Uszkodzenie ścięgna Achillesa

Uszkodzenie ścięgna Achillesa to przerwanie ciągłości jego włókien, które biegną od kości piętowej (guz piętowy) do mięśnia trójgłowego łydki. Ze względu na przebieg kliniczny, uszkodzenia ścięgna Achillesa dzielimy na ostre lub przewlekłe, natomiast ze względu na miejsce (lokalizację) – uszkodzenie ścięgna lub jego przyczepu.

Przyczyny

Przyczyny uszkodzeń zależą od rodzaju urazu, może on być:

• zamknięty – najczęstszą przyczyną jest wówczas uraz pośredni. Może to być nagłe naprężenie ścięgna Achillesa, które przekracza jego wytrzymałość. Ponadto uraz bezpośredni może wystąpić podczas uprawiania sportu np. uderzenie w ścięgno;
• otwarty – występują rzadziej. Dochodzi do nich podczas rany przechodzącej przez ścięgno.

Zmiany degeneracyjne w ścięgnie (tendinoza) oraz zaburzenia w układzie włókien kolagenowych są wynikiem małej elastyczności mięśnia trójgłowego co często jest związane z nakładającymi się urazami. Oznaką degeneracji w tendinozie jest wnikanie naczyń w ścięgno (neowaskularyzacja).

Proces ten popularnie nazywany jest zapaleniem, jednak biomechanicznie nie ma on charakteru zapalenia. Przewlekła degeneracja może nie wskazywać objawów klinicznych, aczkolwiek ścięgno Achillesa, które objęte jest tym procesem łatwiej ulega uszkodzeniom.

Diagnostyka

Pierwszym etapem diagnostyki jest wywiad. W trakcie przeprowadzania wywiadu można otrzymać następujące informacje:

• początkowe objawy degeneracyjne są mało dostrzegalne. Ból i obrzęk pojawiają się w okolicach ścięgna Achillesa pojawiają się po zwiększonej aktywności fizycznej. Zdarza się, że niektórych chorych nie występują żadne dolegliwości świadczące o możliwości zerwania;
• duże obciążenie, które przekracza wytrzymałość ścięgna powoduje zerwanie. W następstwie czego pojawia się nagły ból oraz szybko pojawiający się obrzęk. Osoba chora nie ma problemy z chodem, co spowodowane jest brakiem propulsji. Nie ma również możliwości stawania na palcach.

Z kolei podczas badania klinicznego należy zwrócić uwagę na obrzęk oraz wyraźnie zwiększony obrys ścięgna Achillesa.

Najczęściej wykorzystywanym testem funkcjonalnym jest objaw Simmondsa-Thompsona. Wykazuje brak ruchu zgięcia podeszwowego stopy podczas zaciskania mięśnia trójgłowego łydki – najprawdopodobniej przerwania ciągłość ścięgna Achillesa;

Obniżone napięcie spoczynkowe mięśnia trójgłowego łydki wyraża się poprzez bierne ustawianie się stopy w pozycji neutralnej (fizjologicznie jest to 20° podczas leżenia na brzuchu i stawie kolanowym zgiętym do 90°).

Dodatkowo szczegółowa palpacja pozwala na wykrycie ubytku w przebiegu włókien ścięgna.

Badania dodatkowe

Lekarz może zalecić wykonanie badań dodatkowych, takich jak:

• RTG i KT – stosowane do wykluczenia współistniejących patologii układu kostnego;
• USG – umożliwia ocenę struktury włókien kolagenowych, ciągłości oraz wczesnej degeneracji ścięgna. Pozwala również na potwierdzenie zerwania, a także ocenę dynamiczną zachowania się obu końców ścięgna. USG jest bardzo przydatne podczas kontroli procesu gojenia się;
• MRI – pozwala ocenić zakres uszkodzenia ścięgna oraz jego strukturę.

Profilaktyka – jak zapobiegać?

Ważne jest, aby zachować odpowiednie proporcje między ćwiczeniami rozciągającymi, a siłowymi. To pozwala na utrzymanie elastyczności mięśnia trójgłowego łydki i ścięgna Achillesa, co znacznie zmniejsza ryzyko zerwania. W przypadku pojawienia się objawów przeciążenia ścięgna Achillesa konieczna jest diagnostyka oraz wdrożenie kinezyterapii.

Zobacz również: Skurcze nóg – przyczyny i leczenie.

Leczenie

Sposób leczenia wybierany jest w zależności od wieku chorego, a także jego oczekiwań co do wyzdrowienia oraz poziomu aktywności po okresie leczenia.

Leczenie nieoperacyjne

Leczenie czynnościowe przynosi bardzo dobre, porównywalne wyniki do leczenia operacyjnego. Warto podkreślić, że mniejsze jest również ryzyko wystąpienia powikłań. Taki rodzaj leczenia polega na podjęciu wczesnej kinezyterapii, która ukierunkowana jest na jak najszybszą mobilizację ścięgna Achillesa:

• czynnościowe ortezy typu AFO (z klinami pod piętą) – 8-12 tygodni. Początkowo w ustawieniu końskim (30-40° zgięcia podeszwowego), zmniejszając zgięcie co 2 tygodnie;
• odciążenie dwoma kulami łokciowymi stosowane powinno być przez kilka tygodni, z zaznaczeniem, aby chory jak najwcześniej obciążał kończynę do granicy bólu;
• nie powinno się bezwzględnie unieruchamiać kończynę (obejmując również staw kolanowy) – może to wiązać się w przyszłości z większym ryzykiem ponownego zerwania ścięgna Achillesa.

Zobacz również: Ból ścięgna Achillesa – leczenie naturalnymi sposobami.

Leczenie operacyjne

Zaletą tego typu leczenia jest łączny czas. W zależności od zastosowanej metody:

• mało inwazyjna – przezskórna (możliwa do wykonania również pod kontrolą USG) – nie wymaga rozległego rozcięcia, co przekłada się na mniejsze ryzyko wystąpienia powikłań;
• inwazyjna – klasyczna (rozcięcie dostępu o 15% większe) – większe ryzyko wystąpienia powikłań.

Rehabilitacja po zerwaniu ścięgna achillesa

Na poniższym filmie pokazujemy pacjenta po operacji ścięgna Achillesa z naszego Centrum Fizjoterapeuty oraz proces rehabilitacji.

Zobacz również: Protokół Alfredsona.

Rokowanie

Ponowne zerwanie ścięgna Achillesa po leczeniu operacyjnym występuje u około 3% osób. Leczenie klasyczne, które polega na bezwzględnym unieruchomieniu powodowało bardzo wysoki, bo aż 10-30%, odsetek ponownych uszkodzeń. Z kolei dynamiczne leczenie czynnościowe w ortezie oraz wczesną mobilizacją ścięgna Achillesa pozwala zmniejszyć to ryzyko do poziomu zbliżonego do leczenia operacyjnego. Jednak ryzyko wystąpienia powikłań jest dużo niższe.

Zobacz również: Rehabilitacja po zerwaniu ścięgna Achillesa.

	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...
	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Strojek K., Piekorz Z., Kaźmierczak U., (i inni), Etiologia i patomechanizm uszkodzenia ścięgna Achillesa, Journal of Education, Health and Sport, 6/2016.
2. Szubstarski M., Przybylski P., Tarczyńska M., (i inni), Skuteczność leczenia uszkodzeń ścięgna Achillesa, Chirurgia Narządów Ruchu i Ortopedia Polska, 4/2016.