Ślina stanowi wydzielinę gruczołów błony śluzowej jamy ustnej, zwanych śliniankami. Pełni ważne funkcje, ponieważ umożliwia formowanie kęsów, połykanie oraz wstępne trawienie składników pokarmowych. W przypadku niektórych chorób synteza i wydzielanie śliny zostają upośledzone, co znacznie obniża poziom życia chorego. Przykładem może być zespół Sjogrena.
Ślina – skład chemiczny
W zależności od składu, ślina może być przejrzysta lub lekko mętna. Jej pH waha się w okolicy 7,0, zatem wykazuje odczyn obojętny. Ślina składa się głównie z wody, w której zawieszone są składniki nieorganiczne oraz tak zwana sucha pozostałość. Składnikami nieorganicznymi obecnymi w 1 litrze śliny są:
Z kolei wśród suchej pozostałości znaleźć można w 1 litrze śliny:
- białko – 3000 mg;
- mucynę – 2000 mg;
- mocznik – 100 mg;
- kwas moczowy – 20 mg;
- cholesterol – 70 mg.
Ślina surowicza zawiera enzym trawiący wielocukry o nazwie alfa-amylaza ślinowa. W ślinie śluzowej występują mucyny, czyli substancje ułatwiające połykanie uformowanego kęsa.
Wydzielanie śliny
Wydzielanie śliny stymuluje kontakt pokarmu z błoną śluzową jamy ustnej – zwłaszcza suchego pokarmu. Synteza przebiega na drodze odruchu bezwarunkowego. Zarówno ślina, jak i inne soki trawienne mogą wydzielać się na sam widok lub zapach pokarmu. Wiąże się to z wytworzonym wcześniej odruchem nabytym, czyli warunkowym.
W ciągu jednej doby wydziela się około 1,5 l śliny. Odpowiadają za to 3 pary ślinianek:
- podjęzykowe;
- podżuchwowe;
- przyuszne.
Wymienione ślinianki nie syntezują jednak identycznej śliny. Największe są śliniaki przyuszne (gruczoły całkowicie surowicze). Produkowana przez nie ślina jest cieczą rzadką i wodnistą, bogatą w alfa-amylazę. Jednocześnie zawiera bardzo mało składników organicznych i glikoprotein. Stanowi około 50% całkowitej objętości śliny. Kolejne pod względem wielkości są ślinianki podżuchwowe. Produkują one ślinę mieszaną, czyli surowiczo-śluzową. Natomiast ślina pochodząca od ślinianek podjęzykowych jest lepka i gęsta, stanowi niewielki odsetek całej objętości śliny.
Funkcje śliny
Główna funkcja śliny związana jest z formowaniem kęsów. Dzięki niej możemy zlepić poszczególne elementu pokarmu w jamie ustnej. Ślina nadaje kęsom poślizg, dzięki czemu pokarm może przesunąć się do przełyku nie powodując dyskomfortu.
Ponadto ślina rozpuszcza składniki pokarmowe zawarte w pożywieniu, co nie tylko wiąże się ze wstępnym ich trawieniem, ale także umożliwia rozpoznawanie smaku. Można zatem powiedzieć, że omawiana wydzielina odpowiada za przyjemność jedzenia. Także dzięki niej możliwe jest rozpuszczanie niektórych leków do ssania, np. pastylki na gardło. Umożliwia to ich szybkie działanie.
Kolejną ważną funkcją śliny jest informowanie układu nerwowego o konieczności podaży wody. Informacje te są przekazywane do wyższych pięter ośrodkowego układu nerwowego wówczas, gdy błona śluzowa jamy ustnej jest sucha (ślina się nie wydziela) i pojawia się uczucie pragnienia. Dzięki temu chroni organizm przed odwodnieniem.
Na koniec należy wspomnieć, że ślina wykazuje działanie przeciwpróchnicze, bierze też udział w mineralizacji zębów. Chroni jamę ustną przed odkładaniem się resztek jedzenia, co mogłoby spowodować rozwój bakterii czy drobnoustrojów. Ze względu na swoją lepkość i gęstość jednocześnie może przyczyniać się do rozwoju próchnicy, dlatego należy stale dbać o higienę jamy ustnej.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Przywitowska I., Kaczmarek U., Bartnicki G., Wrzyszcz-Kowalczyk A., Szybkość wydzielania śliny, białko całkowite i pH u dzieci wolnych od próchnicy w wieku od 5 do 18 lat, Nowa Stomatologia, 2/2019.
