Drogi pokarmowe to inaczej układ pokarmowy, na który składają się następujące odcinki: jama ustna i gardło, przełyk, żołądek, dwunastnica, jelito cienkie, jelito grube, odbytnica, odbyt. Każda z tych części spełnia bardzo ważną, nieco inną rolę, np. syntezując odpowiednie enzymy trawienne. Drogi pokarmowe występują u każdego człowieka, zaczynają się formować już w 3. tygodniu życia zarodkowego, czyli około 5. tygodnia ciąży. Diagnostyką i leczeniem problemów dotyczących tych struktur mogą zajmować się różni specjaliści, zwykle jednak w pierwszej kolejności odwiedza się lekarza rodzinnego.
Jama ustna i gardło
Jama ustna (łac. cavum oris) stanowi pierwszy odcinek dróg pokarmowych. To właśnie tutaj zachodzi rozdrabnianie kęsów pokarmowych, przeżuwanie ich, mieszanie ze śliną i przełykanie. Komórki wydzielnicze zlokalizowane w błonach śluzowych jamy ustnej mają zdolność produkcji m.in. amylazy ślinowej, która rozkłada węglowodany na mniejsze cząsteczki, łatwiej przyswajalne w dalszych odcinkach układu pokarmowego. Także tutaj zachodzi wstępne, bardzo delikatne trawienie tłuszczów dzięki lipazie ślinowej. Diagnostyką i leczeniem chorób jamy ustnej może zajmować się lekarz stomatolog, reumatolog (jeśli doszło do zaburzenia pracy ślinianek w przebiegu chorób reumatycznych, np. zespołu Sjogrena) bądź laryngolog.
Wspólnie z jamą ustną często omawia się gardło (łac. pharynx), ponieważ stanowi jej anatomiczne przedłużenie. Z jamy ustnej uformowane kęsy pokarmowe trafiają właśnie do gardła, a jest to możliwe i bezbolesne właśnie dzięki działaniu śliny. W obrębie gardła często toczą się infekcje, zarówno w przebiegu zakażeń ogólnoustrojowych (np. grypa), jak i miejscowych (np. wskutek przerośniętego migdałka gardłowego). Wówczas w pierwszej kolejności należy udać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Przełyk
Przełyk (łac. oesophagus) stanowi mięśniowy przewód u dorosłego człowieka długości około 25-30 cm, mający zdolność wykonywania ruchów perystaltycznych. Właśnie dzięki temu pokarm przesuwa się do żołądka nawet pomimo działania sił grawitacji, a więc np. podczas przyjmowania pozycji leżącej. Ściana przełyku nie ma właściwości wchłaniania pokarmu ani trawienia, stanowi głównie miejsce transportowe kęsy pokarmowe do żołądka. Diagnostyką i leczeniem zarówno chorób przełyku, jak i żołądka, dwunastnicy, jelit (cienkiego i grubego) zajmuje się lekarz gastroenterolog.
Żołądek
Żołądek (łac. ventriculus) znajduje się u zdecydowanej większości ludzi po lewej stronie jamy brzusznej, w rzucie dolnych żeber. Narząd ten ma mocno rozciągliwe ściany, przez co zwiększa swój wymiar po spożyciu obfitego posiłku i zmniejsza się podczas stanu głodu. Stanowi narząd magazynujący (pokarm może być tu przechowywany nawet kilka godzin), mieszający (wykonuje ruchy, które mieszają kęsy pokarmowe z kwasem żołądkowym i enzymami trawiennymi) oraz wydzielniczy (syntezuje kwas solny, czynnik IF, pepsynę). Dodatkowo śluzówka żołądka produkuje śluz i wodorowęglany chroniące jego ścianę przed własnym kwasem i enzymami, które w innych warunkach po prostu by ją strawiły. W żołądku trawione są przede wszystkim białka.
Dwunastnica
Dwunastnica (łac. duodenum) to rurowaty narząd wychodzący z żołądka i stanowiący początkowy odcinek jelita cienkiego. To właśnie do niego trafia żółć, ponieważ w świetne dwunastnicy znajduje się bowiem ujście przewodu pęcherzyka żółciowego i enzymów trzustkowych. W obrębie tego narządu zaobserwować można trawienie zwłaszcza tłuszczów, ale i innych składników pokarmowych. Co istotne, część zstępująca i pozioma dwunastnicy są głównym miejscem wchłaniania treści pokarmowej (składników odżywczych znajdujących się w pokarmach, np. witamin i minerałów).
Jelito cienkie
Jelito cienkie (łac. intestinum tenue) to najdłuższa część dróg pokarmowych, mająca u dorosłego człowieka około 5-6 m. Dzieli się na trzy podstawowe części: dwunastnica, jelito czcze oraz jelito kręte. Stosunkowo ściśle daje się odgraniczyć jedynie dwunastnica, ponieważ jelito czcze przechodzi w kręte bez wyraźnej granicy. W obrębie jelita czczego zlokalizowane są liczne gruczoły wydzielające sok jelitowy lub zasadowy śluz (około 2 litrów na dobę). Śluzówka składa się z bardzo dużej ilości małych wypustek, tzw. kosmków jelitowych, których zadaniem jest zwiększanie powierzchni trawiennej tego narządu. Ma to istotny wpływ dla przyswajania składników odżywczych. W jelicie krętym zachodzi końcowe trawienie pokarmów.
Jelito grube
Jelito grube (łac. intestinum crassum) to końcowy odcinek dróg pokarmowych, łączące jelito cienkie z odbytnicą. Właśnie tutaj następuje proces formowania kału, ale także końcowy etap wchłaniania wody, elektrolitów i soli mineralnych z resztek pokarmowych. Występują tutaj bakterie symbiotyczne, produkujące witaminę K oraz niektóre witaminy z grupy B (podobnie w jelicie cienkim). Całe jelito (jelito cienkie i jelito grube) ma zdolność wykonywania ruchów perystaltycznych, dzięki czemu treść pokarmowa może kierować się w stronę odbytnicy, a później odbytu. Jelito grube możemy podzielić na kątnicę (jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym), okrężnicę wstępującą, poprzeczną i zstępującą oraz odbytnicę.
Odbytnica
Odbytnica (łac. rectum) to ostatni odcinek dróg pokarmowych zakończony odbytem, przez który kał wydostaje się na zewnątrz, czyli procesu nazywanego defekacją. Diagnostyką i leczeniem chorób tych struktur zajmuje się najczęściej lekarz proktolog. W warunkach prawidłowych nie zawiera kału, służąc wyłącznie do jego przejścia na zewnątrz. Jest to struktura bardzo dobrze unaczyniona i unerwiona.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Silverthorn D., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
