Rehabilitacja przedsionkowa to specyficzna forma kinezyterapii, mająca na celu złagodzenie zarówno pierwotnych, jak i wtórnych objawów wynikających z zaburzeń narządu przedsionkowego. Jej mechanizm skupia się na wzmacnianiu kompensacji ośrodkowego układu nerwowego. Najczęściej prowadzona jest przez fizjoterapeutów neurologicznych.
Na czym polega rehabilitacja przedsionkowa?
Rehabilitacja przedsionkowa musi być poprzedzona wnikliwą diagnostyką ze strony neurologa oraz samego fizjoterapeuty. Obejmuje między innymi analizę funkcji narządu przedsionkowego, określenie przyczyny uszkodzenia narządu przedsionkowego, możliwości pacjenta i jego mechanizmy kompensacyjne. Ocena fizjoterapeutyczna skupia się natomiast na ocenie wydolności układu równowagi pacjenta w sposób ilościowy. Rehabilitacja przedsionkowa prowadzona jest w dwóch kluczowych kierunkach:
- wykorzystanie fizjologicznych mechanizmów przystosowawczych oraz wyrównawczych zachodzących na poziomie ośrodkowego układu nerwowego i w narządzie przedsionkowym. Kluczowe jest tutaj wygaszanie reakcji na powtarzany bodziec (proces habituacji);
- wykorzystanie koncepcji mechanicznych zaburzeń w kompleksie kanałowo-osklepkowym ucha wewnętrznego w napadowym położeniowym zawrocie głowy.
Leczenie może obejmować edukację pacjenta i nierzadko jego opiekuna (jeśli taki występuje), jak również ćwiczenia w klinice i w domu. Kompensacja przedsionkowa pozwala mózgowi odzyskać kontrolę nad równowagą i zminimalizować objawy różnego rodzaju zaburzeń neurologicznych.
Zobacz również: Równowaga statyczna i dynamiczna – metody oceny.
Rehabilitacja przedsionkowa – ćwiczenia
Na rehabilitację przedsionkową składają się następujące elementy:
- ćwiczenia habituacyjne – wyciszają reakcje patologiczne pojawiające się u pacjentów neurologicznych w odpowiedzi na ruchy głową i całego ciała. Przykładem ćwiczenia habituacyjnego jest choćby ruch głową w prawo i w lewo z wodzeniem wzrokiem po otoczeniu i skrajnym bocznym ustawieniu gałek ocznych, po przyjęciu przez pacjenta pozycji siedzącej;
- ćwiczenia kontroli postawy – np. stanie na jednej nodze, chód na palcach lub piętach. Mają one na celu usprawnienie czynności proprioreceptorów;
- ćwiczenia orientacji przestrzennej – obejmujące głównie kształtowanie chodu;
- ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej na platformie posturograficznej;
- ćwiczenia pozycyjne Brandta i Daroffa – wykonywane w pozycji siedzącej, polegają na wielokrotnym powtarzaniu szybkiego ruchu głowy i tułowia z pozycji siedzącej do pozycji krytycznej, w której pojawiają się u pacjenta zawroty. Celem takich działań jest wywołanie stymulacji kanału półkolistego poziomego.
Takich ćwiczeń jest znacznie więcej. Fizjoterapeuta zawsze dobiera je indywidualnie do pacjenta, jego ogólnego stanu zdrowia, problemu neurologicznego, wieku i możliwości organizmu. Nie ma więc jednego protokołu postępowania, który można byłoby wykorzystać u każdego.
Rehabilitacja przedsionkowa – wskazania
Istnieje wiele wskazań do rehabilitacji przedsionkowej, jednak spośród nich kluczowymi są:
- jednostronne całkowite lub częściowe uszkodzenie przedsionka w każdej fazie choroby;
- napadowy położeniowy zawrót głowy wynikający z uszkodzenia narządu otolitowego;
- zawroty głowy prowokowane ruchem, zmianą położenia bez cech uszkodzenia obwodowej części narządu przedsionkowego;
- obustronne uszkodzenie przedsionków;
- zawroty głowy i zaburzenia równowagi w wieku podeszłym.
Kwalifikacji do rehabilitacji przedsionkowej dokonuje neurolog. Pacjenci mają jednak możliwość umówienia prywatnej wizyty u fizjoterapeuty. Wówczas to fizjoterapeuta decyduje o doborze optymalnych metod. Jeśli stwierdzi, że to konieczne lub potrzebne, rozpocznie dokładnie zaplanowany cykl rehabilitacji przedsionkowej.
Zobacz również: Test na równowagę.
Rehabilitacja przedsionkowa – przeciwwskazania
Do rehabilitacji przedsionkowej nie ma praktycznie żadnych przeciwwskazań, chyba że pacjent nie jest fizycznie w stanie wykonać dobranych ćwiczeń. Jeśli znajduje się w gorszym stanie klinicznym, fizjoterapeuta może wybrać dla niego po prostu łatwiejsze ćwiczenia do wykonania.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Tacikowska G., Rehabilitacja ruchowa (rehabilitacja przedsionkowa) w zawrotach głowy i zaburzeniach równowagi, Nowa Audiofonologia 1(1), 2012: 107-111.
- Gębska M., Wojciechowska A., Rakowiecka M., Janik M., Żyżniewska-Banaszak E., Rehabilitacja przedsionkowa u pacjentów z przewlekłymi zaburzeniami równowagi i zawrotami głowy, Family Medicine & Primary Care Review 2014; 16, 1: 39–43.
- Rosiak O., Szczepanik M., Woszczak M., Lucas-Grzelczyk W., Józefowicz-Korczyńska M., Ocena skuteczności rehabilitacji przedsionkowej u pacjentów z dysfunkcją błędnika, Medycyna Pracy 2019;70(5):545–553.
