Kwas retinowy

Kwas retinowy (inaczej: tretinoina) to aktywna forma witaminy A, wykorzystywana głównie w kosmetologii oraz dermatologii, a więc celem poprawy urody. Wykazuje wielokierunkowe działanie, między innymi złuszcza naskórek, rozjaśnia przebarwienia oraz stymuluje syntezę kolagenu. Kwas retinowy coraz powszechniej znajduje również zastosowanie w medycynie, co jest badane na różnych obszarach.

Kwas retinowy – charakterystyka

Kwas retinowy jest organicznym związkiem chemicznym o wzorze sumarycznym C₂₀H₂₈O₂ oraz masie molowej 300,44 g/mol. Najczęściej stosowany jest w kosmetologii, choć bywa, że wykorzystuje się go również w niektórych dziedzinach medycyny. W środowisku występuje głównie jako izomer all-trans (czyli wszystkie wiązania podwójne znajdują się w konfiguracji trans), co jest formą aktywną biologicznie. Dobrze rozpuszcza się w tłuszczach i rozpuszczalnikach organicznych, natomiast jest całkowicie nierozpuszczalny w wodzie. Pod względem chemicznym zawiera sprzężony układ podwójnych wiązań (polienowy łańcuch boczny) oraz pierścień cykloheksenowy z grupą karboksylową – co nadaje mu właściwości kwasowe i umożliwia interakcję z receptorami jądrowymi.

Kwas retinowy w kosmetologii

Kwas retinowy wykorzystywany w kosmetologii ma wielokierunkowe działanie, ale przede wszystkim:

• złuszcza naskórek – przyspiesza odnowę komórek skóry, w rezultacie czego skóra staje się gładsza i bardziej promienna;
• stymuluje syntezę kolagenu i elastyny, wskutek czego poprawia jędrność i elastyczność skóry, redukuje drobne zmarszczki i zwiększa ogólną estetykę skóry;
• rozjaśnia przebarwienia spowodowane np. ekspozycją na słońce, niektórymi chorobami czy nieudanymi zabiegami kosmetologicznymi;
• reguluje wydzielanie sebum, co może mieć kluczowe znaczenie dla osób zmagających się z łojotokiem lub po prostu z cerą tłustą i cerą problematyczną;
• wspiera leczenie niektórych schorzeń dermatologicznych, np. takich jak trądzik.

Zobacz również: Fizjoterapia estetyczna.

W zależności od stężenia, kwas retinowy może być sprzedawany w drogeriach lub bywa dostępny wyłącznie na receptę (głównie przy leczeniu schorzeń dermatologicznych). Warto zaznaczyć, że kwas retinowy nie znajduje zastosowania w przypadku nadwrażliwości na ten związek (może powodować zaczerwienienia, podrażnienia, świąd skóry) oraz przy pielęgnacji cery wyjątkowo wrażliwej. Nie należy łączyć go ponadto z tetracyklinami, kosmetykami zawierającymi alkohol oraz innymi retinoidami.

Kwas retinowy w medycynie

W medycynie kwas retinowy może być stosowany w terapii następujących problemów zdrowotnych:

• łuszczyca – normalizuje proliferację keratynocytów i łagodzi stany zapalne;
• rybia łuska, liszaj płaski – łagodzi oznaki zaburzeń rogowacenia;
• trądzik różowaty, mięczak zakaźny – zmniejsza stany zapalne i łagodzi przebieg choroby;
• przebarwienia i oznaki fotostarzenia – rozjaśnia skórę, poprawia jej koloryt.

Tretinoina stosowana w peelingach medycznych poprawia teksturę skóry, redukuje zmarszczki i przebarwienia. Ponadto w onkologii jest regulatorem ekspresji genów, który działając poprzez receptor jądrowy, wpływa na stopień zróżnicowania wielu typów komórek nowotworowych. Właściwości te stały się podstawą zastosowania go w onkologii, m.in. w terapii neuroblastoma. W komórkach pochodzących z grzebienia nerwowego, takich jak komórki neuroblastoma, kwas retinowy uruchamia proces różnicowania w kierunku neuronów. Substancja ta wywiera działanie w sposób zbliżony także na komórki wywodzące się z guza chromochłonnego, co przebadano na szczurach i co daje nadzieję na wykorzystanie tego w medycynie.

Zobacz również: Neuroblast.

Czy kwas retinowy jest bezpieczny?

Kwas retinowy uznawany jest za związek ogólnie bezpieczny, jeśli jest stosowany u osób po wykluczeniu ewentualnych przeciwwskazań oraz jeśli jest używany we wskazanych dawkach, zgodnie z indywidualnymi potrzebami danej osoby. Jednak zawsze należy mieć na uwadze, że wystąpić może tzw. reakcja retinoidowa. Pojawia się ona stosunkowo często, w szczególności u osób, u których wprowadzono bardziej aktywne kosmetyki i/lub zabiegi. Objawami wówczas są:

• zaczerwienienie;
• obrzęk;
• świąd;
• podrażnienie;
• złuszczanie.

Skóra staje się czerwona i tkliwa, co dana osoba może wiązać z uczuleniem. Reakcja retinoidowa nie jest jednak alergią. Warto wiedzieć, że może utrzymywać się nawet do 12 tygodni, z reguły jednak ustępuje po 10-30 dniach.

	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...
	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Czarnota A., Retinoidy. Mechanizm działania, właściwości oraz zakres stosowania w dermatologii i kosmetologii, Kosmetologia Estetyczna, 4/2018.
2. Marona H., Gunia A., Pękala E., Retinoidy – rola w farmakoterapii w aspekcie komórkowego mechanizmu działania, Farm Pol, 2010, 66(3): 187-192.
3. Kaźmierska A., Bolesławska I., Przysławski I., Wpływ retinoidów na skórę i zapobieganie ich skutkom ubocznym, Hygeia Public Health, 3/2019.
4. Zejfer A., Retinoidy. Jak w pełni wykorzystać ich potencjał, Kosmetologia Estetyczna, 5/2022.