Ścięgno Achillesa (łac. tendo Achillis) to największe ścięgno w ciele człowieka, zlokalizowane w tylnej części goleni nad stawem skokowo-goleniowym. Łączy w sobie włókna należące do 2 mięśni i ma ogromny wpływ na siłę i ruchomość całej kończyny dolnej. Niestety, jest często uszkadzany, np. podczas uprawiania aktywności fizycznej czy podczas przeciążania kończyn dolnych.
Ścięgno Achillesa – budowa
Ścięgno Achillesa jest szerokie i płaskie, szczelnie pokrywając dolną część goleni. Na ogół ma około 15 cm długości i do 2,5 cm średnicy w przekroju poprzecznym, choć wymiary te są kwestią indywidualną i w dużym stopniu zależą od wysokości danej osoby. Zbliżając się w kierunku guza piętowego, ścięgno zwęża się i grubieje. Na strukturę tę składają się włókna należące do dwóch mięśni – mięśnia brzuchatego łydki oraz mięśnia płaszczkowatego. Za początek ścięgna Achillesa uznaje się dolną część włókien mięśniowych wspomnianych mięśni, które płynnie przechodzą we włókna ścięgniste, natomiast przyczep końcowy (pk) znajduje się na guzie piętowym kości piętowej.
Ścięgno Achillesa zbudowane jest głównie z włókien kolagenowych. Kolagen jest białkiem w organizmie człowieka odpowiedzialnym przede wszystkim za wytrzymałość struktur, które tworzy. Nie jest rozciągliwe, dlatego też ścięgno Achillesa ma ograniczone możliwości rozciągowe. Jest dodatkowo słabo ukrwione i unerwione, przez co wszelkie kontuzje goją się dłuższy czas.
Ścięgno Achillesa – ukrwienie
Choć ścięgno to jest bardzo słabo ukrwione, pewna ilość krwi jest niezbędna do jego odżywienia. Dochodzi ona tętnicą piszczelową tylną oraz tętnicą strzałkową. Na przebiegu ścięgna Achillesa znajduje się jednak punkt nazywany strefą najmniejszego ukrwienia (stąd pochodzi nazwa „ścięgno Achillesa”, które zgodnie z mitem greckim było najsłabszym punktem w ciele wojownika, podobnie jak wspomniana strefa jest najsłabszym punktem, podatnym na kontuzje). Strefa ta znajduje się 2-6 cm powyżej guza piętowego. Od około 35. roku życia ukrwienie tej okolicy znacznie spada, przez co ścięgno ulega osłabieniu.
Ścięgno Achillesa – funkcje
Ścięgno Achillesa jest bardzo silną, wytrzymałą strukturą, która może znieść niezwykłe obciążenia. To właśnie dzięki jego pracy sportowiec grający w koszykówkę może dosięgnąć piłkę znajdującą się na wysokości 3,5 m w wyskoku. Ścięgno to pracuje przy każdych dynamicznych ruchach, takich jak skakanie czy bieganie. Bez niego niemożliwe byłoby jednak również zwykłe, spokojne chodzenie, a nawet utrzymywanie wyprostowanej postawy ciała podczas stania. Innymi słowy, funkcją ścięgna Achillesa jest przede wszystkim zapewnianie prawidłowej ruchomości kończyny dolnej i amortyzowanie obciążeń.
Zobacz również: Masaż ścięgna Achillesa i łydki.
Uszkodzenia ścięgna Achillesa
Do najczęstszych problemów związanych ze ścięgnem Achillesa zaliczamy:
- zapalenie ścięgna Achillesa – ścięgno otoczone jest pochewką ścięgnistą, mającą na celu ochronę zawartości. Gdy jednak dochodzi do nadmiernego tarcia tej błony o włókna ścięgniste, tworzy się stan zapalny. Nadmierne tarcie wynika natomiast najczęściej z koślawienia lub szpotawienia pięty, lub intensywnego uprawiania sportów wykorzystujących mięśnie łydek;
- naderwanie ścięgna Achillesa – częściowe przerwanie włókien ścięgnistych, czego przyczyną jest zwykle zbyt duża intensywność i gwałtowność wykonywanych ćwiczeń;
- zerwanie ścięgna Achillesa – całkowite przerwanie włókien ścięgnistych, zwykle w miejscu 2-6 cm powyżej guza piętowego. Przyczynami są zbyt duża gwałtowność lub intensywność wykonywanych ćwiczeń, w stopniu większym niż przy naderwaniu.
Zobacz również: Zerwane ścięgno Achillesa – leczenie.
Przy kontuzjach i różnego rodzaju uszkodzeniach ścięgna Achillesa pojawia się silny ból podczas poruszania stopą, zwłaszcza w kierunku zgięcia grzbietowego, co powoduje naciągnięcie włókien ścięgnistych. W momencie przerywania włókien ścięgnistych pojawia się również charakterystyczny trzask. Ból może mieć charakter promieniujący i jest bardzo silny. Do diagnozowania kontuzji związanych ze ścięgnem Achillesa najczęściej wykorzystuje się USG. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz ortopeda we współpracy z fizjoterapeutą.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
- Ridan T., Pacuła N., Płachta M., Ogrodzka-Ciechanowicz K., Leczenie zachowawcze w uszkodzeniu ścięgna Achillesa, Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja, 2015.
