Prostaglandyny to eikozanoidy pochodne 20-węglowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie kwasu arachidonowego. Występują w układzie nerwowym.
Charakterystyka kwasu arachidonowego
Kwas arachidonowy jest produkowany z fosfolipidów błonowych z udziałem enzymu fosfolipazy A2, której aktywność jest kontrolowana przez hormony i inne sygnały. Kwas arachidonowy może działać sam bezpośrednio jako drugi przekaźnik zmieniający aktywność kanałów jonowych i enzymów wewnątrzkomórkowych, a może ulec również przekształceniu do jednej z kilku klas sygnałów parakrynnych, eikozanoidów. Te rozpuszczalne w tłuszczach cząsteczki mogą dyfundować poza komórkę i łączyć się z receptorami sąsiadujących komórek, wywierając swoje działanie.
Fizjologia
Powstające w komórkach całego organizmu prostaglandyny po przejściu do krwi szybko ulegają metabolizowaniu na związki fizjologicznie nieaktywne. Najszybciej ulegają metabolizowaniu w płucach, zaś wolniej w wątrobie, nerkach i łożysku. Nieaktywne metabolity zostają usunięte z organizmu wraz z moczem.
Mała stabilność prostaglandyn w układzie krążenia kwalifikuje je do grupy hormonów tkankowych o działaniu ograniczonym do komórek, tkanek i narządów, w których są wytwarzane. Omawiana grupa związków znajduje się we frakcjach homogenatu mózgu zawierających zakończenia nerwowe. Są one uwalniane z tkanki nerwowej in vitro.
Prostaglandyny – funkcje
Prostaglandyny uwalniane z błon komórkowych modulują transmisję adrenergiczną i cholinergiczną w neuronach zwojowych. Prostaglandyny z grupy PGF hamują uwalnianie noradrenaliny i nasilają przewodnictwo cholinergiczne. Przeciwne działanie wykazują te z grupy PGE, ponieważ nasilają przewodnictwo noradrenergiczne i hamują przewodzenie cholinergiczne. Prostaglandyny modulują również przewodnictwo synaptyczne, jednak mechanizm ich uwalniania i działania jest odmienny w porównaniu z peptydami o tej funkcji.
Jak zatem widać, prostaglandyny mogą wykazywać odmienne działanie. Jest ono różnorodne i obejmuje dodatkowo:
- pobudzanie bądź hamowanie skurczy mięśni gładkich, np. macicy czy naczyń krwionośnych;
- hamowanie wydzielania soku żołądkowego;
- obniżanie ciśnienia tętniczego;
- zapobieganie sklejaniu się płytek krwi;
- regulacja czynności układu pokarmowego;
- zwiększanie wydzielania sodu i potasu z moczem;
- podwyższanie temperatury ciała.
Prostaglandyny są mediatorami stanów zapalnych, co oznacza, że przyczyniają się do jego rozwoju. Właśnie z tego względu szczególne zainteresowanie nimi zauważa się wśród pracowników medycznych i badaczy. To właśnie rozszerzanie naczyń krwionośnych w wyniku działania tych związków jest przyczyną miejscowego obrzęku czy zaczerwienienia.
Wykazano, że pewne ilości omawianych związków znajdują się w pęcherzykach nasiennych, jednak ich funkcji w tych strukturach wciąż do końca nie poznano. Najprawdopodobniej przyczyniają się one do większej ruchliwości plemników i poprzez skurcz mięśni gładkich wspomagają transport plemników.
Znaczenie w medycynie
Prostaglandyny odgrywają istotną rolę w genezie bólu, stanów zapalnych i gorączki. W związku z tym farmakolodzy od dawna poszukują leków hamujących ich syntezę. W tym celu stosuje się np. glikokortykosteroidy, które hamują aktywność fosfolipazy A2, a więc ograniczają syntezę wszystkich eikozanoidów. Podobne działanie wykazuje wiele niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Najlepiej poznanym lekiem z tej grupy jest aspiryna, ale stosuje się także ibuprofen, indometacynę i inne.
Prostaglandyny znajdują szerokie zastosowanie w medycynie, między innymi celem przyspieszenia czynności porodowych (wywołania porodu), podczas problemów z erekcją lub przy zmianach miażdżycowych. Dodatkowo stosuje się je przy różnych chorobach układu pokarmowego, np. przy chorobie wrzodowej żołądka lub dwunastnicy.
Bibliografia
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
