Świąd skóry to bardzo częsty objaw chorób, nie tylko dermatologicznych. Mimo tego to właśnie do lekarza dermatologa udajemy się w pierwszej kolejności, gdy tylko świąd staje się uporczywy lub ma charakter przewlekły. Mechanizmy powstawania świądu sterowane są przez układ nerwowy, a nierzadko również układ odpornościowy.
Świąd – przyczyny
Uczucie świądu jest subiektywne i może być wywołane przez bodźce mechaniczne, termiczne, elektryczne i chemiczne (najczęściej). Naukowcy wciąż sprzeczają się o to, czy świąd powstaje wskutek działania podprogowych bodźców bólowych, a tym samym stanowi formę odczuwania bólu, czy może jest odrębną fizjologicznie jakością doznań. Zarówno ból, jak i świąd mogą być wyzwalane przez te same bodźce, choć o różnym natężeniu. Za ich przewodnictwo odpowiadają zakończenia nerwowe włókien C, kierując się do ośrodkowego układu nerwowego poprzez boczne części tylnych korzeni rdzeniowych oraz nerwy czaszkowe. Świąd może występować w przebiegu rozmaitych chorób i schorzeń, między innymi takich jak:
- przyjmowanie niektórych leków jako skutek uboczny;
- zapalenie wątroby;
- przewlekła niewydolność nerek;
- choroba Hodgkina;
- mastocytoza;
- niedobór żelaza;
- choroby tarczycy;
- zakażenie HIV;
- cholestaza;
- cukrzyca;
- grzybica;
- alergia;
- różnego rodzaju problemy dermatologiczne – łojotokowe zapalenie skóry, trądzik, łupież, łuszczyca, wyprysk kontaktowy, atopowe zapalenie skóry i inne.
Warto także wiedzieć, że za klasyczne mediatory świądu uważa się następujące związki:
- histamina;
- serotonina;
- pochodne kinin;
- prostaglandyny;
- neuropeptydy.
Świąd – objawy
Zgodnie z definicją, świąd jest subiektywnym, nieprzyjemnym i uporczywym uczuciem pochodzącym z powierzchni skóry. Wywołuje chęć drapania lub pocierania ciała, trudną do pohamowania. Świąd może pojawiać się jako jedyny objaw skórny, jak również mogą towarzyszyć mu zupełnie inne, w tym:
- zaczerwienienie;
- opuchlizna;
- wysypka;
- plamy;
- pęcherze.
Skóra może mieć dobrą kondycję, jednak częściej jest przesuszona, pękająca, łuszcząca się czy odwodniona. Staje się automatycznie bardziej podatna na uszkodzenia i działanie negatywnych czynników zewnętrznych. Jeśli świąd jest przejawem chorób ogólnoustrojowych, pojawiają się także objawy charakterystyczne dla nich, np.:
- wypadanie włosów;
- uczucie przewlekłego zmęczenia przy chorobach tarczycy.
Świąd – diagnostyka
Diagnostyka świądu jest skomplikowana i często trwa dłuższy czas zanim rzeczywiście odnajdzie się przyczynę problemu. W pierwszej kolejności warto wykonać testy skórne alergiczne, dzięki czemu będzie można wykluczyć lub potwierdzić tak powszechne w dzisiejszych czasach alergie. Niekiedy oględziny skóry znacznie zawężają obszar poszukiwań, jako że w przebiegu schorzeń dermatologicznych pojawiają się również inne objawy (np. zaczerwienienie skóry, wyprysk, wysypka, łuszczenie). W przypadku świądu uogólnionego należy wykonać:
- morfologię krwi z rozmazem;
- panel wątrobowy;
- badanie hormonów tarczycy;
- panel nerkowy i badanie ogólne moczu;
- glikemię;
- RTG klatki piersiowej;
- analizę kału w kierunku pasożytów.
Jeśli pojawiły się czynniki ryzyka HIV należy dodatkowo wykonać badanie przeciwciał przeciwko HIV. Może się zdarzyć, że świąd ma podłoże psychiczne i jest reakcją organizmu na nadmierny stres. Wówczas warto skierować pacjenta na diagnostykę psychoterapeutyczną. W rozpoznaniu przyczyn świądu ważny jest szczegółowy wywiad. Być może pacjent wskaże w nim, że świąd pojawił się po zmianie środków piorących bądź kosmetyków do pielęgnacji skóry. Wówczas leczenie opierać się będzie na odstawieniu ich lub zamianie na inne. Nie będzie więc konieczna szczegółowa diagnostyka.
Świąd – leczenie
Postępowanie powinno być uzależnione od przyczyny świądu. Przy chorobach dermatologicznych najczęściej stosuje się więc maści i kremy oraz zmienia zasady pielęgnacji ciała. Przy alergiach konieczne jest unikanie alergenów lub wykonanie odczulania. Z kolei w przebiegu chorób ogólnoustrojowych, których nie da się wyleczyć całkowicie, należy dążyć do ich ustabilizowania. Bez względu na przyczynę świądu, warto spróbować domowych sposobów, takich jak:
- chłodne okłady – działają doraźnie i łagodzą odczucie świądu;
- zmiana kosmetyków do pielęgnacji skóry – nowe muszą mieć całkowicie naturalny skład, najlepiej pochodzenia roślinnego (oleje, wyciągi roślinne, zioła, witaminy, algi);
- unikanie noszenia obcisłych ubrań wykonanych ze sztucznych tworzyw;
- unikanie drapania się, nawet jeśli świąd wydaje się być uporczywy (drapanie jedynie nasila problem);
- picie dużej ilości wody;
- picie naparów ziołowych lub okłady z nich, przy czym najlepiej sprawdzają się: liść brzozy, kłącze tataraku, kora wierzby, mniszek lekarski oraz korzeń kozłka lekarskiego.
Domowe postępowanie w połączeniu ze specjalistycznym leczeniem często daje zadowalające rezultaty.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Świnoga M., Zalewska-Janowska A., Charakterystyka świądu i ocena zależności między jego nasileniem a wybranymi parametrami psychologicznymi u pacjentów z wypryskiem kontaktowym, Alergia Astma Immunologia, 20/2015.
- Krajnik M., Żylicz Z., Świąd w zaawansowanych chorobach wewnętrznych. Patogeneza i leczenie, Polska Medycyna Paliatywna, 2/2002.
- Szpringer E., Świąd skóry, Nowa Medycyna, 11/2000.
