Tarczyca, zwana także gruczołem tarczowym (łac. Glandula thyroidea) jest dużym, nieparzystym gruczołem wydzielania wewnętrznego. Często bardzo zmiennym i asymetrycznym.
Położenie
Gruczoł tarczowy zajmuje przednią część szyi, mniej więcej w połowie jej długości. Leży do przodu i bocznie od przewodu pokarmowego i oddechowego, między dwiema tętnicami szyjnymi wspólnymi. Narząd silnie przylega do trzew i wyrównuje wgłębienie między krtanią, a tchawicą.
Tarczyca – budowa
Tarczyca składa się z dwóch dużych płatów bocznych – prawego i lewego, a także z wąskiej części środkowej – węziny.
Płaty boczne bardzo rzadko są tej samej wielkości, ponieważ zwykle prawy jest większy. Na każdym płacie wyróżnia się anatomicznie następujące części:
- biegun górny;
- biegun dolny;
- 3 powierzchnie: przednią, tylną i wklęsłą (przyśrodkową).
Podstawa płata jest zaokrąglona i tworzy szeroki biegun dolny, nieznacznie tylko przekracza poziom brzegu dolnego węziny. Natomiast zaostrzony biegun górny znacznie bardziej przekracza ten poziom.
Powierzchnia przednia (zwana także mięśniową) kieruje się bocznie i do przodu, powierzchnia tylna (zwana także naczyniową) jest najwęższa i kieruje się ku tyłowi oraz bocznie. Z kolei powierzchnia przyśrodkowa (zwana także krtaniowo-tchawiczą) obejmuje krtań i tchawicę.
Z górnego brzegu narządu w płaszczyźnie pośrodkowej odchodzi mniej lub bardziej długi wyrostek nazywany płatem piramidowym. Występuje on nieco częściej niż w połowie przypadków.
Węzina ściśle przylega do tchawicy, którą krzyżuje zazwyczaj na wysokości od drugiej do czwartej chrząstki tchawiczej. Wyróżnia się na niej dwie powierzchnie – przednią i tylną, a także dwa brzegi – górny i dolny.
Więzadła tarczowe
Między gruczołem tarczowym, a przewodem krtaniowo-tchawiczym tkanka łączna powięzi tarczowej ulega zagęszczeniu i układa się w silne pasma więzadłowe, tzw. więzadła tarczowe. Wyróżnia się następujące więzadła:
- pośrodkowe;
- dwa boczne;
- płata piramidowego.
Unaczynienie
Główne źródło zaopatrzenia tętniczego gruczołu tarczowego stanowią obustronne tętnice tarczowe górne oraz tętnice tarczowe dolne. Przede wszystkim zaopatrują one oba płaty boczne.
Węzina nie otrzymuje większych, samodzielnych gałęzi, lecz przeważnie gałązki drobniejsze z naczyń płatów bocznych. Niekiedy, choć rzadko, do węziny dochodzi samodzielna i nieparzysta tętnica tarczowa najniższa.
Unerwienie
Gruczoł tarczowy jest nadzwyczaj obficie unerwiony. W większości włókna nerwowe zaopatrujące gruczoł oplatają obie tętnice tarczowe, wytwarzając bogate sploty tarczowe – górny i dolny. Ponadto, unerwienie pochodzi od nerwów współczulnych i przywspółczulnych.
Rozmiary
Masa i wielkość narządu (nawet w warunkach fizjologicznych) ulegają silnym wahaniom. Przeciętnie, masa tarczycy dorosłego mężczyzny wynosi 17-20 g. Jeśli gruczoł nie jest powiększony, wysokość płata bocznego wynosi 4-5 cm, szerokość 2-3 cm, natomiast grubość 1,5-2 cm. Całkowita szerokość narządu mierzy średnio około 6-7 cm.
Funkcje tarczycy
Hormony tarczycy (HT) warunkują prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu w ciągu całego życia. Od prawidłowego ich stężenia zależą między innymi:
- prawidłowy rozwój, a także czynność mózgu i obwodowego układu nerwowego;
- przemiany energetyczne i produkcja ciepła;
- rozwój i dojrzewanie układu kostnego;
- gospodarka wapniowo-fosforanowa;
- metabolizm białek, tłuszczów, węglowodanów;
- bilans wodny i prawidłowy rozwój nerek.
Gruczoł tarczowy wydziela dwa hormony: tyroksynę (T4) oraz trijodotyroninę (T3). Ich produkcja i wydzielanie znajdują się pod kontrolą układu podwzgórze – przysadka, co działa na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego.
Zobacz również: Hormony tarczyny – niedoczynność i nadczynność.
Leczeniem chorób tarczycy zajmuje się tyreologia, będąca gałęzią endokrynologii.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom 2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
- Dubczak I., Niemczyk L., Fizjologia hormonów tarczycy i przyczyny zaburzeń tarczycowych w przewlekłej niewydolności nerek, Nefrologia i Dializoterapia Polska, 4/2016.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
