Ślinianki są gruczołami jamy ustnej, zwanymi również gruczołami ślinowymi. Jak wskazuje nazwa, odpowiedzialne są za produkcję śliny. Trzy z nich są szczególnie duże. Są to parzyste ślinianki przyuszne, podżuchwowe i podjęzykowe. Gruczoły jamy ustnej wydzielają ślinę typu śluzowego lub surowiczego, możliwa jest także produkcja śliny śluzowo-surowiczej. Pod tym względem można je podzielić na surowicze: przyuszne, językowe Ebnera, śluzowe: gruczoły podniebienny i nasady języka oraz mieszane: gruczoły wargowe, policzkowe, trzonowe, językowy przedni, podjęzykowe i podżuchwowe.
Ślinianki – rodzaje
Przyuszna
Jest największą ze ślinianek. Charakteryzuje się szaro-żółtym zabarwieniem, nieznacznie różniącym się od otaczającej ją tkanki tłuszczowej. Jest miękka i w warunkach prawidłowych nie jest wyczuwalna. Można ją wyczuć natomiast w niektórych stanach chorobowych, np. przy śwince, ponieważ ulega obrzęknięciu.
Pod względem budowy mikroskopowej jest gruczołem pęcherzykowym. Położona jest na bocznej stronie twarzy, bezpośrednio do przodu od małżowiny usznej i brzegu przedniego mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Przewód ślinianki przyusznej łączy gruczoł z jamą ustną, a jego długość wynosi od 3 do 5 cm.
W czasie rozwierania szczęk, zwłaszcza podczas mowy czy żucia, kąt żuchwy uciska na gruczoł. Ślina może się wydostawać „wystrzałowo”.
Zobacz również: Rozluźnianie mięśni – szczęka i żuchwa.
Podżuchwowa
Ślinianka podżuchwowa wypełnia część tylną trójkąta wgłębienia między żuchwą a brzuścami mięśnia dwubrzuścowego. Jest znacznie mniejsza od opisywanej ślinianki przyusznej. Jej konsystencja jest znacznie twardsza, można ją również wyczuć z zewnątrz przez skórę.
Jest gruczołem cewkowo-pęcherzykowym. Jej przewód może uchodzić samodzielnie, jednak znacznie częściej uchodzi wspólnie z przewodem większym ślinianki podjęzykowej, na brodawce błony śluzowej nazywanej mięskiem podjęzykowym.
Podjęzykowa
Położona jest na dnie jamy ustnej. Wielkościowo jest najmniejszą ślinianką, przylega bezpośrednio do trzonu żuchwy po obu stronach jej spojenia.
Ślinianka podjęzykowa składa się z małych, oddzielnych gruczołów, tak zwanych ślinianek podjęzykowych mniejszych (wyposażonych we własne przewody wydzielnicze). W odróżnieniu do poprzednich ślinianek jako jedyna nie posiada grubszej łącznotkankowej torebki. Jest ona objęta tylko luźną tkanką łączną.
Rozwój ślinianek
Kształtowanie i rozwój ślinianek rozpoczyna się w 6 tygodniu życia płodowego. Na samym początku pojawiają się zawiązki ślinianek przyusznych i podżuchwowych, a dopiero później podjęzykowych.
Różnicowanie się odcinków wydzielniczych ma miejsce w 3 miesiącu życia płodowego. W tym czasie już w niektórych z nich zaznacza się wytwarzanie śluzu. Ciekawostką jest, iż czynność komórek typu surowiczego rozpoczyna się dopiero po urodzeniu.
Zobacz również: Rozwój ruchowy niemowlęcia.
Czynność ślinianek
Ślinianki u człowieka są tylko w nieznacznym stopniu stale czynne. Ilość ich wydzieliny zwiększa się pod wpływem bodźców doprowadzanych z ośrodkowego układu nerwowego przez nerwy współczulne i przywspółczulne. Ośrodkowy układ nerwowy pobudza je do działania, a także reguluje ilość i rodzaj wydzieliny.
Dzienna ilość wydzielanej śliny jest różna. Nie da się jej jednoznacznie zmierzyć, ponieważ w warunkach prawidłowych odpływa ona do żołądka. Szacuje się jednak, że człowiek produkuje około 1-1,5 litra śliny dziennie.
Ślina
Ślina jest przejrzystym i bezbarwnym płynem. Wyróżnia się 2 rodzaje śliny:
- rzadką (płynną);
- gęstą (lepką).
Oba rodzaje powstają oddzielnie, jednak w jamie ustnej tworzą jednolitą mieszaninę. Ślina rzadka rozmiękcza kęsy, dzięki czemu nabierają właściwej konsystencji. Z kolei ślina gęsta pokrywa kęsy śliską warstwą, co umożliwia ich sprawne przesuwanie w przewodzie pokarmowym.
Ślina pełni również funkcję ochronną, ponieważ chroni przez drobnoustrojami. Dzięki niej zranienia w jamie ustnej szybciej się goją. Kolejną ważną zaletą śliny jest obecność amylazy – enzymu, który zapoczątkowuje trawienie węglowodanów.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka. Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
