Kości stępu, stęp (łac. tarsus) to anatomiczna część ciała każdego człowieka (i innych kręgowców) łącząca stopę z podudziem (zwanym również golenią). Liczba kości jest tu zmienna w zależności od gatunku kręgowca. W przypadku człowieka obejmuje siedem kości, a są nimi: kość piętowa, kość skokowa, kość sześcienna, kość łódkowata, trzy kości klinowate (przyśrodkowa, pośrednia i boczna). Spełniają istotną rolę zwłaszcza w biomechanice chodu, ale również pośrednio w stabilizacji stopy i całego ciała (jako że wszelkie niestabilności w obrębie stóp rzutują na negatywne kompensacje w wyżej zlokalizowanych odcinkach ciała).
Kości stępu – anatomia
Na kości stępu u każdego człowieka składają się następujące struktury kostne połączone ze sobą stawami:
- kość piętowa (łac. os calcis) – największa i najbardziej wysunięta ku tyłowi kość stępu, tworząca piętę. Leży pod kością skokową, dlatego w trakcie chodu bezpośrednio kontaktuje się z podłożem. Anatomicznie składa się z trzonu oraz trzech wyrostków: guza piętowego, bloczka strzałkowego, podpórki kości skokowej. Na trzonie w części górnej znajdują się aż trzy powierzchnie stawowe, służące do połączenia kości piętowej z kością skokową;
- kość skokowa (łac. talus) – znajduje się tuż pod kością piszczelową, która na niej spoczywa. W dolnej części posiada połączenia stawowe z kością piętową, łączy się również z kością łódkowatą i kostkami goleni. Anatomicznie składa się z głowy, szyjki oraz trzonu;
- kość łódkowata (łac. os naviculare)- na swojej powierzchni ma charakterystyczną guzowatość, którą łatwo można wyczuć przez skórę, co ułatwia znalezienie tej struktury za pomocą palpacji. Kość ta znajduje się na łuku przyśrodkowym stopy. Łączy się z kośćmi klinowatymi i kością skokową, zaś niestale łączy się z kością sześcienną;
- kość sześcienna (łac. os cuboideum) – znajduje się na łuku bocznym stopy, ku przodowi od kości piętowej. To ważna struktura pod kątem biomechaniki stopy i całej kończyny dolnej. Na powierzchni dolnej znajduje się podłużna guzowatość kości sześciennej, zaś przed nią ciągnie się bruzda ścięgna mięśnia strzałkowego długiego. Właśnie do niej przyczepia się część włókien mięśnia przywodziciela palucha, pasmo ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego, jak również więzadło piętowo-sześcienne podeszwowe;
- kość klinowata przyśrodkowa (łac. os cuneiforme mediale)- największa ze wszystkich kości klinowatych, łączy się z kością łódkowatą, kością klinowatą pośrednią oraz kośćmi śródstopia I i II;
- kość klinowata pośrednia (łac. os cuneiforme intermedium)- najmniejsza i najkrótsza ze wszystkich kości klinowatych, łączy się anatomicznie z kośćmi: łódkowatą, klinowatą przyśrodkową i boczną, II kością śródstopia;
- kość klinowata boczna (łac. os cuneiforme laterale) – znajduje się najbardziej dobocznie spośród kości klinowatych, a anatomicznie ma połączenia z kośćmi: łódkowatą, klinowatą pośrednią, sześcienną, a także z kośćmi śródstopia II, III i IV.
Kości stępu zaliczyć można do kości różnokształtnych, ponieważ ich wymiary są dość niestandardowe. Choć są to kostki raczej niewielkie, każda z nich spełnia niezwykle istotne funkcje. Zaburzenie połączeń pomiędzy nimi może skutkować bólem, dysfunkcją chodu i kompensacjami w stawach wyżej zlokalizowanych, np. w stawie kolanowym. Kości stępu łączą się ze sobą powierzchniami stawowymi, które są jednak mocno stabilizowane silnymi więzadłami. Należy bowiem pamiętać, że to właśnie na stopach spoczywa cały ciężar ciała, który wielokrotnie potęguje się np. podczas skoków, zeskoków czy biegania.
Zobacz również: Staw Lisfranca.
Uszkodzenia kości stępu
Uszkodzenia kości stępu są dość częste w praktyce klinicznej, ponieważ (jak wspomniano wcześniej) stopy muszą znosić bardzo duże obciążenia. Przykładem urazów są choćby złamania kości i zwichnięcia stawów. Złamania mogą dotyczyć każdej kości stępu. Najczęściej są to jednak kość piętowa, kość skokowa oraz kość łódkowata. Te dotyczące kości skokowej są o tyle niebezpieczne, że mogą doprowadzić do martwicy tkanki kostnej, co ma już charakter nieodwracalny. Zwichnięcia najczęściej dotyczą stawów skokowo-piętowego bądź skokowo-łódkowego. Rzadko diagnozowane są samoistnie – zwykle towarzyszą złamaniom.
Zobacz również: Rehabilitacja po złamaniu kości piętowej.
Należy też wyszczególnić naciągnięcia, naderwania i zerwania więzadeł stabilizujących stęp, które powstają najczęściej podczas urazów skrętnych stawu skokowo-goleniowego. Pośrednio do urazów stępu można zaliczyć uszkodzenia i dysfunkcje w obrębie ścięgna Achillesa, a także zapalenie tutejszych kaletek maziowych. Diagnostyką i leczeniem wszystkich wymienionych wyżej problemów zajmuje się lekarz ortopeda. Rozpoznanie wymaga wykonania badań obrazowych – USG, RTG lub MRI / TK w zależności od podejrzeń lekarza i rodzaju uszkodzonych struktur.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka. Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019.
- Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
- Nowakowski A., Mazurek T., Ortopedia i traumatologia – podręcznik dla studentów, Wydawnictwo Exemplum, Poznań 2017.
