Tkanka łączna spośród innych tkanek wyróżnia się tym, że zawiera stosunkowo dużo substancji międzykomórkowej. Jak wskazuje nazwa, pełni przede wszystkim rolę łącznika między pozostałymi tkankami. W anatomii i fizjologii wyróżnia się wiele rodzajów tkanki łącznej, jest ona bowiem mocno zróżnicowana, w zależności od funkcji, którą spełnia oraz swojej budowy.
Rodzaje tkanki łącznej
Każda tkanka łączna składa się z 3 elementów – komórek, włókien oraz substancji podstawowej. W zależności od charakteru i stosunku ilościowego tych składników (co wpływa na funkcję tkanki łącznej) wyróżnia się:
- tkankę łączną włóknistą – luźną, zbitą o utkaniu regularnym oraz zbitą o utkaniu nieregularnym;
- tkankę łączną wyspecjalizowaną – tłuszczową żółtą i brunatną, siateczkowatą oraz galaretowatą;
- tkankę łączną szkieletową – chrzęstną oraz kostną.
Wszystkie rodzaje wywodzą się z mezenchymy, mają więc wspólne podłoże rozwojowe.
Tkanka łączna siateczkowata
To szczególny rodzaj tkanki łącznej, zbudowany z dużych fibroblastów o nieregularnym kształcie i licznych wypustkach, którymi komórki łączą się, tworząc przestrzenną sieć. Fibroblasty wytwarzają włókna siateczkowe przebiegające na ich powierzchni, których rolą jest stabilizacja stabilizacja całej tkanki. Taka przestrzenna struktura zapewnia prawidłowy przepływ płynu tkankowego i przemieszczanie się komórek, np. limfocytów. Ten rodzaj tkanki łącznej tworzy przede wszystkim szpik kostny, zrąb narządów limfatycznych, macicę oraz jelita.
Tkanka łączna włóknista
Tkanka łączna włóknista luźna posiada w sobie włókna kolagenowe, włókna elastynowe i włókna siateczkowate. Tworzy błony surowicze (np. opłucną czy otrzewną), oponę pajęczą czy znajduje się w naczyniach krwionośnych. Istota podstawowa tej tkanki układa się w charakterystyczne blaszki, które można z łatwością od siebie oddzielić.
Tkanka łączna włóknista zbita cechuje się ścisłym upakowaniem włókien oraz niewielką ilością substancji międzykomórkowej. O utkaniu nieregularnym występuje powszechnie w warstwie siateczkowatej skóry właściwej, torebkach narządów wewnętrznych oraz otoczkach nerwowych. Z kolei o utkaniu regularnym występuje w ścięgnach, rozcięgnach i powięziach. Zawiera przede wszystkim włókna kolagenowe nadające tym strukturom wyjątkową wytrzymałość.
Tkanka łączna galaretowata
To specyficzny rodzaj tkanki łącznej występujący głównie w sznurze pępowinowym, a także w miazdze młodych zębów. Produkowana jest przez fibroblasty. W jej składzie znaleźć można duże ilości włókien kolagenowych oraz kwasu hialuronowego.
Tkanka łączna szkieletowa
Tkanka łączna chrzęstna w największych ilościach występuje u płodu, tworząc niemal w całości jego szkielet. Zbudowana jest z komórek chrzęstnych zwanych chondrocytami oraz substancji międzykomórkowej bogatej w włókna kolagenowe i włókna sprężyste. U dorosłego człowieka wyróżniamy tkankę łączną chrzęstną:
- szklistą – buduje powierzchnie stawowe, większość chrząstek krtani, tchawicę, oskrzela, części chrzęstne żeber i przegrodę nosa;
- sprężystą – buduje małżowiny uszne, przewód słuchowy zewnętrzny, trąbkę słuchową;
- włóknistą – buduje krążki międzykręgowe, elementy spojenia łonowego, łąkotki oraz przyczepy więzadeł i ścięgien.
Z kolei tkanka łączna kostna to nic innego jak kości tworzące szkielet całego organizmu. Tkankę tę budują osteocyty i substancja międzykomórkowa, zaś sole nieorganiczne (głównie wapnia i fosforu) nadają jej twardość. Wyróżniamy tkankę łączną kostną:
- zbitą – buduje trzony kości długich oraz powierzchniowe warstwy kości płaskich;
- gąbczastą – wypełnia nasady kości długich oraz wnętrza pozostałych kości.
Tkanka łączna – budowa
Jak wspomniano wyżej, każda tkanka łączna zbudowana jest z 3 składników. Głównym jest substancja podstawowa, w której zawieszone są pozostałe elementy. Zasadniczymi składnikami substancji podstawowej są:
- proteoglikany – związki składające się z białek (około 10%) i węglowodanów (około 90%);
- glikoproteidy – również zbudowane z białek i węglowodanów, lecz tutaj podstawowym składnikiem są białka.
Węglowodany budujące proteoglikany noszą nazwę glikozaminoglikanów, a wśród nich najważniejsze są: kwas hialuronowy, siarczan dermatanu, siarczan chondroityny oraz siarczan heparanu. Oprócz substancji podstawowej w składzie tkanki łącznej wyróżnia się włókna, czyli głównie:
- kolagen;
- włókna siateczkowate, czyli retikulinowe oraz srebrochłonne;
- włókna sprężyste, czyli elastyczne.
Podstawowym składnikiem włókien są białka. Najważniejszą rolę odkrywa kolagen, którego wyróżniamy wiele rodzajów. Wiązanie się komórek tkanki łącznej ze składnikami substancji międzykomórkowej odbywa się za pomocą białek receptorowych zwanych anchorynami.
Zobacz również: Czy kolagen wchłania się przez skórę?
Funkcje tkanki łącznej
Tkanka łączna pełni w organizmie człowieka wiele różnych funkcji w zależności od swojego rodzaju. Może więc:
- stanowić zrąb i podporę dla narządów aparatu ruchu;
- chronić ważne organy wewnętrzne;
- umożliwiać utrzymanie wyprostowanej postawy ciała oraz przemieszczanie się;
- magazynować materiał energetyczny;
- produkować ważne związki, takie jak hormony, cytokiny, białka, enzymy;
- chronić organizm przed zakażeniami;
- brać udział w procesach regeneracyjnych;
- pośredniczyć w wymianie substancji odżywczych i metabolicznych.
Tych funkcji jest znacznie więcej, dlatego tkankę łączną uznaje się za jedną z najważniejszych tkanek w ciele.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Ignasiak Z., Anatomia układu ruchu, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2013.
