Rdzeń kręgowy

Rdzeń kręgowy (łac. medulla spinalis) stanowi jeden z głównych elementów ośrodkowego układu nerwowego. Jego głównym zadaniem jest przewodzenie impulsów nerwowych między mózgowiem, a obwodowym układem nerwowym. Dzięki niemu możliwe jest wykonywanie wszystkich czynności ruchowych.

Rdzeń kręgowy – budowa

Rdzeń kręgowy zachowuje cechy budowy odcinkowej, czyli segmentarnej. W związku z tym składa się z 31 odcinków:

• 8 szyjnych;
• 12 piersiowych;
• 5 lędźwiowych;
• 5 krzyżowych;
• 1 guzicznego.

Ma kształt wydłużonego walca o 2 zgrubieniach: szyjnym i lędźwiowym. Znajduje się w kanale kręgowym i jest otoczony trzema blaszkami opon:

• miękkiej – która przylega do rdzenia bezpośrednio;
• pajęczynówkowej – pośredniej;
• twardej – leżącej najbardziej powierzchownie. To ona wyściela kanał kręgowy.

Poniżej zakończenia rdzenia kręgowego, na poziomie poniżej L2 lub L3, znajduje się rozszerzona przestrzeń podpajęczynówkowa, z której przez nakłucie lędźwiowe pomiędzy L3 a L4 można bezpiecznie i bez obaw o uszkodzenie rdzenia pobrać do badania płyn mózgowo-rdzeniowy.

Zgodnie z prawem Bella-Magandiego włókna czuciowe (aferentne) zdążają do rdzenia korzeniami tylnymi, natomiast włókna ruchowe (eferentne) opuszczają go korzeniami przednimi.

Zobacz również: Nerwy rdzeniowe.

Przekrój poprzeczny

Na przekroju poprzecznym rdzenia kręgowego substancja szara tworzy wyraźnie odgraniczoną strukturę o kształcie litery H. Otaczają ją sznury substancji białej. Wzajemny stosunek obu substancji względem siebie zmienia się na różnych poziomach rdzenia.

Włókna substancji białej tworzą powrózki przednie, boczne i tylne. Pełnią ważne funkcje, ponieważ zawierają szlaki łączące rdzeń z mózgowiem. Wśród nich wyróżnia się krótkie szlaki własne rdzenia i długie szlaki wstępujące oraz zstępujące. Szlaki własne służą do połączeń między różnymi poziomami rdzenia, zaś pozostałe łączą rdzeń z wyższymi ośrodkami centralnego układu nerwowego.

Rozkład neuronów w istocie szarej nie jest jednolity, gdyż w niektórych okolicach neurony tworzą skupiska w postaci jąder. W obrębie istoty szarej wyróżnia się rogi przednie i tylne. Dodatkowo w obrębie części piersiowej i górnej lędźwiowej oraz w odcinkach S2-S4 między rogami przednimi, a tylnymi znajdują się rogi boczne. Zawierają one ośrodki rdzeniowe układu autonomicznego.

Zobacz również: Strefy Rexeda.

Uszkodzenie rdzenia kręgowego

Rdzeń kręgowy może zostać uszkodzony całkowicie, jak i częściowo, co może być następstwem stłuczenia, ucisku, uszkodzenia naczyniowego, zranienia lub jego przerwania. W uszkodzeniach częściowych dochodzi głównie do niedowładów z ograniczeniem zakresu ruchomości lub osłabieniem siły mięśni. Z kolei uszkodzenie całkowite charakteryzuje się porażeniem z całkowitą niemożnością wykonywania ruchu.

Najczęściej w wyniku wymienionych mechanizmów dochodzi do niedowładów kończyn dolnych (parapareza) lub niedowładów czterokończynowych (tetrapareza). W przypadku tetraparezy rzadko się zdarza, żeby pacjent miał całkowicie porażone kończyny górne, dlatego że uszkodzenie rdzenia musiałoby być na poziomie czwartego kręgu szyjnego. Występujące wtedy porażenie nerwu przeponowego (C3-C5) powoduje zaprzestanie czynności oddechowych, co jest najczęstszą przyczyną śmierci (o ile pacjent nie zostanie szybko zaintubowany). Najczęściej zdarzają się uszkodzenia na wysokości szóstego kręgu szyjnego, wówczas chory zachowuje kontrolę nad mięśniami odwodzącymi ramiona i/lub zginającymi łokcie, co pozwala wykonywać minimalne ruchy ramionami.

Podsumowując, na kliniczny zespół uszkodzenia rdzenia kręgowego składają się następujące objawy:

• obustronny niedowład lub porażenie kończyn;
• zaburzenia czucia od uszkodzonego segmentu w dół lub typu rozszczepiennego;
• zanik mięśni unerwianych przez uszkodzony segment;
• zmiany troficzne skóry, kości i stawów;
• zaburzenia czynności pęcherza i zwieraczy;
• zaburzenia erekcji, wytrysku i orgazmu.

Zobacz również: Zapalenie rdzenia kręgowego – fizjoterapia.

Urazy kręgosłupa z uszkodzeniem rdzenia kręgowego znacznie częściej spotykają mężczyzn (aż około 85% wszystkich pacjentów stanowią mężczyźni). Wiąże się to z ich zbyt ryzykownym stylem życia i częstością wypadków komunikacyjnych.

	Mata do akupresury (mata z igłami) Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej...
	Mata z kolcami Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Konturek S., Fizjologia człowieka, Tom IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
2. Sawka M., Neurogenne zaburzenia erekcji pochodzenia rdzeniowego, Seksuologia Polska, 1/2004.
3. Borzęcki P., Wójtowicz-Chomicz K., Komar J., (i inni), Uszkodzenia rdzenia kręgowego – analiza przyczyn i problemy pielęgnacyjne u pacjentów hospitalizowanych w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Wojewódzkim im. Papieża Jana Pawła II w Zamościu, Family Medicine & Primary Care Review, 2/2012.