Krążek międzykręgowy (łac. discus intervertebralis, inaczej: tarcza międzykręgowa, potocznie: dysk) zbudowany jest z pierścienia włóknistego i jądra miażdżystego. Ta niewielka struktura często bywa przyczyną dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa.
Budowa krążka międzykręgowego
Makroskopowo granicę między pierścieniem włóknistym, a galaretowatym jądrem miażdżystym można odróżnić jedynie u osób młodych. Różne właściwości mechaniczne pierścienia i jądra miażdżystego określa się przez skład i organizację odpowiedniej macierzy zewnątrzkomórkowej.
Większość zdrowego krążka międzykręgowego człowieka nie posiada naczyń krwionośnych. Naczynia znajdujące się najbliżej macierzy dysku są siecią kapilar w sąsiadujących trzonach kręgowych i małymi naczyniami włosowatymi w najbardziej zewnętrznej części pierścienia włóknistego.
Konsekwencją braku unaczynienia jest dostarczanie składników odżywczych do komórek dysku i usuwanie produktów przemiany materii całkowicie zależne od dyfuzji.
Pierścień włóknisty
Zbudowany jest z 15-25 koncentrycznych pierścieni składających się z równolegle ułożonych włókien kolagenowych. Pierścienie te określa się jako blaszki i można je zobaczyć makroskopowo w zdrowych dyskach. Włókna kolagenowe w każdej blaszce zorientowane są w przybliżeniu pod kątem 60 stopni do osi pionowej.
Włókna elastyny przeplatają się z blaszkami i mogą odgrywać ważną rolę w odtwarzaniu kształtu krążka międzykręgowego w następstwie zgięcia kręgosłupa. Komórki obecne w pierścieniu włóknistym są cienkie i wydłużone. Dodatkowo dostosowują się do włókien kolagenu i są podobne do fibroblastów.
Jądro miażdżyste
Pierścień włóknisty otacza jądro miażdżyste, które jest galaretowatym rdzeniem krążka międzykręgowego. Jego macierz składa się z dowolnie ułożonych włókien kolagenowych oraz promieniście ułożonych włókien elastyny, które znajdują się w bardzo uwodnionym żelu proteoglikanowym. Rozsiane, zaokrąglone, podobne do chondrocytów komórki znajdują się w wyspach otaczających matrix.
Zobacz również: Dyskopatia lędźwiowa (lumbago).
Krążek międzykręgowy – właściwości mechaniczne
Mimo, że właściwości mechaniczne obu struktur bardzo się różnią, główne składniki są jednak podobne i składają się z:
- wody;
- proteoglikanów;
- kolagenu (przede wszystkim typu I i II).
Woda stanowi około 80% mokrej masy jądra i 70% mokrej masy pierścienia włóknistego. Kolagen i proteoglikany pełnią funkcje uzupełniające.
Zobacz również: Kolagen na stawy.
Kolageny są mechanicznie stabilnymi białkami. Zapewniają wytrzymałość na rozciąganie. Z kolei proteoglikany składają się z chondroityny i ujemnie naładowanych łańcuchów siarczanu keratanu. Są osmotycznie aktywne właśnie ze względu na ich ujemny ładunek. Dodatkowo utrzymują uwodnienie tkanki poprzez ciśnienie osmotyczne.
Oprócz tych podstawowych i najważniejszych składników istnieje kilka drugorzędowych. Należą do nich:
- białka niekolagenowe;
- lumikan, biglikan, dekorin, fibromodulina.
Nie wyjaśniono całkowicie ich dokładnej roli.
Krążek międzykręgowy – funkcje
Pierścień włóknisty odpowiada za utrzymanie w odpowiednim położeniu jądra miażdżystego i zapewnienie wytrzymałości na siły rozciągające. W związku z tym w swoim składzie zawiera aż 70% (suchej masy) kolagenu.
Natomiast jądro miażdżyste zawierające jedynie 20% kolagenu. Odpowiada za rozpraszanie sił ściskających oddziałujących na dysk poprzez wywieranie ciśnienia hydrostatycznego na pierścień włóknisty.
Należy pamiętać, że macierz krążka międzykręgowego nie jest statyczną, lecz dynamiczną strukturą. Jej składniki są w sposób ciągły degradowane i zastępowane nowymi cząsteczkami. Równowaga między syntezą, degradacją i akumulacją cząsteczek matrycy decyduje o jakości i integralności macierzy dysków.
Zobacz również: Dyskopatia.
Krążek międzykręgowy – zmiany związane z jego starzeniem
Analiza zmian związanych z wiekiem na poziomie mikroskopowym pozwala na określenie kilku cech typowych dla zmian zwyrodnieniowych krążka międzykręgowego. Są to:
- proliferacja chondrocytów – zwiększenie skupisk komórek z powodu odczynowej proliferacji;
- degeneracja śluzowa – nagromadzenie substancji śluzowych;
- śmierć komórek (apoptoza);
- rozdarcie i tworzenie szczelin;
- zmiany ziarniste – zwiększone gromadzenie tkanki ziarnistej.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Boos N., Aebi M., Choroby kręgosłupa, Tom 1, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2016.
