Obręcz barkowa składa się z kości łopatkowej oraz obojczykowej. Aparat mięśniowy obejmuje mięśnie takie jak mięsień czworoboczny, mięsień równoległoboczny, mięsień dźwigacz łopatki, mięsień podobojczykowy, mięsień piersiowy mniejszy oraz mięsień zębaty przedni. Mięśnie są głównymi stabilizatorami łopatki, a sama obręcz barkowa ma kontakt ze szkieletem osiowym wyłącznie w jednym miejscu – na rękojeści mostka. Właśnie dlatego funkcja obręczy barkowej uzależniona jest od pracy mięśni. Wzorce PNF są aktywowane zarówno dla ruchu jak i w celu stabilizacji łącznie ze wzorcami kończyny górnej. Można więc powiedzieć, że wszystkie wzorce kończyn górnych i ruchy łopatki są ze sobą zintegrowane.
Cele zastosowania PNF na obręczy barkowej
Do głównych celów stosowania metody PNF w przypadku obręczy barkowej (głównie łopatki) zalicza się:
- poprawę ruchu i stabilizacji;
- ćwiczenia mięśni tułowia poprzez wykorzystanie zmiany prawidłowej kolejności ruchu i oporu w celu pobudzenia;
- ćwiczenie czynności funkcjonalnych, np. obracania się;
- ułatwianie ruchów i stabilizacji odcinka szyjnego kręgosłupa dzięki oporowaniu ruchów i poprawie stabilizacji łopatki, ponieważ łopatka i odcinek szyjny kręgosłupa wzajemnie się wzmacniają;
- torowanie ruchów i stabilizacja kończyn górnych;
- pośrednie leczenie dysfunkcji dolnej części tułowia dzięki zjawisku promieniowania.
Metodyka
Zasady dobrze przeprowadzonej terapii PNF opierają się na odpowiednim wykonaniu ruchów, pozycji pacjenta oraz fizjoterapeuty, a także zastosowaniu dobrego chwytu i oporu.
Ruchy
Ruchy łopatki (podobnie jak ruchy miednicy) odbywają się w dwóch ruchach skośnych: uniesienie przednie – obniżenie tylne (elewacja przednia – depresja tylna) oraz uniesienie tylne – obniżenie przednie (elewacja tylna – depresja przednia). Ruch przebiega po łuku, który pokrywa się z krzywizną tułowia pacjenta. Podczas wykonywania ruchów pacjent nie może obracać się w przód czy w tył ani rotować kręgosłupa wokół jednego segmentu ruchowego.
Pozycja pacjenta
Pacjent musi znajdować się w wygodnej, bezpiecznej pozycji leżenia bokiem, w której stawy kolanowe i stawy biodrowe są zgięte w celu lepszej stabilizacji. Głowa musi być ustawiona w osi kręgosłupa szyjnego i podparta w ten sposób, aby nie wytwarzać skłonu bocznego. Należy pamiętać, że musi znajdować się w pozycji neutralnej – nie w zgięciu czy wyproście.
W następnej kolejności należy ułożyć obręcz barkową, a w szczególności łopatkę, która będzie opracowywana. Łopatka musi znajdować się w pozycji pośredniej, w miejscu skrzyżowania się dwóch skośnych. Nie może być zrotowana, natomiast staw ramienno-łopatkowy powinien znajdować się na przednio-tylnej linii pośrodkowej.
Pozycja fizjoterapeuty
Pozycja terapeuty musi być przede wszystkim wygodna i musi zapewniać odpowiednie wykonywanie technik PNF w pełnym zakresie. Kończyny górne układa się w linii ruchu. Kozetka, na której leży pacjent musi być odpowiednio podniesiona i dopasowana do wysokości ciała terapeuty.
Chwyty i opór
Sposób ułożenia rąk jest zgodny z podstawowym założeniem dotyczącym kontaktu manualnego. Oznacza to, że ułożenie rąk jest zawsze przeciwne w stosunku do wykonywanego ruchu. Chwyty modyfikuje się w zależności od zmian pozycji pacjenta lub fizjoterapeuty. Z kolei kierunek stosowanego oporu przebiega po łuku i jest zgodny z kształtem ciała pacjenta.
Zastosowanie
Metoda PNF ma szczególne zastosowanie podczas nauki obracania się, chwytania dalej położonych przedmiotów, wstawania oraz każdego ruchu wykonywanego kończyną górną.
Ruch elewacji przedniej – depresji tylnej w życiu codziennym ma odwzorowanie w czynnościach takich jak sięganie po przedmioty położone na wyższych niż pacjent półkach, zapinanie biustonosza u kobiet lub chowanie dłoni w tylnej kieszeni spodni.
Zastosowania metody PNF w tym wzorcu ruchowym na przykładzie techniki rytmicznego pobudzenia do ruchu:
- ruch bierny – ruch elewacji przedniej i depresji tylnej łopatki wykonany biernie przez fizjoterapeutę;
- ruch wspomagany – pacjent zapoczątkowuje ruch, natomiast fizjoterapeuta biernie wykonuje jego dalszy ciąg;
- opór – pacjent wykonuje samodzielnie ruch wbrew oporowi. Opór stawiany jest przez fizjoterapeutę w okolicy wyrostka barkowego łopatki;
- ruch samodzielny – pacjent samodzielnie wykonuje wcześniej wyuczony ruch.
Ruch elewacji tylnej – depresji przedniej ma znaczenie w życiu codziennym między innymi podczas prób siadania, przetaczania się, podpierania.
Zastosowanie metody PNF w tym wzorcu ruchowym na przykładzie techniki dynamicznej zwrotności ciągłej:
- pacjent samodzielnie wykonuje ruch elewacji tylnej, przy czym fizjoterapeuta stosuje opór w okolicy wyrostka barkowego łopatki;
- po zakończeniu ruchu fizjoterapeuta od razu przekłada ręce stawiając opór dla ruchu depresji przedniej. Chwyt na wyrostku łokciowym przy zgiętej kończynie górnej w stawie łokciowym.
Zobacz również: Metoda PNF – miednica.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Adler S., Beckers D., Buck M., PNF w praktyce, Wydawnictwo DB Publishing, Warszawa 2014.
