Nerki są parzystym narządem należącym do układu moczowo-płciowego i jednocześnie największymi organami przestrzeni zewnątrzotrzewnowej. Wraz z nadnerczami położone są na tylnej ścianie brzucha, po obu stronach kręgosłupa na poziomie Th10-L3. Pełnią w organizmie człowieka niezwykle ważne funkcje.
Anatomia
Nerka posiada charakterystyczny kształt przypominający fasolę. Odróżniamy na niej dwie powierzchnie:
- przednią
- tylną
a także brzeg boczny (regularny) i brzeg przyśrodkowy (przerwany wnęką nerkową).
Do wnęki wchodzi tętnica nerkowa oraz nerwy, zaś wychodzą z niej żyła nerkowa i moczowód oraz naczynia limfatyczne. Wymienione twory tworzą korzeń nerki. Następnie opisana wnęka przedłuża się w głęboką zatokę nerkową wypełnioną tkanką tłuszczową.
Pojedyncza nerka mierzy zwykle 10-12 cm w wymiarze podłużnym oraz 5-6 cm w poprzecznym, przy czym jej grubość dochodzi do 3-4 cm. Masa jest różnorodna, waha się od 120 do 200 gram. Lewa nerka jest nieco dłuższa, grubsza i cięższa.
Największy rozwój nerka osiąga w wielu 25-30 lat, natomiast w wieku starszym ulega pewnemu zanikowi i równocześnie silnie się zaokrągla.
Ciekawostką jest, że nerka lewa rośnie odrobinę silniej od prawej. W efekcie sięga wyżej od niej, a tym samym prawa nerka umiejscowiona jest niżej.
Czynność nerek
Jednostką funkcjonalną nerki jest nefron składający się z ciałka nerkowego i kanalików nerkowych. W ciałku nerkowym zachodzi filtracja kłębuszkowa, czyli przenikanie części osocza przepływającego przez kłębuszek naczyniowy ciałka nerkowego do światła torebki kłębuszka.
Mocz tworzący się w nefronie odpływa przez kanalik nerkowy zbiorczy i przewód brodawkowy do miedniczki nerkowej. W każdej nerce ludzkiej znajduje się około miliona nefronów. Prawidłowa czynność wydalnicza nerek jest zachowana wówczas, gdy nie mniej niż 600 tysięcy nefronów jest w pełni sprawnych.
Podsumowując, czynność nerek wiąże się z:
- tworzeniem moczu, z którym usuwane są z organizmu metabolity i nadmiar płynów oraz elektrolitów – jest to czynność zewnątrzwydzielnicza;
- wydzielaniem do krwi związków biologicznie czynnych – jest to czynność wewnątrzwydzielnicza.
Tworzenie się i wydalanie moczu
Związane jest ściśle z trzema procesami:
- filtracją kłębuszkową;
- resorpcją kłębuszkową;
- sekrecją kanalikową.
Część osocza krwi przepływającej przez naczynia włosowate kłębuszków nerkowych ulega przefiltrowaniu do światła torebki kłębuszka. Jest to pierwszy wymieniony proces.
Następnie zachodzi resorpcja i sekrecja kanalikowa. Związki chemiczne krążące we krwi i przefiltrowane w kłębuszkach nerkowych przepływają następnie przez kanaliki, gdzie:
- nie są wchłaniane w kanalikach, ani wydzielane przez nabłonek, np. inulina;
- zostają całkowicie lub częściowo wchłonięte, np. glukoza;
- zostają dodatkowo wydzielone przez nabłonek kanalików;
- są jednocześnie wchłaniane oraz wydzielane, np. jony potasu.
Resorpcja kanalikowa może być zarówno bierna jak i czynna.
Mocz wydostający się z kanalików nerkowych zbiorczych gromadzi się w miedniczce nerkowej. W efekcie ruchów perystaltycznych moczowodu porcje moczu są przemieszczane dalej, do pęcherza moczowego.
Wypełnianie się pęcherza powoduje rozciąganie jego ścian i podrażnienie receptorów. Następnie, na drodze odruchowej, poprzez ośrodek oddawania moczu w części krzyżowej rdzenia kręgowego, występuje jednoczesny skurcz mięśnia gładkiego w ścianie pęcherza, rozkurcz mięśnia gładkiego zwieracza wewnętrznego cewki moczowej i rozkurcz mięśnia poprzecznie prążkowanego stanowiącego zwieracz zewnętrzny cewki moczowej.
Czynność zewnątrzwydzielnicza
Obniżenie się ciśnienia tętniczego krwi lub osłabienie prężności tlenu w nerkach powoduje wydzielanie przez nią odpowiednich związków. Są to:
- renina – wydzielana w czasie niedokrwienia nerek, obniżenia się ciśnienia w zbiorniku tętniczym dużym, zmniejszenia się stężenia NaCl w moczu pierwotnym;
- erytropoetyna – wydzielana w korze nerek. Pobudza erytropoezę w szpiku kostnym, jest również jednym z czynników wzrostowych.
Zobacz również: Nietrzymanie moczu – leczenie.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom 2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnoctwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
