Węglowodany zwane są również sacharydami lub cukrami. To związki szeroko rozpowszechnione w przyrodzie, ponieważ stanowią aż do 80% suchej masy roślin oraz około 2% suchej masy zwierząt. Szacuje się, że codzienna dieta powinna zawierać 50-70% węglowodanów.
Co to są węglowodany?
Węglowodany to związki organiczne składające się z węgla, wodoru oraz tlenu. Posiadają w swojej budowie kilka i więcej grup hydroksylowych i przynajmniej jedną grupę karbonylową, aldehydową lub ketonową. W skład węglowodanów wchodzą zarówno związki przyswajalne, jak i nieprzyswajalne.
Syntezowane są głównie przez rośliny z dwutlenku węgla i wody podczas fotosyntezy. Wprawdzie zwierzęta również mogą wytwarzać niektóre węglowodany z tłuszczu i białka, lecz większość węglowodanów pochodzi od roślin. Wchodzą one w skład produktów spożywczych w postaci cukrów prostych, dwucukrów, skrobi i błonnika pokarmowego.
Ze względu na wielkość cząsteczek omawiane związki dzieli się na:
- cukry proste – monosacharydy;
- cukry złożone – oligosacharydy i polisacharydy.
Do najpopularniejszych monosacharydów zalicza się: rybozę, deoksyrybozę, glukozę, fruktozę, mannozę i galaktozę. Do najważniejszych oligosacharydów zalicza się: sacharozę, laktozę, maltozę, natomiast wśród polisacharydów wyróżnia się między innymi skrobię, glikogen, celulozę czy inulinę.
Węglowodany w diecie
Węglowodany stanowią najlepsze źródło energii dla organizmu. Ponadto wpływają na poziom sytości i głodu, zależy od poziomu cukru we krwi. Aż 50% energii wykorzystywanej do życia pochodzi z ich spalania. Najpopularniejszym źródłem zdrowych cukrów w diecie są:
- kasze;
- kukurydza;
- nasiona roślin strączkowych;
- ziarna zbóż;
- rośliny okopowe (ziemniaki, buraki).
Cukry proste, takie jak glukoza, właściwie nie wymagają trawienia i wchłaniają się do krwi bardzo szybko. Natomiast węglowodany złożone muszą zostać rozłożone na prostsze związki. Enzym zawarty w ślinie nadtrawia je już podczas żucia, dlatego tak ważne jest dokładne gryzienie i żucie pokarmu. Najkorzystniejsze dla organizmu są właśnie cukry złożone, ponieważ podczas ich trawienia glukoza jest uwalniana do krwi stopniowo. Dzięki temu zawartość glukozy utrzymuje się na względnie stałym poziomie.
Do tycia przyczyniają się szczególnie węglowodany w formie oczyszczonej, najczęściej spotykane w białym pieczywie, ciastach i słodyczach. Ponadto oczyszczona biała mąka zostaje pozbawiona błonnika i wielu innych składników (żelaza, wapnia, fosforu, witamin z grupy B).
Funkcje węglowodanów
Glukoza odkłada się jako glikogen w mięśniach i wątrobie. Warto wiedzieć, że ten związek zmagazynowany w mięśniach wystarcza na około 90-120 minut intensywnej aktywności fizycznej. Można zatem powiedzieć, że węglowodany stanowią główne źródło energii do pracy narządów i układów. Nadmiar spożytych węglowodanów jest przez organizm przerabiany na tłuszcze, których człowiek potrafi magazynować nieskończenie wiele.
Przy niedostatecznej ilości tlenu węglowodany spalają się do dwutlenku węgla i wody. Jeśli organizm jest niedotleniony, cukry spalają się beztlenowo, a przy tym procesie powstaje kwas mlekowy odkładany w mięśniach. Spala się on dopiero podczas spoczynku.
Węglowodany są zdrowe dla ludzkiego układu trawiennego, ponieważ przykładowo inulina jest substancją prebiotyczną, a błonnik reguluje trawienie. Jednak konsekwencje ich nadmiernego spożycia są już dla organizmu niekorzystne – zwłaszcza otyłość i cukrzyca, które pociągają za sobą kolejne bardzo poważne schorzenia. Dodatkowo cukry pełnią wiele innych, istotnych funkcji, np. budują DNA i RNA.
Wchłanianie węglowodanów
Wszystkie przyswajalne węglowodany ulegają rozkładowi do cukrów prostych. Około połowa puli glukozy wchłania się już w dwunastnicy, zaś reszta w jelicie cienkim czczym. Trawienie niektórych węglowodanów (szczególnie skrobi) rozpoczyna się w jamie ustnej.
Węglowodany rozłożone w przewodzie pokarmowym na cukry proste wchłaniane są głównie w jelicie cienkim do krwi w żyle wrotnej. Następnie wraz z nią przedostają się do wątroby, która jest centralnym narządem w metabolizmie cukrów.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Seignalet J., Odżywianie czyli trzecia medycyna, Wydawnictwo Vital, Białystok 2017.
