Kinezyterapia jest dziedziną fizjoterapii, której fundament stanowi aktywność fizyczna i ruch. Wyróżnia się kilka rodzajów ćwiczeń, które szczegółowo opisano poniżej.
Kinezyterapia – podział ćwiczeń
Na kinezyterapię składają się ćwiczenia:
- bierne;
- czynno-bierne;
- samowspomagane;
- czynne w odciążeniu;
- czynne wolne;
- czynne z oporem;
- prowadzone;
- redresyjne;
- oddechowe;
- synergistyczne;
- relaksacyjne.
Niektórzy dołączają do tego podziału także ćwiczenia w samoobsłudze oraz ćwiczenia pionizacji i chodu.
Ćwiczenia bierne
Ćwiczenia bierne wykonuje się wówczas, gdy pacjent nie wykazuje zdolności do samodzielnego wykonania danego ruchu. Często nie jest on w stanie nawet wywołać napięcia mięśniowego. Wskazaniem jest stopień 0 i 1 w skali Lovetta. Celem tych ćwiczeń jest:
- zamiana ruchu biernego na czynny;
- utrzymywanie prawidłowego zakresu ruchomości podczas długotrwałego leżenia (np. podczas śpiączki);
- podtrzymywanie sprawności mięśni, więzadeł, ścięgien;
- opóźnianie zmian degeneracyjnych wynikających z bezczynności.
Porażone lub częściowo niesprawne zespoły dynamiczne mają tendencję do skracania się. Utrwalanie się niekorzystnych ograniczeń rzutuje na powstawanie patologii w chrząstkach stawowych i nasadach kości. Pozytywne oddziaływanie ćwiczeń biernych wyraża się głównie w utrzymywaniu naturalnej długości oraz elastyczności tych struktur, co zapobiega dalszym schorzeniom. Ruch prowadzony jest przez fizjoterapeutę w pełnym zakresie ruchomości w danym stawie. Chwyt musi być stabilny oraz bezpieczny. Liczba powtórzeń w jednej płaszczyźnie i serii wynosi od 30 do 50.
Wskazania
- porażenia oraz niedowłady mięśni szkieletowych
- napięcie spastyczne mięśni
- potrzeba utrzymywania odpowiedniej długości i elastyczności mięśni
- zła trofika tkanek miękkich
- nieutrwalone ograniczenia ruchomości
Przeciwwskazania
- stany pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem
- ból podczas ćwiczeń
- stany po urazach stawowych i śródstawowych
- stany zapalne stawów
- okres bezpośrednio po operacjach przed wyjęciem szwów
Ćwiczenia czynno-bierne
Zgodnie z regułą, wskazaniem do ćwiczeń czynno-biernych jest nadmierne napięcie mięśni wywołane unieruchomieniem, bólem lub innymi czynnikami. Fizjologicznym uzasadnieniem prowadzenia tego typu ćwiczeń jest konieczność rozbicia „odruchowego koła bólu”.
Ćwiczenia czynno-bierne opierają się na współpracy pacjenta z fizjoterapeutą. Pacjent zapoczątkowuje ruch bądź wspomaga jego wykonanie. Ruch wykonywany jest do granicy bólu w niepełnym zakresie ruchomości. Liczba powtórzeń waha się od 10 do 15 w jednej serii. Jeśli ćwiczenia prowadzone są prawidłowo, zakres ruchomości powinien stopniowo wzrastać każdego dnia.
Wskazania
- demineralizacja kości
- stany atrofii tkankowej
- choroby reumatoidalne
- stany po chirurgicznych rekonstrukcjach narządu ruchu
- unieruchomienie kończyny za pomocą wyciągów redresyjnych
Przeciwwskazania
- czynne procesy zapalne w obrębie stawów
- świeże blizny pooperacyjne
- stany wymagające bezwzględnego unieruchomienia
Ćwiczenia samowspomagane
Najczęściej są wykonywane u pacjentów przewlekle chorych, u których choroba spowodowała trwałe zmiany. Wybierane są dla osób, którzy wykazują siłę mięśniową w stopniu od 0 do 2 w skali Lovetta. Ćwiczenia samowspomagane wykonywane są najczęściej przy użyciu systemu bloczkowego. Minusem tej terapii jest fakt, iż ruch nie jest prowadzony w pełnym zakresie ruchomości.
Ćwiczenia czynne w odciążeniu
Ćwiczenia czynne w odciążeniu stosuje się przeważnie w celu wzmocnienia siły w osłabionych zespołach mięśniowych. Aktywują one działanie pompy mięśniowej i wpływają korzystnie na trofikę tkanek. Odciążenie można uzyskać za pomocą rąk fizjoterapeuty, systemu bloczkowego, wrotek terapeutycznych, bądź wykonując aktywność w wodzie.
Pozycja wyjściowa pokrywa się z pozycją podczas badania testem Lovetta w stopniu 2. Płaszczyzna wykonywanego ruchu musi być równoległa do podłoża, a ruch prowadzony jest w pełnym zakresie.
Ćwiczenia czynne wolne
Ćwiczenia czynne wolne można wykonywać wówczas, gdy siła mięśniowa w skali Lovetta wynosi 3. Oznacza to, że pacjent jest w stanie wykonać dany ruch samodzielnie w pełnym zakresie, pokonując opór masy części ciała.
Pozycja wyjściowa powinna być prostopadła do podłoża, natomiast tempo dobiera się indywidualnie do możliwości pacjenta.
Ćwiczenia czynne z oporem
Ćwiczenia czynne z oporem mają charakter miejscowy. Wykonuje się je w przypadku chęci wzmacniania siły mięśniowej lub przywracania jej do poziomu funkcjonalnego.
Opór mogą stanowić ręce fizjoterapeuty, woreczki, taśmy elastyczne lub specjalne urządzenia. Przyjmuje się, że im większy opór, tym mniejsza liczba powtórzeń i odwrotnie. Istotą treningu z oporem jest odpowiednie dobranie obciążenia, a także określenie liczby powtórzeń w serii, liczby serii, liczby dni treningowych w tygodniu oraz czasu przerwy między seriami.
Stworzono plan ćwiczeń oporowych, który przedstawia się następująco: 4 dni treningowe w tygodniu, przerwa między seriami 1-1,5 minuty, 30 powtórzeń ruchu w pełnym zakresie, 3 serie. Pierwsza seria w obciążeniu 50% maksymalnych możliwości pacjenta, druga seria w obciążeniu 75%, a trzecia – 100%.
Ćwiczenia redresyjne
Ich celem jest uzyskanie pełnego, biernego zakresu ruchomości w ćwiczonym stawie oraz poprawa tej ruchomości. Ćwiczenia redresyjne stosuje się wówczas, gdy poprzednie ćwiczenia nie przyniosły oczekiwanych korzyści. Mogą wywoływać dolegliwości bólowe. Po tego typu ćwiczeniach zaleca się wykonanie serii ćwiczeń w odciążeniu w szybkim tempie, aby utrwalić efekt redresji.
Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia oddechowe wspomagają lub przywracają prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego. Cele są różne, w zależności od jednostki chorobowej oraz wieku pacjenta. Uznaje się, że każdy trening powinien być rozpoczęty i zakończony ćwiczeniami oddechowymi, bez względu na jednostkę chorobową.
Zobacz również: Ćwiczenia oddechowe.
Ćwiczenia synergistyczne
Ćwiczenia synergistyczne wykonuje się w przypadku planowanego unieruchomienia kończyny. Ich istotą jest współdziałanie różnych partii mięśniowych na ciele. Oznacza to, że podczas unieruchomienia (np. poprzez opatrunek gipsowy) uda można zapobiegać zanikom mięśniowym w jego obrębie np. poprzez ćwiczenie stopy. Ćwiczenia synergistyczne są idealnym rozwiązaniem wówczas, gdy pacjent nie jest w stanie wykonać ruchu daną kończyną, a nie chce dopuścić do zaników mięśniowych i innych patologii.
Zobacz również: Ćwiczenia synergistyczne.
Ćwiczenia relaksacyjne
Kinezyterapia zawiera również relaksację, która zajmuje się patologicznymi zmianami w tkankach i narządach. Wpływa także na sferę psychiczną pacjenta. Ćwiczenia relaksacyjne dzieli się na dwie grupy. Pierwsza zajmuje się głównie profilaktyką schorzeń i bazuje na ćwiczeniach relaksacyjno-koncentrujących. Jest ściśle związana z procesami psychicznymi, można zaliczyć do nich np. medytację. Zalicza się też trening autogenny Schultza lub trening Jacobsona.
Druga grupa skupia się na likwidacji istniejących schorzeń lub patologii w organizmie. Sportowcy określają ją mianem odnowy biologicznej.
Bibliografia:
- Zembaty A., Kinezyterapia, Tom II, Wydawnictwo Kasper, Kraków 2003.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
