Niedobór witaminy B12 (kobalaminy) to częsty problem zdrowotny, szczególnie wśród osób starszych, u których z wiekiem maleje zdolność wchłaniania tego składnika. Coraz częściej jednak diagnozuje się go również u ludzi młodych, a nawet u dzieci (zwłaszcza w przypadku diet ubogich w produkty pochodzenia zwierzęcego lub przy zaburzeniach wchłaniania). Objawy niedoboru mogą być bardzo różnorodne – od przewlekłego zmęczenia, problemów z koncentracją, aż po zaburzenia neurologiczne. Dlatego warto regularnie kontrolować poziom witaminy B12 we krwi i w razie potrzeby sięgnąć po odpowiednią suplementację, wspierając tym samym prawidłowe funkcjonowanie organizmu i długofalowe zdrowie.
Niedobór witaminy B12 – przyczyny
Najczęstszą przyczyną niedoboru witaminy B12 jest niewystarczające spożycie produktów pochodzenia zwierzęcego, będących jej głównym źródłem. Kobalamina naturalnie występuje przede wszystkim w mięsie, podrobach (szczególnie w wątrobie i nerkach), rybach, jajach oraz nabiale. Z tego względu na jej niedobór szczególnie narażone są osoby stosujące dietę wegetariańską lub wegańską, ponieważ dotychczas nie potwierdzono obecności znaczących ilości witaminy B12 w typowych produktach roślinnych.
W kontekście roślinnych źródeł kobalaminy coraz częściej zwraca się uwagę na Spirulinę, która naturalnie zawiera witaminy z grupy B. Choć obecnie nie można uznać jej za pełnowartościowe źródło witaminy B12 dla człowieka, naukowcy podkreślają, że wraz z rozwojem badań może w przyszłości okazać się wartościową alternatywą dla osób wykluczających produkty pochodzenia zwierzęcego z diety.
Niedobór witaminy B12 może jednak pojawić się także u osób odżywiających się prawidłowo, jeśli dochodzi do zaburzeń wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Może to mieć miejsce w przebiegu chorób o podłożu autoimmunologicznym (np. choroba Addisona-Biermera), genetycznym (zespół Imerslund-Gräsbecka), po zabiegach chirurgicznych w obrębie żołądka lub jelit, a także podczas długotrwałego stosowania niektórych leków (np. metforminy, kolchicyny, neomycyny czy leków zobojętniających kwas żołądkowy). Trudności z wchłanianiem mogą również wynikać z przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka lub nadużywania podtlenku azotu.
Niedobór witaminy B12 – objawy
Witamina B12 to związek egzogenny niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Uczestniczy m.in. w syntezie kwasów nukleinowych, procesach glukoneogenezy oraz w mielinizacji włókien nerwowych, czyli w tworzeniu ochronnej osłonki neuronów. Z tego powodu jej niedobór może prowadzić do szerokiego spektrum zaburzeń neurologicznych, hematologicznych i psychiatrycznych.
Jednym z najczęstszych objawów niedoboru witaminy B12 jest niedokrwistość megaloblastyczna, charakteryzująca się osłabieniem, bladością skóry, zawrotami głowy czy uczuciem przewlekłego zmęczenia. W przypadku układu nerwowego mogą wystąpić takie dolegliwości jak mrowienie kończyn, zaburzenia czucia głębokiego, zaburzenia równowagi oraz zaburzenia koordynacji ruchowej, które wynikają z uszkodzenia dróg nerwowych w rdzeniu kręgowym (mielopatii). W zaawansowanych przypadkach obserwuje się również pogorszenie pamięci, obniżenie nastroju, stany depresyjne lub zaburzenia poznawcze.
Niektóre badania sugerują możliwy związek między długotrwałym niedoborem witaminy B12, a zwiększonym ryzykiem udaru mózgu. Jednak zależność ta nie została jeszcze jednoznacznie potwierdzona.
Do objawów internistycznych niedoboru kobalaminy zalicza się natomiast zapalenie błony śluzowej języka (tzw. język Huntera), gorączkę, zaburzenia trawienia, utratę apetytu oraz utrata masy ciała.
Niedobór witaminy B12 – diagnostyka
Poziom witaminy B12 można z dużą dokładnością ocenić na podstawie badania krwi. Pobiera się próbkę krwi z żyły łokciowej, aby następnie przebadać ją laboratoryjnie. Wyniki dostępne są często jeszcze tego samego dnia lub na drugi dzień (w zależności od laboratorium). Maksymalnie na wynik oczekuje się do tygodnia. Koszt badania to około 40-80 zł.
Dolna granica normy dla poziomu witaminy B12 (w zależności od metody pomiaru) waha się w granicach od 135 pg/ml do 300 pg/ml. Dlatego zawsze należy odwoływać się do zakresu normy w danym laboratorium.
Niedobór witaminy B12 – leczenie
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12 u osób dorosłych wynosi około 2,4 µg, natomiast u kobiet w ciąży nieco więcej 2,6-2,8 µg. W przypadku podejrzenia niedoboru konieczne jest wykonanie badania poziomu witaminy B12 we krwi, a następnie na podstawie uzyskanych wyników indywidualne dobranie odpowiedniej dawki suplementu diety przez lekarza lub dietetyka.
W sytuacji, gdy stwierdza się niedobór, konieczna jest suplementacja. Przy łagodnych lub umiarkowanych niedoborach zazwyczaj wystarczają preparaty doustne. Natomiast w przypadku dużych niedoborów lub zaburzeń wchłaniania, klasycznym sposobem leczenia jest podawanie witaminy B12 drogą pozajelitową. W Polsce dostępna jest postać domięśniowa, którą stosuje się według schematu:
- 1 mg dziennie przez 7 dni;
- następnie 1 mg dwa razy w tygodniu przez kolejne 2 tygodnie;
- a potem 1 mg raz w tygodniu przez 4 tygodnie.
W sytuacji ciężkiej niedokrwistości (hemoglobina < 6,0 g/dl) i/lub wystąpienia objawów ze strony układu krążenia lub ośrodkowego układu nerwowego, może być konieczne przetoczenie koncentratu krwinek czerwonych (erytrocyty) w warunkach szpitalnych. O rodzaju i intensywności leczenia zawsze decyduje lekarz prowadzący, który monitoruje reakcję organizmu na terapię i w razie potrzeby modyfikuje dawkowanie.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Żelazo - wsparcie dla hemoglobiny
Spirulina + Żelazo od bioalgi jest 100% naturalnym, roślinnym źródłem żelaza. Jest bardzo dobrze przyswajalne przez organizm człowieka, dzięki czemu uzupełnia niedobory żelaza, ale również innych, ważnych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zabrocka J., Wojszel Z., Niedobór witaminy B12 w wieku podeszłym – przyczyny, następstwa, podejście terapeutyczne, Geriatria, 7/2013.
- Mziray M., Domagała P., Żuralska R., Siepsiak M., Witamina B12 – skutki niedoboru, zasadność terapii i suplementacji diety u osób w wieku podeszłym, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 3 (48) 2016.
- Żurek J., Zawadzka M., Sawicka A., Mazurkiewicz-Bełdzińska M., Obraz kliniczny niedoboru witaminy B12. Opis przypadku i przegląd literatury, Polski Przegląd Neurologiczny, 4/2021.
