Śródstopie (łac. metatarsus) składa się z pięciu kości śródstopia (łac. ossa metatarsalia), do których zaliczamy wydłużone, wąskie struktury kostne oznaczane kolejno cyframi rzymskimi: I, II, III, IV oraz V, z czego kość śródstopia I lokalizuje się najbardziej przyśrodkowo, zaś kość śródstopia V najbardziej dobocznie. Ze względu na znaczne siły, które muszą one znosić, są podatne na złamania (zarówno urazowe, jak i zmęczeniowe).
Budowa śródstopia
Śródstopie zbudowane jest z 5 kości:
- kość śródstopia I – najgrubsza i jednocześnie najkrótsza ze wszystkich. Znajduje się najbardziej przyśrodkowo, a więc na przyśrodkowym łuku stopy. Przechodzi w najgrubszy palec u stopy, zwany paluchem. Od strony bliższej ma również połączenia z kością klinowatą przyśrodkową. U swojej podstawy bardzo często posiada dwie niewielkie trzeszczki;
- kość śródstopia II – najdłuższa ze wszystkich kości śródstopia, łączy się z paliczkiem bliższym palca drugiego u stopy. Jej podstawa jest mocno osadzona między kośćmi klinowatymi, co czyni ją najmniej ruchomą, a tym samym najmocniej narażoną na ewentualne urazy przeciążeniowe, w tym tzw. „uraz tancerzy”;
- kość śródstopia III – nieco zbliżona długością do poprzedniej kości, choć zwykle bywa dyskretnie krótsza. Jej podstawa łączy się z kością klinowatą boczną, ma też stawowe połączenie z paliczkiem bliższym palca trzeciego w stopie;
- kość śródstopia IV – krótsza od kości trzeciej, łączy się z kością sześcienną oraz przechodzi stawowo w paliczek bliższy palca czwartego. Co dość charakterystyczne, jej trzon może lekko się zakrzywiać;
- kość śródstopia V – lokalizuje się najbardziej dobocznie, a więc w rzucie bocznego łuku stopy. Łączy się z paliczkiem bliższym palca piątego, zwanego również małym palcem w stopie. Charakterystycznym elementem w jej budowie jest guzowatość podstawy (widoczna i wyczuwalna z boku stopy).
W budowie anatomicznej wszystkich kości śródstopia wyszczególnić można podstawę, trzon oraz głowę. Podstawy tych kości znajdują się blisko stępu i łączą się z kośćmi stępu odpowiednimi powierzchniami stawowymi. Trzon jest częścią środkową, wydłużoną, zaś głowa łączy się ze stawami palców, które z kolei zwane są paliczkami.
Śródstopie – funkcje
Kości śródstopia pełnią kilka istotnych funkcji. Przede wszystkim stanowią element kostnego szkieletu, a więc są wytrzymałą podporą dla całego organizmu. Ich prawidłowa budowa i funkcja umożliwia sprawne i bezbólowe chodzenie, bieganie oraz wszelkie inne aktywności fizyczne. Kości śródstopia tworzą główną część tzw. łuku stopy, co zapewnia stabilność podczas wymienionych aktywności. Dodatkowo przenoszą siły i obciążenia z ciała na podłoże podczas stania, chodzenia i skakania, rozkładając je równomiernie na całą stopę, co znacząco zmniejsza ryzyko ewentualnych kontuzji. Kości śródstopia biorą udział w ruchach stopy, takich jak zginanie, prostowanie, a także skręcanie, umożliwiając elastyczność i adaptację do różnych powierzchni. Choć ruchomość w stawach stopy jest niewielka (podobnie jak ma to miejsce w przypadku stawów biodrowo-krzyzowych), zaburzenie w tym zakresie skutkuje nie tylko upośledzeniem biomechaniki stopy, ale i często kłującym bólem.
Warto też wspomnieć, że kości śródstopia są miejscem przyczepu istotnych z punktu widzenia ruchomości ludzkiego ciała struktur mięśniowych. Są nimi przede wszystkim:
- mięsień piszczelowy przedni, mięsień strzałkowy długi, mięsień prostownik krótki palucha, mięsień odwodziciel palucha – przyczepiają się do I kości śródstopia;
- mięsień strzałkowy krótki, mięsień strzałkowy trzeci, mięsień odwodziciel palca małego, mięsień zginacz krótki palca małego – przyczepiają się do kości śródstopia V;
- mięśnie międzykostne – przyczepiają się do wszystkich kości śródstopia.
Dzięki temu możliwe jest utrzymanie prawidłowej biomechaniki chodu i wysklepienia stopy.
Złamanie śródstopia
Złamanie kości śródstopia to uraz, który może w znacznym stopniu wpłynąć na biomechanikę stopy, chód oraz ogólną postawę ciała. Najczęściej dochodzi do niego w wyniku bezpośrednich urazów, takich jak zeskok z wysokości czy uderzenie w twardy przedmiot, ale także przez przewlekłe przeciążenia (tzw. złamanie zmęczeniowe), np. podczas biegania czy intensywnej pracy fizycznej.
Do głównych objawów zalicza się:
Diagnostyka opiera się najczęściej na badaniu obrazowym za pomocą RTG, które pozwalają określić lokalizację i charakter złamania.
Leczenie zależy od rodzaju złamania. W przypadku gdy doszło do złamania kości bez przemieszczenia stosuje się unieruchomienie w opatrunku gipsowym na 6-8 tygodni. Natomiast złamania z przemieszczeniem mogą wymagać interwencji chirurgicznej w celu zespolenia odłamów kostnych.
Rehabilitacja po złamaniu kości śródstopia jest kluczowym elementem powrotu do pełnej sprawności i obejmuje indywidualnie dobrane techniki terapii manualnej (np. mobilizacje stawowe), masaż (np. masaż tkanek głębokich) oraz ćwiczenia wzmacniające (jeżeli stopa posiada pełny zakres ruchomości). Pomocniczo, w celu zwiększenia stabilizacji stopy, można wykorzystywać taśmy do kinesiotapingu w trakcie prowadzonej fizjoterapii co przełoży się na zwiększenie komfortu pacjenta. Dodatkowo, kinesiotaping wpłynie na poprawę ukrwienia, co może wspomóc osiągnąć jeszcze lepsze efekty leczenia.
Ważne jest również stopniowe obciążanie stopy oraz praca nad przywróceniem prawidłowego wzorca chodu. Zastosowanie znajdują w tym przypadku przede wszystkim ćwiczenia równoważne, ćwiczenia koordynacyjne, ćwiczenia w otwartych łańcuchach kinematycznych i ćwiczenia zamkniętych łańcuchach kinematycznych.
Indywidualne podejście do pacjenta oraz odpowiednio dobrany program rehabilitacyjny są niezbędne dla skutecznego leczenia i minimalizacji ryzyka powikłań. W zależności od rodzaju złamania powrót do normalnej aktywności może zająć od 3 do 6 miesięcy.
W celu wspomagania procesu gojenia się tkanek po złamaniu, zaleca się również odpowiednio dobraną suplementację, do której zalicza się m.in.:
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
- Biel A., Przewodnik po biomechanice ciała, Wydawnictwo Funkcja i Ruch, 2022.
