Rzepka (łac. patella) położona jest w ścięgnie mięśnia czworogłowego uda, na przedniej powierzchni stawu kolanowego. Jest to kość spłaszczona i lekko trójkątna. Uznaje się, że rzepka jest największą trzeszczką w ciele człowieka.
Rzepka – podstawy anatomiczne
Rzepka posiada dwie powierzchnie:
- powierzchnia przednia (chropowata);
- powierzchnia tylna (gładka, bierze udział w tworzeniu stawu kolanowego).
Wyróżnić można również trzy brzegi struktury:
- górny, czyli podstawa rzepki (łac. basis patellae);
- przyśrodkowy i boczny, które przechodzą w zwrócony ku dołowi, ostry wierzchołek rzepki (łac. apex patellae).
Bardzo ważne w funkcji stawu kolanowego jest więzadło rzepki, ponieważ stanowi ono środkową część wspólnego ścięgna mięśnia czworogłowego uda, które biegnie od rzepki do kości piszczelowej. Jest bardzo mocnym, płaskim pasmem o długości od 5 do 8 cm. Grube skupienie tkanki tłuszczowej oddziela powierzchnię tylną więzadła od błony maziowej torebki stawowej. Więzadło rzepki jest bardzo wyraźnie widoczne przy skurczu mięśnia czworogłowego uda.
Kolejną strukturą, o której warto wspomnieć, są troczki rzepki: przyśrodkowy i boczny. Powstają z części włókien ścięgnistych głowy przyśrodkowej i bocznej mięśnia czworogłowego uda, które biegną obok rzepki ku dołowi do powierzchni przedniej kłykci kości piszczelowej.
2/3 górne tylnej powierzchni rzepki zajmuje jej powierzchnia stawowa podzielona przez pionowy grzebień rzepki na część boczną i przyśrodkową. Do 1/3 dolnej i tylnej powierzchni zalicza się ciało tłuszczowe Hoffy, fałdy skrzydłowe i więzadło rzepki. Mówi się, że chrząstka rzepki jest najgrubszą chrząstką stawową w organizmie, ponieważ jej grubość wynosi nawet do 7 mm.
Funkcje rzepki
Ścięgno mięśnia czworogłowego uda, rzepka i ścięgno rzepki pochłaniają znaczną część energii wytworzonej podczas ruchów wykonywanych przez kolano w obciążeniu. Rzepka chroni staw kolanowy od przodu, zwiększa również działanie mięśnia czworogłowego uda, ponieważ kieruje ścięgno tego mięśnia pod większym kątem do przyczepu znajdującego się na kości piszczelowej.
Proces pochłaniania energii przez rzepkę jest niezwykle ważny, dlatego warto poznać jego fizjologię. Podczas ruchu, siła skurczu mięśnia czworogłowego przenoszona jest przez ścięgno i działa na piszczel. Następnie rzepka przenosi siłę skurczu dalej, jako ciało sztywne. Oddala ścięgno mięśnia czworogłowego uda od powierzchni rzepkowej kości udowej. Efektem jest utworzenie mechanizmu dźwigni.
Dodatkowo rzepka kompresyjnie rozkłada obciążenie, ponieważ zwiększa obszar kontaktu między więzadłem rzepki a kością udową.
Mobilizacja rzepki
Na poniższych filmach możemy zobaczyć jak wygląda mobilizacja rzepki, wykorzystywana w terapii manualnej:
- staw kolanowy w wyproście:
- staw kolanowy zgięty pod kątem 90 stopni:
Schorzenia rzepki
Do najczęściej występujących dysfunkcji rzepki zalicza się takie jak:
- chondromalacja rzepki – inaczej rozmiękczanie chrząstki stawowej rzepki;
- nawykowe podwichanie rzepki – mówimy o nim wówczas, gdy podczas ruchu zgięcia lub wyprostu kolana dochodzi do niepełnego przemieszczenia się rzepki, najczęściej do boku;
- wrodzone lub przewlekłe zwichnięcie rzepki – bardzo często występuje w Zespole Downa;
- nawrotowe zwichnięcie rzepki – mianem tym określa się powtarzające zwichnięcia rzepki. Polegają one na pełnym przemieszczaniu się rzepki na boczną powierzchnię kłykcia udowego bocznego w czasie zgięcia;
- zespół rzepkowo-udowy – nadmierne przyparcie rzepki do kości udowej, a w szczególności do kłykcia udowego bocznego przez skrócony troczek boczny;
- konflikt rzepkowo-udowy – dotyczy zaburzeń funkcji stawu rzepkowo-udowego;
- boczne przyparcie rzepki – tego rodzaju schorzenie powstaje, podczas gdy głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego uda jest osłabiona, a rzepkę pociąga do boku powięź szeroka. W trakcie ruchu rzepka nie przesuwa się po fizjologicznej osi, lecz po kłykciu bocznym.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Wziętek B., Wyniki artroskopowego bocznego uwolnienia rzepki w leczeniu zespołu rzepkowo-udowego, nawykowego i nawrotowego zwichnięcia rzepki, Kraków 2006.
