Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą układu oddechowego, w której dochodzi do napadowej, odwracalnej niedrożności dróg oddechowych. Towarzyszący chorobie stan zapalny powoduje nadreaktywność oskrzeli, która w trakcie napadu przejawia się dusznością, świszczącym oddechem, kaszlem i uczuciem ściskania w klatce piersiowej. Ponadto napady astmy występują najczęściej w nocy i nad ranem, ustępują samoistnie lub pod wpływem środka farmakologicznego.
Astma oskrzelowa – przyczyny
Napady astmy mogą wywoływać:
- alergeny;
- niektóre produkty spożywcze, dodatki do żywności;
- zanieczyszczenie powietrza (kurz, spaliny, dym tytoniowy i inne);
- wysiłek fizyczny, hiperwentylacja płuc;
- leki takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, beta-blokery, kwas acetylosalicylowy (aspiryna);
- czynniki drażniące (aerozole, zapach lakieru, farby);
- silne emocje;
- zmiany pogody.
Istnieją dwa etiologiczne typy astmy oskrzelowej: alergiczny i niealergiczny. O ile przyczyny rozwoju astmy niealergicznej pozostają nie do końca wyjaśnione, o tyle w astmie alergicznej narażenie na alergen zapoczątkowuje kaskadę procesów immunologicznych skutkujących uwolnieniem mediatorów zapalenia.
Czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka podzielono na czynniki rozwoju tej choroby oraz wpływające na rozwój zaostrzeń. Wśród pierwszych wymienia się czynniki genetyczne, które predysponują do rozwoju samej astmy lub nadreaktywności oskrzeli, otyłość, a także płeć żeńską. Ponadto czynnikami ryzyka są:
- alergeny (alergia);
- dym tytoniowy;
- zanieczyszczenia powietrza;
- nieodpowiednia dieta.
Objawy
Do głównych objawów astmy oskrzelowej zalicza się:
- napadową duszność o zmiennym nasileniu, szczególnie przy wydechu;
- napadowy, suchy kaszel;
- świszczący oddech;
- pobudzenie, niepokój chorego.
Diagnostyka różnicowa
Choroby, które mogą dawać objawy zbliżone do napadu astmy:
- przewlekła obturacyjna choroba płuc;
- rozstrzenie oskrzeli;
- zatorowość płucna;
- zwężenie tchawicy;
- odma opłucnowa;
- nowotwór w układzie oddechowym;
- ciało obce w drogach oddechowych.
Zobacz również: Choroby układu oddechowego – fizjoterapia.
Aby wdrożyć leczenie astmy należy zatem prawidłowo ustalić rozpoznanie i nie pomylić tej jednostki klinicznej z żadną inną. Niekiedy rozpoznanie może być na pierwszy rzut oka trudne, ponieważ niektóre choroby dają identyczne objawy.
Leczenie
Celem leczenia astmy jest doprowadzenie do wygaszenia objawów i niedopuszczenie do powstania trwałych uszkodzeń dróg oddechowych. W związku z tym można wyróżnić trzy kierunki farmakologicznego leczenia astmy oskrzelowej:
- przewlekłe;
- doraźne;
- zaostrzeń choroby.
Leczenie przewlekłe
Leczenie przewlekłe obejmuje stosowanie:
- glikokortykosteroidów doustnych oraz wziewnie;
- beta-mimetyków wziewnie w połączeniu z glikokortykosteroidami;
- kromoglikanów sodowych;
- metyloksantyny (doustnie).
Leczenie doraźne
Z kolei leczenie doraźne wprowadza się w momencie napadu astmy. Wówczas stosuje się między innymi:
- inhalacje z beta-mimetyku;
- leki przeciwcholinergiczne w inhalacjach z beta-mimetykami;
- glikokortykosteroidy (na ogół dożylnie);
- siarczan magnezu dożylnie;
- teofilinę, aminofilinę dożylnie;
- tlenoterapię.
Leczenie zaostrzeń choroby
Leczenie zaostrzeń choroby obejmuje głównie zapobieganie (prewencję). Chodzi tutaj przede wszystkim o unikanie kontaktu z alergenami, odczulanie oraz stosowanie leków przeciwalergicznych w przypadku takiej konieczności.
Fizjoterapia
Fizjoterapia w leczeniu astmy polega przede wszystkim na odpowiednio dobranej aktywności fizycznej, fizykoterapii oraz masażach. Ma spore znaczenie, ponieważ zwiększa komfort życia chorego, zmniejsza częstotliwość napadów i nasilenie objawów oraz korzystnie wpływa na czynność dróg oddechowych. W efekcie, tuż obok farmakoterapii stanowi podstawę leczenia chorych z astmą oskrzelową.
Fizykoterapia
Zabiegi fizykalne uzależnione są od tego, czy chory znajduje się w okresie napadu astmy czy w okresie remisji.
W okresie napadu zaleca się:
- ultradźwięki – na wysokości od III do IX kręgu piersiowego po obu stronach kręgosłupa metodą labilną. Natężenie: 0,5-0,8 W/cm2, czas trwania zabiegu 8-10 minut;
- inhalacje z wykorzystaniem leków przeciwskurczowych, przeciwuczulających i rozrzedzających wydzielinę śluzową;
- gorące kąpiele rąk i nóg przez 20 minut. Temperatura wody 38-46 stopni Celsjusza dla nóg oraz 40-42 stopnie Celsjusza dla rąk;
- kąpiele rąk o zmiennej temperaturze – 38-40 stopni Celsjusza przez 3 minuty, a następnie 18 stopni Celsjusza przez 10-20 sekund. Zmiany temperatur należy wykonać 4 razy, a cały zabieg zakończyć w zimnej wodzie.
W okresie międzynapadowym wskazane są następujące zabiegi:
- promieniowanie IR – na okolicę klatki piersiowej z odległości 50-70 cm przez 20-30 minut. Seria zawiera od 10 do 20 zabiegów wykonywanych codziennie bądź co drugi dzień;
- prądy diadynamiczne – elektrody układa się po obu stronach kręgosłupa na odcinku piersiowym od Th1 do Th6, a następnie wybiera kombinację DF+CP. Ponadto zabieg wykonuje się codziennie, a jedna seria zawiera ich około 8;
- prądy interferencyjne – o częstotliwości 90-100 Hz. Elektrody układa się na przedniej części klatki piersiowej oraz na grzbiecie w okolicy piersiowej, a następnie wykonuje zabieg o czasie trwania 12-15 minut;
- impulsowe pole magnetyczne wielkiej częstotliwości – na okolice klatki piersiowej, przez 20 minut. Częstotliwość impulsu 160-300 Hz;
- natryski deszczowe na klatkę piersiową o zmiennej temperaturze – 36-42 stopnie Celsjusza przez minutę, a następnie 10-15 stopni Celsjusza przez kilka sekund;
- sauna fińska – raz w tygodniu, zgodnie z całą metodyką zabiegu;
- promieniowanie UV – miejscowo na 6 pól w obrębie klatki piersiowej.
Balneoterapia
Obecnie coraz więcej uzdrowisk i sanatoriów skupia się na problemie chorób oddechowych. Takie ośrodki oferują odpowiednio dobrane zabiegi pod kątem tego typu dolegliwości. W przypadku astmy oskrzelowej w okresie międzynapadowym zaleca się:
- krenoterapię – głównie szczawami alkalicznymi lub solankami hipertonicznymi;
- subterraneoterapię – leczenie mikroklimatem wyrębisk solnych, np. w Wieliczce;
- talasoterapię – leczenie klimatem nadmorskim;
- inhalacje radonowe.
Dodatkowo należy wspomnieć, że popularne sanatoria o kierunku pulmunologicznym znajdują się między innymi w Rabce-Zdroju, Sopocie, Wysowie-Zdroju, Kamieniu Pomorskim lub Iwoniczu-Zdroju.
Zobacz również: Uzdrowiska w Polsce.
Kinezyterapia
Kinezyterapia musi być wszechstronna. Powinna wzmacniać mięśnie oddechowe oraz mięśnie posturalne, zwiększać ruchomość stawów klatki piersiowej i grzbietu, uczyć efektywnego kaszlu, a także zwiększać wydolność organizmu. W rezultacie kinezyterapia w przypadku astmy oskrzelowej obejmuje głównie:
- naukę efektywnego kaszlu – np. wykonanie głębokiego wdechu, a następnie stopniowy i przerywany wydech z mocnym kaszlnięciem na jego końcu;
- drenaż ortostatyczny – w pozycji siedzącej lub leżącej;
- ćwiczenia oddechowe;
- ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha, gdyż są one niezbędne do oddychania torem brzusznym lub podczas kaszlu;
- gimnastykę dźwiękową.
Pozycje drenażowe
Drenaż ma na celu usunięcie zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny. W rezultacie, prawidłowo przeprowadzony drenaż powinien zostać wykonany w 6 pozycjach:
- Leżenie na brzuchu z głową skierowaną w dół. Tułów nachylony do podłoża pod kątem 45 stopni. Drenuje się płaty dolne obu płuc.
- Leżenie na lewym boku z głową skierowaną w dół, nachylenie tułowia do podłoża wynosi 30 stopni. Drenuje się płat środkowy prawy.
- Leżenie na prawym boku z jednoczesną rotacją tułowia do tyłu. Nachylenie tułowia jak wyżej. Drenuje się języczek płuca lewego.
- Leżenie na plecach z głową skierowaną w dół. Nachylenie tułowia jak wyżej. Drenuje się segmenty podstawowe przednie obu płatów dolnych.
- Ułożenie na wznak. Drenuje się segmenty przednie obu płatów górnych.
- Siad na krześle z lekkim pochyleniem tułowia do przodu. Drenuje się tylne segmenty obu płatów górnych.
Dodatkowo sama czynność drenowania powinna mieć odpowiednie natężenie.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Mika T., Kasprzak W., Fizykoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
