Obniżenie narządu rodnego

Obniżenie narządu rodnego to poważna dolegliwość, która dotyczy nawet do 11% kobiet. Jej częstotliwość wzrasta wraz z wiekiem, osiągając szczyt w 6 i 7 dekadzie życia. Niestety, coraz częściej obserwuje się to zjawisko u kobiet młodych. Obniżenie narządów miednicy mniejszej najczęściej dotyczy przedniej ściany pochwy.

Obniżenie narządu rodnego – przyczyny

Wyróżnia się 3 fazy rozwoju obniżenia narządów miednicy mniejszej. W pierwszej znajdują się czynniki predysponujące, np. genetyka, rasa, wrodzone wady kręgosłupa czy nieprawidłowa budowa miednicy. To one w dużej mierze predysponują do wystąpienia dolegliwości, jednak ich brak nie świadczy o pełnej ochronie kobiety.

Drugą fazą są czynniki wywołujące, takie jak porody siłami natury. Szacuje się, że poród pierwszego dziecka siłami natury zwiększa ryzyko obniżenia narządów rodnych aż 2-3 krotnie. Czynnikiem ryzyka jest również wysoka masa urodzeniowa dziecka, duży obwód główki czy ciąża bliźniacza.

Ostatnia fazą są czynniki ujawniające, związane z wiekiem lub ze stylem życia. Są nimi:

• otyłość;
• podeszły wiek;
• częste uprawianie sportów skocznościowych, skakanie na trampolinie;
• choroby przebiegające z przewlekłym kaszlem, np. astma, obturacyjna choroba płuc.

Jak dochodzi do obniżenia narządów rodnych? Aby dolegliwość mogła mieć miejsce, warunkiem jest osłabienie mięśni dna miednicy. Dochodzi do tego wskutek wzrostu ciśnienia śródbrzusznego (przewlekły kaszel, zaparcia), podczas menopauzy (osłabienie włókien kolagenowych i elastynowych) czy po porodach siłami natury (rozciągnięcie mięśni dna miednicy i ich znaczne osłabienie). Mięśnie dna miednicy, które w warunkach fizjologicznych pełnią funkcję podtrzymującą i stabilizującą narządy rodne, nie są dłużej w stanie utrzymać ich na swoim miejscu.

Stopnie obniżenia narządów miednicy mniejszej

W zależności od stopnia osłabienia mięśni dna miednicy, do obniżania lub nawet wypadania narządów rodnych może dojść albo wyłącznie podczas wzrostu ciśnienia śródbrzusznego (aktywność fizyczna, kaszel, kichanie, oddawanie moczu i stolca), albo stale. Wyróżniamy 4 stopnie obniżenia narządów rodnych, zgodnie z założeniami PTUG (Polskiego Towarzystwa Uroginekologicznego):

• I – obniżenie macicy lub pochwy, przy czym nie dochodzi do przekroczenia przez te struktury przedsionka pochwy;
• II – obniżenie macicy lub pochwy dochodzi do przedsionka pochwy;
• III – obniżenie macicy lub pochwy przekracza przedsionek pochwy i częściowo lub całkowicie wychodzi poza nią.

Zachowawczo jesteśmy w stanie leczyć stopień I i II. W przypadku wypadania macicy lub pochwy poza przedsionek pochwy konieczne jest leczenie operacyjne, a następnie fizjoterapia mająca na celu przywrócenie sprawności i profilaktykę ponownych dolegliwości.

Jak objawia się obniżenie narządu rodnego?

Obniżenie narządu rodnego można podejrzewać już na etapie wywiadu z pacjentką. Wskazuje ona na uczucie pełnej pochwy. Często opisywane jest ono jako uczucie ciała obcego (np. kulki) zalegającego w pochwie. Do pozostałych objawów mogących wskazywać na omawianą dolegliwość zaliczamy:

• zwiększoną częstotliwość oddawania moczu;
• nieprawidłowy strumień moczu;
• uczucie niecałkowitego wypróżnienia;
• ciągłe parcie na mocz;
• problemy z nietrzymaniem moczu;
• dyskomfort podczas stosunków seksualnych.

Objawy takie jak ucisk czy dyskomfort wzmagają się zwykle podczas kichania, kaszlu, śmiechu, korzystania z toalety czy uprawiania aktywności fizycznych. W niektórych sytuacjach, przy cięższym obniżeniu, konieczne jest ręczne odprowadzanie obniżenia, aby móc w ogóle skorzystać z toalety czy odbyć stosunek seksualny.

Profilaktyka obniżenia narządu rodnego

Ważnym elementem profilaktyki są regularne treningi dna miednicy oraz prawidłowa ergonomia czynności dnia codziennego. Należy:

• zadbać o profilaktykę zaparć, np. stosując dietę zawierającą błonnik i pijąc dużo wody;
• unikać wzrostu ciśnienia śródbrzusznego, np. unikając częstych treningów trampolinowych, kichać i kaszleć z wykorzystaniem skrętu tułowia czy wstając po porodzie przez bok;
• wzmacniać mięśnie dna miednicy poprzez właściwe ćwiczenia połączone z prawidłowym oddechem (ważne również po porodzie – zarówno naturalnym, jak i CC);
• unikać stosowania poduszek z dziurką po porodzie siłami natury, unikać stosowania pasów poporodowych.

W związku z podejrzeniem zwiększonego ryzyka zaburzeń statyki miednicy mniejszej po histerektomii rekomenduje się stosowanie technik oszczędzających lub alternatywnych, jeśli jest to możliwe. Znacznie lepiej jest zapobiegać osłabieniu mięśni dna miednicy i tym samym obniżeniu narządu rodnego, niż leczyć tę przypadłość. Jeśli jednak już się ona pojawi, należy jak najszybciej zgłosić się do specjalisty.

Obniżenie narządu rodnego – leczenie

Leczenie zależy od stopnia obniżenia narządu rodnego. Przy stopniu I i II możliwe jest leczenie zachowawcze u fizjoterapeuty uroginekologicznego. Terapia dobierana jest w zależności od stopnia obniżenia narządów rodnych, wieku i oczekiwań kobiety, chorób ogólnoustrojowych, dokładnej przyczyny obniżenia i ewentualnych dolegliwości współistniejących, takich jak nietrzymanie moczu, wulwodynia czy rozstęp mięśnia prostego brzucha. Ważne jest również to, która część narządów uległa obniżeniu. Jak wspomniano, najczęściej jest to pochwa, ale obniżenie może dotyczyć również cewki moczowej, odbytu czy macicy. Przy stopniu III najlepiej udać się do ginekologa, aby wspólnie podjąć decyzję o zabiegu.

Wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego

Pierwsza wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego obejmuje przede wszystkim część diagnostyczną. Specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentką, dotyczący również sfer intymnych. Następnie przechodzi do badania per vaginam, dzięki czemu określi stan mięśni dna miednicy, zlokalizuje ewentualne zrosty i blizny oraz oceni stopień obniżenia, tkliwość czy czucie okolicy krocza.

Zazwyczaj na pierwszej wizycie u fizjoterapeuty nie ma czasu na wdrożenie pełnej terapii. Dalsza część wizyty polega więc na nauce pacjentki właściwej ergonomii czynności dnia codziennego. Dowiaduje się ona, jak w prawidłowy sposób:

• wstawać z łóżka, krzesła czy z pozycji leżącej na podłodze;
• kichać i kaszleć;
• podnosić i przesuwać różne przedmioty;
• korzystać z toalety (inaczej przy defekacji, a inaczej przy mikcji);
• uprawiać aktywność fizyczną.

Jest również poinformowana, których czynności i aktywności należy unikać, aby nie pogłębiać problemu. Fizjoterapeuta uroginekologiczny na pierwszej wizycie uczy pacjentkę pracy z oddechem i aktywacją mięśni dna miednicy, aby pacjentka mogła samodzielnie wykonywać zestaw ćwiczeń otrzymany do domu.

Na kolejnej wizycie możliwa jest już pełna terapia. Obejmuje ona właściwy trening mięśni dna miednicy dobrany do aktualnych potrzeb pacjentki i jej możliwości, a także zastosowanie technik manualnych mających na celu przywrócenie równowagi wewnątrz jamy brzusznej (terapia wisceralna). Metod leczniczych jest wiele. Ich dobór zawsze powinien być indywidualny. Metodą wspomagającą jest pessaroterapia. Pessary dobierane przez lekarza ginekologa umieszcza się najczęściej na czas wykonywania aktywności fizycznej, aby nie dopuścić podczas niej do wypadnięcia narządów miednicy mniejszej.

Podsumowanie

Z całą pewnością obniżenie narządu rodnego nie jest zjawiskiem fizjologicznym. Nie powinno pojawić się na żadnym etapie życia kobiety i nie można uznawać je za coś normalnego, jak niekiedy uważają kobiety po porodzie. Najlepszą opcją jest zapobieganie dolegliwości, jeśli jednak wystąpi, warto udać się na wizytę do fizjoterapeuty uroginekologicznego. Wczesne podjęcie leczenia zapobiegnie dalszemu obniżeniu i innym, nieprzyjemnym dolegliwościom kobiecym.

Zainteresował Cię ten temat?

Wyżej przybliżyliśmy tematykę związaną z obniżeniem narządu rodnego. Jest to jedno z podstawowych zagadnień i pełni bardzo ważną część działu jakim jest uroginekologia. Jeżeli chcesz rozwijać się w tym temacie i wiedzieć jak prowadzić pacjentów uroginekologicznych, najlepszym rozwiązaniem jest zdobycie wiedzy bezpośrednio u specjalistów, w rozszerzonym zakresie na certyfikowanych szkoleniach, gdzie uzyskuje się szczegółowe informacje o technikach fizjoterapeutycznych i ich wykorzystaniu u pacjentów.

Kod rabatowy na kurs Trening dna miednicy BeBo

Z tego względu, specjalnie dla naszych czytelników Portalu Fizjoterapeuty wynegocjowaliśmy 10% zniżki na kursy i szkolenia prowadzone przez certyfikowanych instruktorów BeBo Polska. W celu uzyskania zniżki podczas zapisów (telefonicznie lub przez stronę www.bebotrening.pl) wystarczy podać kod: FIZJOTERAPEUTY

Bibliografia

1. Baranowski W., Rogowski A., Uroginekologia, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2018.
2. Szymanowski P., Gierat A., Szweda H., Jóźwik M., Choroby uroginekologiczne – poważny problem społeczny, Państwo i Społeczeństwo, 4/2017.
3. Maciejczyk-Pencuła M., Bednarek W., Kotarski J., Wypadanie narządów płciowych miednicy – wybrane materiały i techniki obecnie stosowane, Ginekologia po Dyplomie, 3/2014.