Torebka stawowa (łac. capsula articularis) to wytrzymała i elastyczna osłona (wyglądem porównywana do grubej błony), która otacza powierzchnie stawowe, szczelnie je osłabiając i utrzymując ich właściwą ruchomość. Składa się z warstwy włóknistej i błony maziowej, a każda z nich spełnia inne funkcje. Uszkodzenia torebki stawowej są częste i wymagają fachowej pomocy fizjoterapeuty oraz ortopedy.
Torebka stawowa – charakterystyka
W układzie kostno-stawowym człowieka wyróżnia się 3 rodzaje połączeń kości:
- połączenia ścisłe – nieruchome więzozrosty, np. połączenie między łukami kręgów oraz chrząstkozrosty, np. spojenie łonowe lub połączenia trzonów kręgowych;
- połączenia półścisłe – słabo ruchome, np. stawy płaskie występujące między kośćmi nadgarstka i stępu;
- połączenia wolne – stawy właściwe.
Połączenia półścisłe i połączenia wolne składają się z takich samych elementów, czyli z powierzchni stawowych pokrytych chrząstką oraz z jamy stawowej, wypełnionej płynem stawowym. Takie stawy otacza wytrzymała torebka stawowa, składająca się z 2 warstw: wewnętrznej (błony maziowej) i zewnętrznej (błony włóknistej). Błona maziowa stanowi wyściółkę wewnętrzną jam stawowych (z wyjątkiem powierzchni chrząstki) i pochewek ścięgnistych. Na jej powierzchni tworzą się liczne fałdy i kosmki, na nich zaś znajdują się poduszeczki tłuszczowe. Jest silnie unerwiona i unaczyniona. Co więcej, ma własny układ naczyń włosowatych, rozpoczynający się na granicy chrząstki i kości, połączony z naczyniami kości i jamy szpikowej. Naczynia błony maziowej nie łączą się natomiast z naczyniami torebki włóknistej i innych elementów stawu. W mikroskopie elektronowym w warstwie wyściółkowej błony maziowej zaobserwować można 2 charakterystyczne rodzaje komórek:
- synowiocyty typu A – wykazują cechy makrofagów, pochodzą ze szpiku kostnego. Mają więc zdolność do fagocytozy;
- synowiocyty B – przypominają fibroblasty pochodzenia mezenchymalnego. Wytwarzają różne substancje, spośród których prawdopodobnie największe znaczenie ma kwas hialuronowy.
Błona maziowa torebki stawowej tworzy barierę między krążeniem a środowiskiem płynu stawowego. Produkuje niektóre składniki płynu i eliminuje z niego szkodliwe materiały. Z kolei błona włóknista zbudowana jest z bardzo wytrzymałych włókien kolagenowych, które przeplatają się między sobą, tworząc mocną sieć. Łączy się ona dodatkowo z więzadłami i ścięgnami okolicznych mięśni. Płyn stawowy (inaczej: maź stawowa) stanowi mieszaninę składników osocza, przenikających przez ściany naczyń krwionośnych błony maziowej. Jest ważnym elementem fizjologicznym związanym z torebką stawową.
Funkcje torebki stawowej
Do podstawowych funkcji torebek stawowych zaliczyć można:
- ochronę stawu i utrzymywanie jego prawidłowej ruchomości;
- produkcja mazi stawowej, która wypełnia jamy stawowe i umożliwia prawidłowy, bezbolesny ślizg powierzchni stawu względem siebie;
- amortyzowanie wstrząsów i zmniejszanie tarcia powierzchni stawowych o siebie podczas ćwiczeń czy jakichkolwiek ruchów w danym stawie.
Każdy staw wolny w organizmie człowieka posiada własną torebkę stawową. Niestety może się zdarzyć, że ulega ona uszkodzeniu lub poddaje się schorzeniom, co upośledza jej czynność i może powodować silny ból.
Uszkodzenie torebki stawowej
Torebka stawowa może ulec naciągnięciu, co jest najłagodniejszą formą jej uszkodzenia. Nie dochodzi do przerwania ciągłości warstwy włóknistej, a jedynie do jej przeciążenia, co pacjent odczuwa jako lekki ból i dyskomfort. Pęknięcie lub naderwanie torebki skutkuje uszkodzeniem włókien warstwy włóknistej, co generuje silny ból, zwłaszcza podczas poruszania stawem. Może pojawić się obrzęk i krwiak, a ruchomość w stawie jest już widocznie ograniczona. Najpoważniejszą formą uszkodzenia jest zerwanie torebki stawowej, gdy zadziała na nią bardzo duża siła przeciążająca. Pojawia się niestabilność stawu, silny ból, ograniczenie ruchomości, obrzęk. Taki uraz nie zagoi się samoistnie bez powikłań. Wszystkie te rodzaje uszkodzeń należy skonsultować z fizjoterapeutą, który wykona USG. Można też udać się do ortopedy, aby uwidocznić torebkę stawową na tomografii komputerowej.
Warto również wspomnieć o zarostowym zapaleniu torebki stawowej (tzw. bark zamrożony), co dotyczy stawu ramienno-łopatkowego. Pojawiają się silne odczucia bólowe nasilające się w nocy. Pierwotny typ choroby jest idiopatyczny, typ wtórny wiąże się ze współistniejącymi chorobami. W leczeniu stosuje się metody chirurgiczne (np. artroskopową kapsuloligamentotomię, manipulacje pod znieczuleniem), leczenie farmakologiczne oraz leczenie zachowawcze – rehabilitację. Rekomenduje się zwłaszcza rehabilitację, która jest najmniej inwazyjna, ale również najdłuższa. Może trwać do 2 lat. Problem najczęściej dotyka kobiety w średnim wieku i całkowicie wycisza ruchomość w zajęty stawie na pewien czas.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ridan T., Bąk M., Zarostowe zapalenie torebki stawowej. Przegląd piśmiennictwa. Cz. 2. Postępowanie fizjoterapeutyczne, Medycyna Manualna, Kraków.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Kruczzyński J., Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2023.
