnia nie tylko prawidłowy wzrost i rozwój organizmu, ale także sprawność intelektualną oraz prawidłową odpowiedź immunologiczną.

Źródło białka

Mogą pochodzić zarówno z produktów zwierzęcych, jak i roślinnych. Białka w mięsie, mleku oraz produktach mlecznych i jajach zawierają aminokwasy niezbędne we właściwych proporcjach, jednakże białka roślinne pozbawione są zwykle jednego lub kilku niezbędnych aminokwasów.

Właśnie dlatego ze względu na wartość odżywczą związki te dzieli się na pełnowartościowe (pochodzenia zwierzęcego) oraz niepełnowartościowe (pochodzenia roślinnego). Uznaje się, że prawidłowa proporcja tych pierwszych w stosunku do drugich wynosi 1:3.

Za bogate źródło białka pochodzenia zwierzęcego uznaje się:

• mleko;
• mięso;
• nabiał (sery, twarogi, jogurty);
• ryby;
• jaja.

Z kolei dobrym źródłem białka roślinnego są głównie:

• spirulina;
• rośliny strączkowe – fasola, soja, groch i soczewica;
• zboża;
• ziemniaki;
• orzechy.

Zdrowa dieta powinna uwzględniać zarówno białka odzwierzęce, jak i te pochodzenia roślinnego.

Niedobór białka

Niedobór białka w diecie powoduje zahamowanie wzrostu, rozwoju, utrudnia odbudowę tkanek oraz tworzenie się nowej tkanki mięśniowej. Ponadto zmniejsza się odporność organizmu, a tym samym zwiększa podatność na infekcje i zachorowania. Znacznie pogarsza się funkcjonowanie intelektualne. Niedobór stanowi szczególnie groźne zjawisko u dzieci oraz kobiet w ciąży.

Bibliografia

1. Nowicka G., Białka roślinne i ich funkcjonalne działania, Studia Ecologiae et Bioethicae, 4/2006.
2. Mizera K., Mizera J., Dietetyka sportowa. Co jeść, by trenować efektywnie, Wydawnictwo Galaktyka, Łódź 2017.

	Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej...
	Spirulina 100% naturalna Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej...