Krążek stawowy (łac. discus articularis, inaczej: chrząstka śródstawowa) to anatomiczna struktura występująca w niektórych stawach (jednak nie we wszystkich). Jego główną rolą jest zwiększanie dopasowywania powierzchni stawowych, dzielenie jamy stawowej oraz amortyzowanie nadmiernych obciążeń. Znaleźć go można choćby w stawie skroniowo-żuchwowym bądź w stawie barkowo-obojczykowym.
Krążek stawowy – charakterystyka
Krążek stawowy występuje w niektórych stawach jako element uzupełniający pomiędzy powierzchniami stawowymi, złączony z torebką stawową (przeważnie zrasta się z nią) i dzielący jamę stawową. Zbudowany jest z tkanki łącznej włóknistej (inaczej: tkanka chrzęstna włóknista, chrząstka włóknista). Dzięki temu jest jednocześnie wyjątkowo elastyczny oraz wytrzymały. Najczęściej przybiera kształt owalny lub soczewkowaty, dzięki czemu może z łatwością dopasowywać się do powierzchni stawowych.
Gdzie znajduje się krążek stawowy?
Klasycznej budowy krążek stawowy znajduje się przykładowo w następujących stawach:
- staw skroniowo-żuchwowy;
- staw mostkowo-obojczykowy;
- staw barkowo-obojczykowy.
Dodatkowo u niektórych osób występuje tzw. krążek trójkątny (część kompleksu TFCC), który pełni podobną funkcję, jednak nie można określić go jako klasyczny krążek stawowy. Podobnie w przypadku stawów krzyżowo-biodrowych. Niektóre źródła wspominają o strukturach przypominających krążek, choć nie jest to klasyczny krążek stawowy, lecz pewna struktura zbliżonego wyglądu, która może pełnić podobne funkcje.
Krążek stawowy – funkcje
Podstawowe funkcje krążków stawowych można opisać następująco:
- dopasowywanie powierzchni stawowych do siebie, zwłaszcza, jeśli mają one różne kształty;
- amortyzowanie nadmiernych obciążeń, którym poddawane są stawy każdego dnia. Krążki stawowe działają jak poduszki i chronią powierzchnie stawowe przed przeciążeniami i uszkodzeniami;
- ułatwianie ruchu poprzez zapewnianie płynności i stabilności biomechaniki danego stawu;
- dzielenie jamy stawowej na dwie oddzielne „komory”, co ponownie zwiększa precyzję ruchu.
Nie wszystkie stawy mają jednak krążki stawowe (choć jak można zauważyć, pełnią one ważne funkcje). Co więcej, większość stawów go nie posiada. Często dzieje się tak dlatego, że powierzchnie stawowe są dobrze dopasowane i w związku z tym nie ma potrzeby dodatkowego „wypełniacza” między nimi. Zdarza się też, że ruch w stawie jest prosty i jednokierunkowy, co ma miejsce np. w stawie kolanowym czy stawie łokciowym, gdzie główne ruchy to zginanie i prostowanie. Wówczas organizm też nie ma potrzeby wykształcania krążków stawowych. Krążek stawowy dzieli staw na dwie komory, co jest potrzebne tylko w bardziej złożonych ruchach (stąd pojawia się jedynie w niektórych stawach).
Uszkodzenie krążka stawowego
Do uszkodzenia krążka stawowego może dojść wskutek urazu mechanicznego (np. przez szerokie otwarcie jamy ustnej w momencie ziewania w przypadku stawu skroniowo-żuchwowego), przeciążenia (np. w przebiegu bruksizmu, patologicznego zaciskania jamy ustnej), zmian zwyrodnieniowych (w związku z wiekiem, jako że krążek stawowy może ulegać zwyrodnieniom tak samo, jak inne elementy stawu). Wady zgryzu mogą doprowadzić do uszkodzenia krążka stawowego w stawie skroniowo-żuchwowym, zaś wady postawy kręgosłupa mogą doprowadzić do uszkodzenia pseudo krążka stawowego w stawie krzyżowo-biodrowym.
Konsekwencjami uszkodzenia krążka stawowego mogą być:
- trzaski i uczucia przeskakiwania w stawie;
- bóle o charakterze promieniującym;
- ograniczenie zakresu ruchomości w stawie;
- uczucie zablokowania stawu, co często może przeminąć po manipulacji stawu (potocznie mówiąc: „chrupnięcie” lub „strzelanie” ze stawu).
Zobacz również: Zablokowanie stawu krzyżowo-biodrowego.
Przy uszkodzeniach i dysfunkcjach krążka stawowego często pomocna jest fizjoterapia. Mowa tu zarówno o technikach terapii manualnej, jak i indywidualnie dobranych ćwiczeniach, które pacjent wykonuje samodzielnie w domu każdego dnia.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Szendera Z., Szendera F., Sokołowska M., Nitecka-Buchta A., 2020.
