Kinestezja jest częścią propriocepcji, czyli zdolności do odczuwania położenia, ruchu i napięcia własnych mięśni oraz stawów. Dzięki niej człowiek wie, gdzie znajdują się poszczególne części jego ciała, nawet bez patrzenia na nie (np. przy zamkniętych oczach). Zadaniem kinestezji jest umożliwianie komfortowego i płynnego ruchu.
Kinestezja
Kinestezja (inaczej: kinestetyczny zmysł) w fizjologii stanowi czucie położenia i ruchu części ciała względem siebie. W praktyce takie zjawisko pozwala między innymi na:
- chodzenie bez patrzenia pod nogi;
- bieganie, skakanie;
- utrzymywanie rytmu i płynności ruchu;
- pisanie na klawiaturze „z pamięci”, bez patrzenia na poszczególne klawisze;
- utrzymywanie równowagi podczas wykonywania różnych czynności i ćwiczeń, a także statycznie;
- wykonywanie precyzyjnych ruchów (np. gra na instrumencie, sport);
- zapamiętywanie układów tanecznych;
- naukę jazdy na rowerze, a w pierwszych latach życia również naukę chodu;
- rozwijanie tzw. pamięci mięśniowej.
Można zatem powiedzieć, że kinestezja jest częścią propriocepcji, czyli ogólnego zmysłu orientacji ciała w przestrzeni. Nie należy jednak mylić jej z propriocepcją. Kinestezja wiąże się z pobudzeniem receptorów kinestetycznych (proprioreceptorów) zlokalizowanych w mięśniach, ścięgnach, powięziach, okostnej, torebkach stawowych i więzadłach, jak również z pobudzeniem receptorów dotyku znajdujących się w skórze w sąsiedztwie stawów. Impulsy powstałe w tych receptorach stanowią informację o charakterze i zakresie wykonywanych ruchów, na podstawie której układ nerwowy reguluje ich płynność i precyzję. Do kinestezji niektórzy wliczają ponadto czucie równowagi.
Zobacz również: Test na równowagę.
Kinestezja a propriocepcja
Nie należy stosować tych pojęć zamiennie, ponieważ propriocepcja jest znacznie szerszym terminem. Odnosi się do zmysłu orientacji ciała w przestrzeni. Obejmuje między innymi odczuwanie położenia części ciała, czucie napięcia i siły mięśni, czucie nacisku, równowagę (we współpracy z błędnikiem), jak również omawianą kinestezję. Kinestezja natomiast jest składową propriocepcji, odnoszącą się wyłącznie do ruchu (głównie czucie kierunku ruchu, prędkości ruchu, dynamiki i płynności ruchu).
Znaczenie kinestezji w życiu człowieka
Kinestezja zapewnia bezpieczeństwo ruchu, ponieważ pozwala między innymi na unikanie potknięć i upadków, gwarantuje lepszą kontrolę ruchu w ciemności, jak również chroni przed nadmiernym, zbędnym przeciążeniem stawów. To właśnie dzięki niej człowiek może chodzić bez patrzenia pod nogi, pracować bez ciągłego spoglądania na dłonie, pisać na klawiaturze komputera lub telefonu bez kontroli wzroku. Może wykonywać wszystkie podstawowe i te bardziej złożone czynności wokół siebie: ubierać się, jeść, sprzątać, prowadzić pojazdy mechaniczne, czesać włosy i wiele innych. Bez kinestezji każdy ruch musiałby być wykonywany świadomie i kontrolowany wzrokiem. Kinestezja warunkuje dodatkowo motorykę małą, a więc sprawność dłoni i palców, co jest niezbędne do komfortowego codziennego funkcjonowania.
Na koniec warto wspomnieć, że omawiana zdolność organizmu umożliwia naukę nowych czynności ruchowych przez całe życie, rozwijanie umiejętności sportowych i tanecznych, automatyzację ruchów. Bez niej niemożliwe byłoby prawidłowe funkcjonowanie. Pojawiają się wówczas zaburzenia równowagi, brak kontroli nad ruchami globalnymi i precyzyjnymi, niemożność sprawnego wykonywania czynności podstawowych, takich jak choćby pisanie długopisem. Częstsze są upadki i związane z tym kontuzje.
Polecane produkty:
|
Mata do akupresury (mata z igłami)
Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej... |
|
Mata z kolcami
Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/kinestezja;3922286.html.
- https://is.umk.pl/~duch/Wyklady/WDK/Kog-PDFn/16-percepcja.pdf.
