Problemy z oddawaniem moczu mogą dotyczyć zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe czy starsze. Znacznie częściej pojawiają się u kobiet, choć są diagnozowane także w przypadku mężczyzn z przerośniętym gruczołem krokowym (prostata). Istnieje wiele przyczyn tych dolegliwości, zwykle jednak wiążą się one z nieprawidłowością w funkcjonowaniu dna miednicy. Powinny być skonsultowane z lekarzem urologiem i fizjoterapeutą uroginekologicznym.
Problemy z oddawaniem moczu – nietrzymanie moczu
Nietrzymaniem moczu nazywamy niezależny od woli wyciek moczu. Wyróżniamy 3 podstawowe formy tego problemu:
- wysiłkowe nietrzymanie moczu – gubienie moczu podczas wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej, co ma miejsce przy czynnościach takich jak np. kaszel, kichanie, śmiech czy aktywność fizyczna;
- nietrzymanie moczu z parć naglących – gubienie moczu z uczuciem silnego, niemożliwego do opanowania parcia na pęcherz moczowy;
- mieszane nietrzymanie moczu – połączenie objawów wysiłkowego nietrzymania moczu i parć naglących mokrych.
Nietrzymanie moczu pogarszają infekcje układu moczowego. Głównymi przyczynami nietrzymania moczu są:
- ciąże i porody siłami natury;
- użycie kleszczy lub próżnociągów podczas porodu naturalnego;
- obniżenie narządu rodnego, np. wskutek operacji na miednicy mniejszej lub przebytego porodu;
- wiek powyżej 50. roku życia, co wiąże się z naturalnym spadkiem produkcji kolagenu;
- spadek poziomu estrogenu wskutek hormonoterapii;
- chroniczny kaszel;
- przewlekłe palenie papierosów;
- przewlekła obturacyjna choroba płuc;
- astma;
- rozstrzenie oskrzeli;
- choroba Leśniowskiego-Crohna i wszelkie inne choroby jelit przebiegające z zaparciami.
Większość przypadków nietrzymania moczu można leczyć zachowawczo w gabinecie fizjoterapeutycznym. Jedynie zaawansowane przypadki wymagają leczenia operacyjnego, a następnie rehabilitacji.
Problemy z oddawaniem moczu – zaleganie moczu
Kolejnym możliwym problemem z oddawaniem moczu jest jego zaleganie. Wyróżniamy 2 postacie:
- ostre zatrzymanie moczu – gdy pacjent nie jest w stanie oddać moczu przez ponad 12 godzin, przy czym w tym czasie dzięki cewnikowaniu odprowadza się większą ilość moczu niż wykazuje pojemność pęcherza moczowego;
- przewlekłe zaleganie moczu – ilość zalegającego stale moczu wynosi od 100 ml do 50% pojemności pęcherza moczowego u danego pacjenta.
Ostre zatrzymanie moczu powoduje silne dolegliwości bólowe, jedynie przy porażeniach neurologicznych ból nie występuje. Z kolei przy przewlekłym zatrzymaniu moczu znacznie częściej dochodzi do infekcji dróg moczowych. Problem przebiega bezobjawowo (poza epizodami nietrzymania moczu) i dotyczy głównie osób starszych.
Zakażenia dróg moczowych i parcie na pęcherz
Problem z oddawaniem moczu pojawia się zazwyczaj przy zakażeniach dróg moczowych, czego przyczyną są najczęściej infekcje bakteryjne. Problem dotyczy aż 8-krotnie częściej kobiet niż mężczyzn, ponieważ żeńska cewka moczowa jest znacznie krótsza, bakterie mogą ją więc łatwo penetrować. Przyczyniają się do tego przede wszystkim:
- nieodpowiednia higiena intymna;
- częste kontakty seksualne;
- cewnikowanie;
- menopauza, ciąża i inne zaburzenia hormonalne;
- stosowanie środków antykoncepcyjnych, zwłaszcza dopochwowych.
Przeważnie zakażenie układu moczowego rozpoczyna się bólem i pieczeniem podczas mikcji. Dodatkowo pojawiają się parcia naglące, spazmatyczne skurcze pęcherza moczowego, zaś sam mocz przybiera postać mętną i nieprzyjemnie pachnącą. Większość zakażeń dróg moczowych wymaga farmakoterapii.
Pęcherz neurogenny a problemy z oddawaniem moczu
Pęcherz neurogenny może pojawić się przy problemach z ośrodkowym układem nerwowym, zwykle przy chorobach i uszkodzeniach rdzenia kręgowego, nerwów lub ośrodka mikcji. Jeśli mięsień wypieracz i mięsień zwieracz pęcherza moczowego są spastyczne, pojawiają się następujące objawy:
- częste oddawanie niewielkich ilości moczu;
- cofanie się moczu;
- duże zaleganie moczu w pęcherzu moczowym;
- niemożność opróżnienia pęcherza moczowego do końca.
Jeśli natomiast wskutek choroby czy urazu mięsień wypieracz jest spastyczny, zaś mięsień zwieracz jest wiotki, pojawia się częstomocz wraz ze wzmożonym parciem i nietrzymaniem moczu. Gdy oba mięśnie są wiotkie, obserwujemy stały wyciek moczu w postaci kapania oraz niemożność całkowitego opróżnienia pęcherza moczowego. Przy pęcherzu neurogennym konieczne jest leczenie interdyscyplinarne z lekarzem neurologiem i fizjoterapeutą uroginekologicznym na czele.
Zainteresował Cię ten temat?
Wyżej przybliżyliśmy tematykę związaną z bardzo ważnym działem fizjoterapii jakim jest uroginekologia. Jeżeli chcesz rozwijać się w tym temacie i wiedzieć jak prowadzić pacjentów uroginekologicznych, najlepszym rozwiązaniem jest zdobycie wiedzy bezpośrednio u specjalistów, w rozszerzonym zakresie na certyfikowanych szkoleniach, gdzie uzyskuje się szczegółowe informacje o technikach fizjoterapeutycznych i ich wykorzystaniu u pacjentów.
Kod rabatowy na kurs Trening dna miednicy BeBo
Z tego względu, specjalnie dla naszych czytelników Portalu Fizjoterapeuty wynegocjowaliśmy 10% zniżki na kursy i szkolenia prowadzone przez certyfikowanych instruktorów BeBo Polska. W celu uzyskania zniżki podczas zapisów (telefonicznie lub przez stronę www.bebotrening.pl) wystarczy podać kod: FIZJOTERAPEUTY
Bibliografia
- Rechberger T., Kulik-Rechberger B., Zaburzenia czynnościowe dolnych dróg moczowych – postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w praktyce lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej, 6/2010.
- Tanzberger R., Kuhn A., Mobs G., Baumgartner U., Dno miednicy – fizjologia, patologia, diagnostyka i leczenie, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2020.
- Hojan K., Tymińska A., Kurnatowski J., Piotrowska B., Fizjoterapia w terapii pęcherza neurogennego, Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja, 2015.
