Uraz kręgosłupa lędźwiowego w 80-90% przypadków ma tło urazowe. Cofanie się porażeń trwa nawet do 2 lat. Po upływie tego okresu można jedynie wzmacniać mięśnie poprzez wykonywanie intensywnych ćwiczeń. Przeważnie uraz obejmuje przerwanie rdzenia kręgowego, co skutkuje nieodwracalnym paraliżem.
Poziomy uszkodzeń
Objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego zależą od poziomu kręgosłupa, którego dany uraz dotyczy.
- L2 – niedowład obejmuje zginacze stawu biodrowego
- L3 – niedowład obejmuje mięśnie odpowiedzialne za ruch prostowania w stawie kolanowym
- L4 – niedowład obejmuje zginacze grzbietowe stawu skokowego
- L5 – niedowład obejmuje prostowniki palców stóp
Uraz kręgosłupa lędźwiowego – fizjoterapia
Kinezyterapia
Kinezyterapia początkowo opiera się na wykonywaniu biernego ruchu w stawie w pełnym zakresie ruchomości. Wymagane jest stosowanie sprzętu ortopedycznego, dzięki któremu zmniejsza się ryzyko wystąpienia zniekształceń narządu ruchu. W miarę powrotu czynności mięśni wprowadza się ćwiczenia czynno-bierne, czynne i czynne z oporem. Warunkiem poruszania się na porażonej kończynie jest ustawienie stopy pod kątem 100-110 stopni w stosunku do goleni.
Na samym początku należy skupić się na przywróceniu funkcji mięśni zginaczy i prostowników stawu kolanowego, bądź stawu biodrowego (w zależności od poziomu uszkodzenia). Wszystko zgodnie z zasadą, że w pierwszej kolejności przywraca się funkcje globalne, a później lokalne. Stosuje się:
- ćwiczenia synergistyczne, mające na celu wywołać napięcie w niedowładnych mięśniach poprzez uruchamianie innych partii mięśniowych. Przykład: napinanie mięśni pośladkowych w leżeniu przodem powoduje napięcie grupy tylnej mięśni uda odpowiedzialnych za zginanie kolana;
- ćwiczenia wspomagane – jeśli zacznie wracać funkcja mięśni;
- ćwiczenia według wzorca PNF: technika odtwarzania oraz kombinacji skurczy izotonicznych
Z coraz większym powrotem funkcji kończyny można zastosować ćwiczenia z taśmą rehabilitacyjną w siadzie ze zwieszonymi podudziami. Taśmę należy zawiązać wokół kostek, następnie pacjent ma za zadanie prostować w stawie kolanowym naprzemiennie prawą i lewą nogę
Ćwiczenia stóp polegają na wykonywaniu kolejno wszystkich ćwiczeń mających na celu odtworzenie prawidłowej funkcji chodu. Można stosować ćwiczenia z oporem, np. w wodzie. Przykład: siad na brzegu basenu, kończyny dolne znajdują się w wodzie. Naprzemiennie prostowanie i zginanie stóp w stawie skokowo-goleniowym.
Jeśli funkcja mięśni zostanie w dostatecznie przywrócona, można rozpocząć ćwiczenia równoważne w staniu. Do tego celu można zastosować wytrącanie pacjenta z równowagi, wykorzystując technikę rytmicznej stabilizacji z PNF oraz ćwiczenia z biologicznym sprzężeniem zwrotnym.
Zobacz również: Fazy chodu.
Innowacje technologiczne
W ostatnich latach przeprowadzono badania skupiające się na zastosowaniu wirtualnej rzeczywistości w unowocześnianiu terapii lustrzanej. Metoda opiera się na wykonywaniu ruchów zdrową kończyną i obserwowaniu jej lustrzanego odbicia nałożonego na chorą kończynę, tworząc w ten sposób iluzję prawidłowego ruchu niedowładnej kończyny. Udoskonalono ją poprzez stworzenie innowacyjnego programu komputerowego, który działa w oparciu o technologię przechwytywania ruchu i nakładanie obrazu generowanego komputerowo w świecie rzeczywistym na obraz wirtualny. Pacjent może ćwiczyć także w domu korzystając z kamerki internetowej. Chory widzi na ekranie swoje lustrzane odbicie i obiekty, z którymi wchodzi w interakcje. Jego zadaniem jest omijanie i eliminacja widzianych obiektów. Otrzymuje również natychmiastową informację zwrotną o poprawności i poziomie wykonania ćwiczenia. Udowodniono, że pacjenci po badaniach mogą wykonywać więcej ruchów niedowładną kończyną w porównaniu do pacjentów nie poddanych metodzie.
Fizykoterapia
Pomocnicze leczenie w przypadku niedowładów polega na reinerwacji mięśni elektroterapią oraz stosowaniu aparatów ortopedycznych.
Fizykoterapia obejmuje:
- galwanoterapię;
- elektrostymulację prądem o trójkątnym przebiegu impulsu;
- magnetostymulację.
Popularną metodą jest również masaż wirowy niedowładnej kończyny, który wzmacnia mięśnie i pobudza je do działania.
Masaż
Jeśli powróciły częściowo funkcje mięśni w porażonych kończynach, zaleca się rozpoczęcie serii masaży izometrycznych kończyn. Wykonuje się je po uprzednim masażu klasycznym. Masaż izometryczny w przypadku niedowładów kończyn przedstawia się następująco:
- 30 sekund ugniatania podłużnego, 30 sekund wibracji podłużnej, 2 sekundy gwałtownego rozcierania;
- 30 sekund ugniatania podłużnego, 30 sekund wibracji podłużnej, 4 sekundy gwałtownego rozcierania;
- 30 sekund ugniatania podłużnego, 30 sekund wibracji podłużnej, 8 sekund gwałtownego rozcierania;
- 30 sekund ugniatania podłużnego, 30 sekund wibracji podłużnej, 16 sekund gwałtownego rozcierania;
- 30 sekund ugniatania podłużnego, 30 sekund wibracji podłużnej, 30 sekund gwałtownego rozcierania;
- 30 sekund ugniatania podłużnego, 30 sekund wibracji podłużnej, 60 sekund gwałtownego rozcierania.
Inną metodą wzmacniania mięśni niedowładnych jest technika powtarzanych skurczy, która polega na wykonaniu kilkukrotnego, biernego rozciągnięcia mięśni. Takie szybkie ruchy rozciągania powodują wzrost napięcia mięśniowego, ponieważ stymulują proprioceptywnie na drodze łuku odruchowego.
Poizometryczna relaksacja mięśni (PIR)
Za jedną z bardziej pomocnych i korzystnych metod w leczeniu niedowładów uznaje się poizometryczną relaksację mięśni. O wyższości tej techniki nad pozostałymi świadczy znacznie mniejsza męczliwość mięśni. Dlatego nie ma ograniczeń co do częstotliwości jej zastosowania w ciągu jednej terapii. W technice tej wykonuje się bierne rozciągnięcie w stawie do granicy bólu, następnie odrobinę zmniejsza się rozciągnięcie i poleca pacjentowi wykonanie 8 sekundowego skurczu izometrycznego z wykorzystaniem 10% siły maksymalnej. W dalszej kolejności ma miejsce faza wydechu-wdechu, podczas której redresuje się mięśnie.
Bibliografia
- Opara J., Rycerski W., Szczygieł J., Mazurek J., Wardejn R., Kucińska A. – „Innowacyjne zastosowanie wirtualnej rzeczywistości” czasopismo „Rehabilitacja”, Katowice, 4/2016.
- Żuk T., Dziak A., Podstawy ortopedii i traumatologii, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1980.
- Marciniak W., Szulc A., Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
Polecane produkty:
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... | |
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |