Skurcze nóg – przyczyny i leczenie

Skurcze nóg to bolesne odczucia pochodzące z tkanki mięśniowej kończyn dolnych. Bóle te powstają w momencie, gdy mięsień kurczący się jest napięty. Zwykle występuje w mięśniu łydki (pod i poza kolanem).  Dolegliwości bólowe zazwyczaj trwają kilka minut, a w niektórych przypadkach jest to tylko kilka sekund, ale zdarza się nawet do 10 minut. Nieprzyjemne doznania w kończynach dolnych mogą pozostać nawet przez 24 godziny od incydentu (po skurczu).

Skurcze nóg – przyczyny

W większości przypadków przyczyna nie jest znana. Skurcze występują, gdy mięsień będąc napiętym dostaje sygnał do skurczu. Często zdarza się to w nocy podczas przyjmowania naturalnej pozycji – stawy kolanowe lekko zgięte, stopy skierowane w dół (zgięte). W tym położeniu mięśnie łydki są stosunkowo krótsze i mogą być podatne na skurcz. Wyjaśnia to fakt, że regularne ćwiczenia rozciągające mięśnie łydki (mięsień trójgłowy łydki: mięsień brzuchaty łydki i mięsień płaszczkowaty) mogą zapobiec skurczom nóg.

Czynniki ryzyka

Wiele ludzi od czasu do czasu doświadcza skurczu nóg. Zjawisko to bardziej powszechne jest u osób starszych. Występuje u około 1-3 osoby powyżej 60 roku życia i u około połowy ludzi w wieku powyżej 80 roku życia (skurcze regularne). U około 4 na 10 osób, które mają skurcze nóg pojawiają się one co najmniej 3 razy w tygodniu. W niektórych przypadkach mogą zdarzać się nawet codziennie.

Przyczyny wtórne

W niektórych przypadkach skurcze nóg mogą sugerować inny problem. Najczęściej należą do nich:

• przyjmowanie niektórych leków – może powodować skurcze jako efekt uboczny lub sprawić, że problem będzie pojawiał się częściej;
• nadmierny wysiłek mięśni, przetrenowanie (zwłaszcza, gdy nie towarzyszy temu rozgrzewka);
• odwodnienie, przegrzanie;
• zmiany poziomu soli w krwiobiegu;
• dializa nerek;
• ciąża – zwykle w późniejszych etapach;
• nieleczona niedoczynność tarczycy;
• choroba tętnic obwodowych (zwężenie tętnic kończyn dolnych powoduje słabe krążenie), zła kondycja żył, żylaki;
• nadmiar alkoholu;
• zaburzenia na tle nerwowym;
• marskość wątroby;
• zatrucie ołowiem;
• sarkoidoza;
• zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej;
• zaburzenia gospodarki mineralnej;
• siedzenie (długotrwałe), przysiadanie na jednej z nóg lub na obu (jak np. do skłonu japońskiego siad na piętach).

W związku z powyższym skurcze są tylko jednym z objawów i zazwyczaj łączy się je z innymi schorzeniami. Jeśli nie są związane z innymi problemami to mamy do czynienia z idiopatycznymi kurczami kończyn dolnych.

Skurcze nóg – leczenie

Rozciąganie i masowanie mięśni kończyn dolnych (podczas wystąpienia problemu) może zazwyczaj zakończyć atak skurczu. Większość skurczów wkrótce ustępuje. Środki przeciwbólowe są zazwyczaj pomocne, ale nie działają wystarczająco szybko. Może to być np. paracetamol, który pomoże złagodzić dolegliwości ze strony mięśni i tkliwość, która z czasem utrzymuje się do 24 godzin po skurczu.

Zapobieganie

W przypadku kiedy skurcze nie występują, zazwyczaj nie ma potrzeby wdrażania leczenia. Jednak jeśli skurcze nóg są częste, można rozważyć pewne sposoby zapobiegania im, w tym przyjmowanie leków, ćwiczenia czy pozycje ułożeniowe.

Farmakoterapia

Należy poinformować lekarza, o tym jakie leki przyjmujesz aktualnie (wówczas stwierdzi czy nie mogą one powodować skutków ubocznych np. skurczy – zastąpienie jednego leku innym może pomóc). Ważne, aby poinformować lekarza również o dolegliwościach czy schorzeniach, które nam towarzyszą. Musi on wykluczyć wtórne przyczyny skurczów. W przypadku skurczów nóg korzystna może być także suplementacja, np. magnezem.

Ćwiczenia

Zaleca się ćwiczenia rozciągające. Niestety brak jest wiarygodnych wyników badań naukowych, aby udowodnić ich dobroczynne działanie (w każdym bądź razie, nie zaszkodzi). Wielu lekarzy i fizjoterapeutów uważa, że regularne ćwiczenia rozciągające uwalniają od problemu. Jeśli pacjent jest w stanie wykonywać te ćwiczenia, warto zacząć właśnie od nich, a nie od razu przyjmować leki.

Warto wykonywać ćwiczenia rozciągające dotkniętych problemem mięśni przez 5 minut 3 razy dziennie. Ostatnią turę należy pozostawić na czas przed zaśnięciem. Jeśli skurcze występują coraz rzadziej, można zmniejszyć powtórzenia do 1-2 dziennie, ale nie eliminować ich całkowicie.

Rozciąganie mięśni łydek:

Aby rozciągnąć mięśnie łydek należy stanąć około 60-90 cm od ściany utrzymując podeszwy stóp płasko na podłodze (nie odrywać pięt). Następnie należy pochylić się ku przodowi opierając dłonie na ścianie. Z pewnością każdy poczuje wówczas, jak mięśnie łydek rozciągają się.

Zanim poczuje się poprawę może minąć nawet tydzień. Najlepiej dać sobie czas (2-4 tygodnie) regularnie ćwicząc, aby sprawdzić czy skurcze faktycznie już więcej nie będą doskwierać. Jeśli całkowicie nie przejdą, a jedynie zmniejszy się ich częstotliwość czy nasilenie to wskazówka, że warto kontynuować tego rodzaju ćwiczenia.

Pozycja ułożeniowa podczas snu

W celu zapobiegania skurczom wskazane są pozycje, które uwalniają od skrócenia mięśni łydki podczas snu. Warto wykorzystać poduszkę do podparcia kończyn dolnych w łóżku podczas leżenia na plecach. Z kolei podczas spania na brzuchu można zsunąć się do końca łóżka, aby stopy wisiały swobodnie poza łóżkiem. Ważne jest niedopuszczanie do zbliżania się pięty w kierunku łydki.

Pozostałe metody

Przy skurczach nóg powinno unikać się nadmiernej ekspozycji na słońce, zbyt uciskowych skarpet, a także butów na wysokim obcasie. Należy często zmieniać położenie kończyn dolnych i pozbyć się nawyku zakładania nogi na nogę. Dodatkowo warto ograniczyć spożywanie kawy i wprowadzić pełnowartościową dietę.

Osoby mające problemy takie jak skurcze nóg często przyjmują suplementy diety zawierające magnez, potas, kompleks witaminy B, witaminę E. Podczas siedzącego trybu życia np. pracy siedzącej należy często wstawać i chodzić. Ponadto po pracy czy innych czynnościach odpoczywaj z nogami uniesionymi do góry.

Bibliografia

1. Nicpoń K., Bóle mięśniowe i kurcze bolesne w praktyce neurologa, Polski Przegląd Neurologiczny, 3/2007.
2. Tipton P., Wszołek Z., Restless legs syndrome and nocturnal leg cramps: a review and guide to diagnosis and treatment, Polish Archives of Internal Medicine, 127/2017.

	Spirulina 100% naturalna Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej...
	Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej...