Trzeszczka (łac. ossa sesamoidea) to niewielka, na ogół zaokrąglona kostka, która może znajdować się np. w stopie oraz w ręce. Wspólnie ze ścięgnami i więzadłami tworzy aparat trzeszczkowy. Choć trzeszczki nie są tak istotne jak stawy, biorą udział w przenoszeniu sił. Mogą ulegać urazom, a ich diagnostyką i leczeniem zajmuje się ortopeda oraz fizjoterapeuta.
Gdzie znajdują się trzeszczki?
W kończynie górnej trzeszczki występują wyłącznie na powierzchni dłoniowej ręki. Natomiast w stopie znajdziemy 2 trzeszczki – w pobliżu stawu śródstopno-paliczkowego II i V palca. Mogą także lokalizować się w obrębie stawów śródstopno-paliczkowych pozostałych palców jako narząd szczątkowy. Największą trzeszczką w ludzkim organizmie jest jednak rzepka, znajdująca się w stawie kolanowym.
Trzeszczka – charakterystyka
Trzeszczka łączy się ze ścięgnami i więzadłami, tworząc wytrzymały aparat trzeszczkowy. Dla przykładu trzeszczki u podstawy palucha tworzą aparat trzeszczkowy składający się z:
- więzadła trzeszczkowo-paliczkowego;
- więzadła śródstopno-trzeszczkowego;
- ścięgna mięśnia zginacza krótkiego palucha;
- ścięgna mięśnia odwodziciela palucha;
- ścięgna mięśnia przywodziciela palucha.
Trzeszczki powstają w różnych miejscach w ciele człowieka wskutek kostnienia ścięgien. Niestety nierzadko dochodzi do ich kontuzji.
Funkcje trzeszczki
Trzeszczki biorą udział w przenoszeniu sił oraz w stabilizacji struktur anatomicznych. Przykładowo, w stopie trzeszczki u podstawa bliższego paliczka palucha są przyczepem końcowym mięśnia zginacza krótkiego palucha. Odpowiada on za wzmocnienie wysklepienia stopy, zgięcie podeszwowe palucha i wspiera stanie na palcach. Można zatem powiedzieć, że jest to po części możliwe dzięki obecności trzeszczki. Z kolei mięsień odwodziciel palucha to najsilniejszy mięsień w obrębie stopy, zaś trzeszczka przyśrodkowa wraz z podstawą bliższego paliczka palucha jest jego przyczepem końcowym. Pośrednio wspiera więc jego funkcje, do których zaliczamy podtrzymywanie przyśrodkowego łuku sklepienia stopy oraz odwodzenie i zginanie palucha.
Rzepka, jako największa trzeszczka w ciele człowieka, odpowiada za zwiększanie siły nacisku, jaką ścięgno mięśnia czworogłowego uda może wywierać na kość udową. Mięsień może więc pracować znacznie intensywniej i wydajniej, co jest niezmiernie ważne, jako że jest to najsilniejszy mięsień kończyny dolnej. Dodatkowo rzepka chroni staw kolanowy przed kontuzjami.
Zobacz również: Chondromalacja rzepki.
Złamanie trzeszczek
Złamanie trzeszczek jest częstą przypadłością bez względu na wiek. Najczęściej dochodzi do niego podczas chodu, zeskoku z dużej wysokości, stłuczenia czy w konsekwencji zadziałania czynnika nagłego, np. przy wypadku komunikacyjnym lub upadku. W przypadku stopy, pęknięcia trzeszczek zazwyczaj powstają wskutek powtarzanego, zwiększonego obciążania przodostopia (tzw. złamanie zmęczeniowe). Sytuacja taka ma miejsce w przypadku stopy płaskiej, nadruchomej lub nieprawidłowo obciążanej z powodu modzeli na spodzie stopy.
Pęknięcie lub złamanie trzeszczki stwierdza się na podstawie badań RTG. Charakterystyczne objawy urazów dotyczących trzeszczek to:
- ból o charakterze tępym, rozlanym, uporczywym, nasilający się podczas aktywności fizycznej lub obciążania okolicy ciała, w której znajduje się dana trzeszczka;
- miejscowa tkliwość w obrębie trzeszczki;
- niekiedy lekkie zaczerwienienie skóry nad trzeszczką;
- problem z poruszaniem się, np. z obciążaniem stopy, jeśli uraz dotyczy trzeszczki w stopie.
Leczenie złamanej trzeszczki może być zachowawcze lub operacyjne. W pierwszym przypadku obejmuje farmakoterapię objawową, zmianę obuwia na odciążające przodostopie, zimne okłady oraz fizjoterapię. Fizjoterapia składa się natomiast z terapii manualnej, odpowiednio dobranych ćwiczeń i wspomagająco kinesiotapingu. Jeśli doszło do całkowitego złamania trzeszczki stopy, należy unieruchomić ją na około 6 tygodni. Nieskuteczne leczenie zachowawcze skutkuje koniecznością wykonania sesamoidectomii, czyli zabiegu wycięcia trzeszczki.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Książek-Czekaj A., Wiecheć M., Postępowanie fizjoterapeutyczne w przypadku złamania trzeszczki, Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja, 10/2013.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Miller M., Ortopedia Miller, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2020.
