Metoda PNF to proprioceptywne torowanie nerwowo-mięśniowe. Jej głównym celem jest pomaganie pacjentowi w osiągnięciu jak najwyższego poziomu funkcjonalnego. PNF jest metodą globalną i kompleksową, nie skupia się na jednym fragmencie ciała lecz uznaje człowieka jako całość. Bazuje na trójpłaszczyznowych wzorcach funkcjonalnych.
PNF – wykorzystywane bodźce
W metodzie PNF wykorzystuje się takie bodźce jak:
- opór;
- kompresję;
- kontakt manualny, słowny i wzrokowy;
- rozciąganie.
Opór
Stosuje się go do wzmacniania siły mięśniowej, zwiększania kontroli motorycznej, zwiększania świadomości ruchu lub w celu rozluźnienia poszczególnych struktur. Opór jest konieczny do uzyskania efektywnego odruchu na rozciąganie.
Kompresja
Na kompresję składa się trakcja i aproksymacja. Trakcja to wydłużenie mięśnia lub tułowia, natomiast aproksymacja stanowi ich skrócenie.
Kontakt manualny, słowny i wzrokowy
Kontakt manualny jest niezbędny do tego, aby zapewnić pacjentowi poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji. Nacisk na mięsień wspomaga jego zdolność do skurczu. W tej metodzie fizjoterapeuta stosuje zwykle chwyt lumbrykalny. Kontakt słowny i wzrokowy wskazują pacjentowi kierunek ruchu oraz jego przebieg. Umożliwiają także korygowanie jego czynności oraz zwiększają więź między pacjentem a terapeutą.
Rozciąganie
Ostatnim elementem jest stretching. Należy go stosować tylko wtedy, gdy terapeuta zamierza torować dynamiczną funkcję mięśnia. W przypadku uszkodzenia mięśni, ścięgien, kości czy stawów rozciąganie jest przeciwwskazane.
Techniki PNF
W metodzie PNF dzieli się je ze względu na mięśnie, na które powinny oddziaływać. Wyróżniamy techniki:
- agonistyczne;
- antagonistyczne.
Techniki agonistyczne
Tego rodzaju techniki działają wyłącznie na grupę mięśniową wykonującą dany ruch. Zalicza się do nich:
- Rytmiczne pobudzenie do ruchu.
- Odtwarzanie.
- Kombinację skurczów izotonicznych.
- Stretch na początku ruchu.
- Stretch w trakcie ruchu.
1. Rytmiczne pobudzenie do ruchu.
Celem tej techniki jest nauka rozluźnienia oraz ruchu, normalizacja tempa ruchu, poprawa koordynacji, a także pomoc w zapoczątkowaniu ruchu. Rytmiczne pobudzenie do ruchu składa się z 4 etapów:
- ruch bierny – fizjoterapeuta prowadzi ruch zgodnie ze wzorcem. Komenda skierowana do pacjenta brzmi: „poczuj ruch”.
- ruch wspomagany – pacjent zapoczątkowuje ruch, natomiast fizjoterapeuta biernie kontynuuje go w dalszej części. Komenda: „pomóż mi wykonać ruch”.
- ruch oporowany – pacjent wykonuje ruch wbrew oporowi. Komenda: „pchaj w moje ręce”.
- ruch aktywnie wykonany przez pacjenta bez pomocy fizjoterapeuty.
2. Technika odtwarzania.
Wykorzystuje się ją do pobudzenia czucia proprioceptywnego oraz do poprawy czucia położenia ciała w przestrzeni. Składa się z 3 części:
- ruch bierny;
- skurcz statyczny na końcu zakresu ruchu. Komenda: „poczuj pozycję”;
- bierny powrót do pozycji wyjściowej, po czym pacjent samodzielnie wykonuje ruch w całości.
3. Kombinacja skurczów izotonicznych.
Działa na jedną grupę mięśniową nie powodując ich rozluźnienia. Służy między innymi do wzmacniania siły mięśniowej, zwiększania czynnego zakresu ruchomości, zwiększania koordynacji oraz jako trening funkcjonalny ekscentrycznej kontroli ruchu. Dłonie fizjoterapeuty nie zmieniają swojego ułożenia w trakcie trwania terapii. Składa się z 3 etapów. Jest to skurcz:
- koncentryczny – komenda: „pchaj w moje ręce”.
- statyczny – komenda: „trzymaj, nie daj się ruszyć”.
- ekscentryczny – komenda: „ja Cię spycham, Ty hamujesz. Pozwól mi wykonać ruch”.
4. Stretch na początku ruchu.
Technika zwiększa zakres ruchomości, zmniejsza dolegliwości bólowe, a także poprawia siłę mięśniową. Składa się z 3 etapów:
- bodziec stretchu;
- ruch z właściwie dozowanym oporem;
- bierny powrót do pozycji wyjściowej.
5. Stretch ponawiany w trakcie ruchu.
Umożliwia zwiększenie czynnego zakresu ruchomości, ułatwia rozpoczęcie ruchu oraz zmniejsza skutki zmęczenia. W przeciwieństwie do techniki stretchu na początku ruchu, bodziec rozciągania wykorzystywany jest kilkukrotnie.
Techniki antagonistyczne
Tego rodzaju techniki oddziałują zarówno na mięśnie wykonujące dany ruch jak i na mięśnie przeciwne. Zalicza się do nich:
- Dynamiczną zwrotność ciągłą.
- Stabilizację zwrotną.
- Rytmiczną stabilizację.
1. Dynamiczna zwrotność ciągła
Dłonie fizjoterapeuty zmieniają swoje położenie w zależności od kierunku ruchu. Celem jest głównie poprawa koordynacji i wzmocnienie siły oraz wytrzymałości mięśni. Ruch rozpoczyna się od wzorca silniejszego. Składa się z 2 części:
- ruch koncentryczny – komenda: „pchaj w moje ręce”;
- ruch koncentryczny antagonistami – komenda: „pchaj w moje ręce”.
2. Stabilizacja zwrotna.
Fizjoterapeuta poprzez zmianę położenia swoich rąk przykłada opór w różnych kierunkach. Pacjent nie może pozwolić się zepchnąć. Technika ma na celu głównie poprawę stabilizacji i równowagi, a także poprawę koordynacji mięśniowej agonistów i antagonistów. Komenda brzmi „trzymaj pozycję”.
3. Rytmiczna stabilizacja
Terapeuta wytwarza opór w różnych kierunkach bez zmiany położenia swoich rąk. Cele oraz komenda pokrywają się z wymienionymi powyżej.
Bibliografia
- Adler S., Beckers D., Buck M., PNF w praktyce, Wydawnictwo DB Publishing, Warszawa 2014.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
