Staw skokowy – anatomia

Staw skokowy jako określenie na ogół dotyczy połączenia kości podudzia z kością skokową. Faktycznie jednak u człowieka można wyróżnić staw skokowy górny, staw skokowy dolny oraz staw skokowy przedni.

Staw skokowy górny

Staw skokowy górny, czyli staw skokowo-goleniowy (łac. articulatio talocruralis) stanowi połączenie dalszego końca kości piszczelowej i kości strzałkowej z bloczkiem kości skokowej. Jest to staw złożony, typu zawiasowego.

Budowa

Powierzchnie stawowe tworzy główka oraz panewka stawowa. Główkę stanowi bloczek kości skokowej. Z kolei panewkę powierzchnia stawowa kostki przyśrodkowej i bocznej (nasada dalsza kości strzałkowej i kości piszczelowej) oraz powierzchnia stawowa dolna kości piszczelowej. Torebka stawowa przyczepia się wzdłuż powierzchni stawowych do brzegów chrząstek, jest napięta po bokach, a luźna z przodu i z tyłu.

Więzadła

W stawie skokowym górnym wyróżnić można następujące więzadła:

• przyśrodkowe – zwane również więzadłem trójgraniastym, ze względu na 3 składowe części. Rozpoczyna się na kostce przyśrodkowej, następnie wyróżniamy części:
  • piszczelowo-łódkową;
  • piszczelowo-skokową;
  • piszczelowo-piętową, odpowiednio do kości będących przyczepem końcowym.
• skokowo-strzałkowe przednie – rozpina się pomiędzy brzegiem przednim kostki bocznej, a przednią częścią kości skokowej (bloczek kości skokowej);
• skokowo-strzałkowe tylne – rozpina się pomiędzy tylnym brzegiem kostki bocznej, a guzkiem bocznym wyrostka tylnego kości skokowej;
• piętowo-strzałkowe – przebiega od wierzchołka kostki bocznej do boku kości piętowej.

Ruchy

W stawie skokowym górnym zachodzi ruch zgięcia grzbietowego stopy do około 45 stopni oraz zgięcia podeszwowego stopy do około 60 stopni. Gdy stopa jest ustabilizowana na podłożu, zachodzą ruchy pochylenia podudzia w przód oraz wyprostu. Pozostałe ruchy zachodzą dzięki współdziałaniu stawu skokowego dolnego.

Staw skokowy dolny

Staw skokowy dolny, ściślej staw skokowo-piętowo-łódkowaty (łac. articulatio talocalcaneonavicularis) stanowi połączenie kości skokowej z kością piętową oraz kością łódkowatą. Anatomicznie można wyróżnić 2 odrębne stawy ze względu na oddzielające je więzadło skokowo-piętowe, funkcjonalnie natomiast jest to jeden staw skokowy dolny. Są to stawy skokowy tylny i skokowy przedni.

Budowa

Wyróżniamy 3 powierzchnie stawowe, kolejno, na kości:

• skokowej – powierzchnia stawowa piętowa tylna, przednia, środkowa;
• piętowej – powierzchnia stawowa skokowa tylna, przednia, środkowa;
• łódkowatej – wklęsła powierzchnia tylna (dla głowy kości skokowej).

Torebka stawowa jest osobna dla stawu skokowego tylnego oraz przedniego, przyczepia się wzdłuż brzegów powierzchni stawowych.

Więzadła

Wyróżnia się następujące więzadła skokowo-piętowe dla stawu skokowego tylnego:

• tylne – przebiega od guzków wyrostka tylnego kości skokowej do górnej powierzchni kości piętowej;
• przednie – szerokie, rozpięte pomiędzy powierzchniami stawowymi tylnymi kości skokowej i piętowej;
• przyśrodkowe – rozpięte pomiędzy guzkiem przyśrodkowym wyrostka tylnego kości skokowej, a tylnym brzegiem podpórki kości skokowej na kości piętowej;
• boczne – przebiega od wyrostka bocznego kości skokowej do powierzchni bocznej kości piętowej;
• międzykostne – stanowi kilka pasm rozpiętych między bruzdą kości skokowej, a bruzdą kości piętowej.

Z kolei dla stawu skokowego przedniego:

• piętowo-łódkowe podeszwowe – przebiega od podpórki kości skokowej na kości piętowej do przyśrodkowej powierzchni kości łódkowatej;
• rozdwojone – rozpoczyna się na powierzchni grzbietowej kości piętowej i rozdziela się na dwie części, stanowiące więzadła:
  • piętowo-łódkowe – dochodzi do kości łódkowatej;
  • piętowo-sześcienne – dochodzi do kości sześciennej;
• skokowo-łódkowe – rozpięte pomiędzy powierzchniami grzbietowymi szyjki kości skokowej i kości łódkowatej.

Ruchy

Staw skokowy dolny funkcjonalnie sprzężony ze stawem skokowym górnym umożliwia ruch inwersji, tj. zgięcie podeszwowe, odwracanie i przywodzenie stopy oraz ewersji, czyli zgięcie grzbietowe, nawracanie i odwodzenie stopy. W efekcie dzięki czynności stawu skokowego dolnego stopa dopasowuje się do nierówności podłoża.

Mechanika stawów skokowych

W pionowej postawie ciała długa oś stopy w położeniu prawidłowym ustawia się prostopadle do poprzecznej osi bloczka kości skokowej oraz linii ciężkości kończyny dolnej. W efekcie to prawidłowe położenie jest równocześnie położeniem wyjściowym dla ruchów w stawach skokowych.

Zakres ruchów zależy w znacznym stopniu od ćwiczeń i wieku, ponieważ wraz z upływem lat ruchomość stopy znacznie się zmniejsza. W rezultacie u osoby dorosłej zgięcie grzbietowe wynosi przeciętnie 45 stopni, z kolei zgięcie podeszwowe wynosi 60 stopni. Ponadto w prawidłowym położeniu stopy ruchy odwodzenia u dorosłego nieznacznie tylko przekraczają 30 stopni w każdą stronę.

Unaczynienie stawów skokowych

Unaczynienie zależy od części stawu. W efekcie:

• od przodu –  gałęzie naczyń piszczelowych przednich;
• od tyłu – gałęzie naczyń piszczelowych tylnych i strzałkowych;
• strona przyśrodkowa – gałęzie naczyń piszczelowych tylnych oraz żyły odpiszczelowej;
• strona boczna – gałęzie naczyń strzałkowych i żyły odstrzałkowej.

Unerwienie stawów skokowych

Także unerwienie zależy od części stawu:

• od przodu – odgałęzienie z nerwu strzałkowego głębokiego;
• od tyłu i przyśrodkowo – odgałęzienia z nerwu piszczelowego;
• strona boczna – odgałęzienia z nerwu łydkowego.

Rehabilitacja stawu skokowego

Na poniższych materiałach wideo fizjoterapeuci z Centrum Fizjoterapeuty pokazują jak może przebiegać rehabilitacja stawu skokowego po skręceniu:

Zobacz również: Skręcenie stawu skokowego – rehabilitacja

Zobacz również: Skręcenie stawu skokowego leczenie

Rehabilitacja powinna być prowadzona w sposób kompleksowy i zindywidualizowany, ponieważ każdy uraz różni się nieco od siebie. Dodatkowo bardzo ważne jest zaangażowanie pacjenta w czynności lecznicze oraz systematyczność.

Zobacz również: Rehabilitacja po skręceniu stawu skokowego.

	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...
	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.