Równowaga statyczna i dynamiczna – metody oceny

Równowaga ciała jest podstawą do prawidłowego przemieszczania się oraz przyjmowania pozycji stojącej. Zdolność ta często zostaje zaburzona w wyniku amputacji, chorób neurologicznych, chorób wzroku lub narządu ruchu. Często zmniejsza się także wraz z wiekiem.

Równowaga statyczna i dynamiczna

Równowaga statyczna to utrzymanie jednakowej, wyprostowanej pozycji ciała przy braku dynamicznych ruchów jego częściami. Równowaga dynamiczna z kolei jest to płynne, niewytracane utrzymywanie prawidłowej postawy podczas przemieszczania się.

Próba Romberga

Ocenia równowagę statyczną. Pacjent stoi na baczność ze złączonymi stopami. Kończyny górne badanego są wyprostowane i wyciągnięte do przodu. Fizjoterapeuta ma obowiązek asekurowania pacjenta. Następnie ocenia jego równowagę, najpierw przy otwartych oczach, a następnie przy zamkniętych.

Testy Tandemowe

Jednym z bardziej znanych testów oceniających równowagę dynamiczną jest test tandemowy, składający się z 3 elementów:

1. Tandem Stance Test – pacjent ustawia się w wyprostowanej pozycji stojącej, a następnie układa jedną stopę na drugą w tak zwany „tip-top”. Następnie próbuje zachować równowagę przez 30 sekund nie poruszając się, najpierw z otwartymi, a później z zamkniętymi oczami.
2. Tandem Walk Test – pacjent ustawia się w pozycji stojącej. Przed nim powinna znajdować się namalowana bądź ułożona cienka linia. Zadaniem pacjenta jest przejście po tej linii ustawiając jedną stopę za drugą.
3. Tandem Pivot 180 stopni – po dotarciu do końca linii, pacjent ma za zadanie unieść się na palcach stóp, a następnie wykonać obrót o 180 stopni i wrócić do miejsca startowego.

Skala równowagi Berga

Składa się z 14 zadań ruchowych, które podlegają 5-stopniowej ocenie (od 0 do 4). Test ocenia zarówno równowagę statyczną jak i dynamiczną. Zadania ruchowe obejmują:

1. Zmianę pozycji z siadu do stania.
2. Stanie bez pomocy.
3. Siad bez podparcia.
4. Zmianę pozycji ze stania do siadu.
5. Przemieszczanie się z pozycji siedzącej, np. z łóżka na wózek inwalidzki.
6. Stanie z zamkniętymi oczami.
7. Stanie na baczność.
8. Podnoszenie przedmiotów z podłogi.
9. Stanie na jednej nodze.
10. Skręty tułowia przy nieruchomych stopach.
11. Sięganie w przód w pozycji stojącej.
12. Obrót o 360 stopni.
13. Wejście na stopień.
14. Stanie ze stopami w jednej linii (Tandem Stance Test).

Im więcej punktów otrzyma pacjent, tym lepiej rokuje jego stan zdrowia. Wynik od 0 do 20 punktów wskazuje na całkowite uzależnienie od wózka inwalidzkiego. Od 21 do 40 punktów przyznaje się pacjentowi, który porusza się z pomocą. Pacjent niezależny powinien uzyskać od 41 do 56 punktów.

Test Tinetti

Obejmuje 9 zadań ruchowych, rozpoczynając od pozycji wyjściowej – siad na krześle. Zadania ocenia się w skali 3 punktowej (od 0 do 2). Są to:

1. Utrzymanie równowagi podczas siedzenia na krześle.
2. Wstawanie z krzesła.
3. Próby wstawania z miejsca.
4. Utrzymanie równowagi bezpośrednio po wstaniu z miejsca (pierwsze 5 sekund).
5. Utrzymanie równowagi podczas stania.
6. Utrzymanie równowagi podczas trącania przy otwartych oczach.
7. Utrzymanie równowagi podczas trącania przy zamkniętych oczach.
8. Obrót o 360 stopni.
9. Siadanie.

Zarówno test Tinetti jak i skala równowagi Berga są wykorzystywane przede wszystkim u osób starszych (do badania geriatrycznego).

Test Up & Go

W skrócie TUG. To szybki i bardzo prosty test służący do oceny zarówno równowagi dynamicznej jak i jakości chodu.

Pacjent siedzi na krześle. Jego zadaniem jest wstanie oraz przejście odległości 3 metrów, a następnie wykonanie obrotu o 180 stopni i powrotu do pozycji siedzącej. Poza utrzymaniem równowagi podczas chodzenia oraz czasu trwania zadania ocenia się między innymi:

• konieczność wspomagania się rękami podczas wstawania lub siadania;
• równą długość kroków;
• balans kończynami górnymi;
• płynny obrót;
• wszelkie zatrzymania się.

Przyjmuje się, że osoba młoda potrzebuje około 5 sekund na wykonanie zadania, natomiast osoba starsza po 60 roku życia około 8 sekund. Seniorzy po 80 roku życia uzyskują wynik 10-11 sekund. Wynik powyżej 20 sekund wskazuje na konieczność asekuracji osób trzecich podczas przemieszczania się pacjenta.

	Plastry kinesiotaping Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej...
	Plastry do kinesiotapingu Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Kwolek A., Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Ćwirlej-Sozańska A., Wilmowska-Pietruszyńska A., Guzik A., Wiśniowska A., Drużbicki M., Ocena przydatności wybranych skal i metod stosowanych w ocenie równowagi i sprawności fizycznej seniorów – badanie pilotażowe, Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie, Rzeszów 2015.
3. Szostek-Rogula S., Zamysłowska-Szmytke E., Przegląd skal i testów dla oceny czynnościowej pacjenta z zawrotami głowy i zaburzeniami równowagi, Otorynolaryngologia 2015.