Badanie per vaginam

Badanie per vaginam jest podstawowym i niezwykle ważnym elementem badania u fizjoterapeuty uroginekologicznego. Poprzedza je szczegółowy wywiad, po którym zazwyczaj można już wstępnie podejrzewać pewne dolegliwości zdrowotne. Badanie zawsze przebiega w warunkach intymności, jednak swoim przebiegiem różni się nieco od tradycyjnego badania ginekologicznego.

Na czym polega badanie per vaginam?

Pierwsza różnica między badaniem u fizjoterapeuty uroginekologicznego, a badaniem u ginekologa wiąże się z pozycją pacjentki. U ginekologa pacjentka siada na specjalnym fotelu, szeroko rozstawiając nogi, aby zapewnić lekarzowi jak najlepszy dostęp do dróg rodnych. U fizjoterapeuty pacjentka swobodnie leży na kozetce, a jej nogi nie muszą być mocno rozstawione. W niektórych przypadkach zaleca się nawet, aby kolana były złączone, a stopy rozstawione bądź, aby pacjentka przyjęła pozycję stojącą, opierając się pośladkami na brzegu kozetki.

Po przyjęciu pozycji specjalista nakłada jednorazowe rękawiczki, przygotowuje żel poślizgowy i przystępuje do działania. Pierwszym etapem jest oglądanie wejścia do pochwy. Już samo to może ukazać obniżenie narządów rodnych (przy zaawansowanym stadium) lub niewydolność mięśni. Oglądanie jest niezwykle ważne u pacjentek z bliznami po cięciu lub pęknięciu krocza, aby móc dokładnie przeanalizować przebieg blizny i połączyć z tym ewentualne dolegliwości.

Kolejnym etapem jest nałożenie na palec wskazujący żelu oraz wprowadzenie go do pochwy pacjentki. Początkowo jedynie na głębokość 2 paliczków, utrzymując rękę stroną dłoniową ku górze. W tej pozycji oceniamy jakość tkanek (czy są sprężyste, elastyczne i czy po uciśnięciu powracają do swojej pierwotnej pozycji) oraz ich strukturę (czy są gładkie, a może mają zmarszczki). Utrzymując palec na głębokości 2 paliczków, możemy ocenić także położenie cewki moczowej, co ma ogromne znaczenie dla diagnostyki nietrzymania moczu i problemów z oddawaniem moczu. Chcąc ocenić tkanki boków i strony grzbietowej pochwy wystarczy przekręcić palec. Następnie wprowadzany do kanału pochwy palec na całą głębokość i oceniamy tkanki zlokalizowane głębiej wraz z umiejscowieniem szyjki macicy.

Skala PERFECT

Do dokładnej oceny siły i wytrzymałości mięśni dna miednicy służy tzw. skala PERFECT:

• P – wykonanie, ocena maksymalnego skurczu mięśni dna miednicy, który zdaniem pacjentki jest prawidłowy;
• E – wytrzymałość, czas utrzymania maksymalnego, dowolnego skurczu mięśni dna miednicy;
• R – powtórzenia, ilość maksymalnych skurczów, którą pacjentka jest w stanie wykonać;
• F – szybkie skurcze, ilość skurczy krótkich, trwających sekundę;
• E – elewacja, ocena ruchu „wciągnięcia” mięśni dna miednicy do wnętrza ciała. Sprawdzamy przede wszystkim mięśnie ściany tylnej pochwy;
• C – kokontrakcja, ocena aktywacji innych mięśni ciała podczas jednoczesnego aktywowania mięśni dna miednicy (dążymy do tego, aby skurcz mięśni dna miednicy był izolowany i aby nie wywoływał skurczów np. mięśni pośladkowych czy mięśni brzucha);
• T – czas, ocena odruchu powrotu mięśni dna miednicy na swoją pozycję po testach prowokacyjnych, np. z wykorzystaniem parcia czy kaszlu.

Schemat PERFECT oraz skala Oxford stanowią wiarygodne i rzetelne źródła wiedzy na temat aktualnego stanu mięśni dna miednicy. U pacjentek uczęszczających na wizytę raz w miesiącu zaleca się wykonywanie takich testów za każdym razem, aby na bieżąco oceniać postępy terapii. Pacjentki, które stawiają się do fizjoterapeuty częściej, np. raz w tygodniu, mogą mieć wykonywane badanie per vaginam co 2-3 wizyty. Wszystko zależy od konkretnego przypadku.

Zobacz również: Kontynencja.

Zgoda na badanie per vaginam

Nie każda pacjentka wyraża zgodę na takie badanie, choć jest ono niezbędne do postawienia diagnozy. Może to wynikać z wielu przyczyn, zwykle jest to obawa i wstyd. Obowiązkiem fizjoterapeuty uroginekologicznego jest wyjaśnienie istoty badania oraz przedstawienie jego przebiegu krok po kroku. Pacjentka, wiedząc co ją czeka, wyraża zgodę na jego przeprowadzenie, potwierdzając ją dodatkowo swoim podpisem na oświadczeniu. Oświadczenie będzie dołączone do karty pacjentki.

Nie ma żadnych obaw, badanie per vaginam (choć może powodować psychiczny dyskomfort) jest całkowicie bezbolesne. Wyjątek stanowią pacjentki z pochwicą lub wulwodynią, jednak przy odpowiednim podejściu sprawne i niemal bezbolesne wykonanie badania jest możliwe także u nich. W niektórych przypadkach badanie per vaginam należy uzupełnić badaniem per rectum, na co konieczne jest podpisanie kolejnej zgody.

Badanie per vaginam – przeciwwskazania

Jedynym, bezwzględnym przeciwwskazaniem do badania jest brak zgody pacjentki. Z kolei do względnych przeciwwskazań zaliczamy:

• infekcje;
• HIV;
• problemy natury psychicznej;
• obecność wkładki domacicznej;
• menstruację;
• stan bezpośrednio po operacji lub porodzie naturalnym;
• nowotwory układu rodnego.

Ciąża nie jest przeciwwskazaniem do badania per vaginam, o ile nie jest zagrożona. Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać, wystarczy zadbać o higienę osobistą i przyjść z pozytywnym nastawieniem.

Zainteresował Cię ten temat?

Wyżej przybliżyliśmy tematykę związaną z bardzo ważnym działem fizjoterapii jakim jest uroginekologia. Jeżeli chcesz rozwijać się w tym temacie i wiedzieć jak prowadzić pacjentów uroginekologicznych, najlepszym rozwiązaniem jest zdobycie wiedzy bezpośrednio u specjalistów, w rozszerzonym zakresie na certyfikowanych szkoleniach, gdzie uzyskuje się szczegółowe informacje o technikach fizjoterapeutycznych i ich wykorzystaniu u pacjentów.

Kod rabatowy na kurs Trening dna miednicy BeBo

Z tego względu, specjalnie dla naszych czytelników Portalu Fizjoterapeuty wynegocjowaliśmy 10% zniżki na kursy i szkolenia prowadzone przez certyfikowanych instruktorów BeBo Polska. W celu uzyskania zniżki podczas zapisów (telefonicznie lub przez stronę www.bebotrening.pl) wystarczy podać kod: FIZJOTERAPEUTY

Roller do masażu Piankowy, wysokiej jakości roller do masażu wykorzystywany jest do rozluźniania mięśniowo-powięziowego. Idealnie nadaje się dla osób aktywnych fizycznie. Może posłużyć zarówno przed treningiem w ramach rozgrzewki zwiększając elastyczność więzadeł ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Baranowski W., Rogowski A., Uroginekologia, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2018.
2. Jóźwiak M., Szymanowski P., Uroginekologia – algorytmy postępowania terapeutycznego, Gdańsk 2019.