Chrząstka stawowa (łac. cartilago articularis) jest elastyczną tkanką występującą na powierzchniach stawów w całym organizmie. W zależności od lokalizacji jej grubość może sięgać nawet 5 mm. Jej podstawowym celem jest ochrona stawów przez nadmiernym tarciem i zniszczeniem, wykazuje przy tym silne właściwości amortyzujące. Wraz z upływem lat chrząstka stawowa traci jednak zdolność do naturalnej produkcji mazi stawowej, a tym samym dochodzi do jej ścieńczenia.
Chrząstka stawowa w organizmie człowieka
Warto wiedzieć, że chrząstka stawowa nie styka się bezpośrednio z powierzchnią stawu. Między tymi dwiema strukturami lokuje się warstwa zwapniałej chrząstki, co stanowi dodatkową ochronę naszych stawów. Chrząstka stawowa cechuje się dużą sprężystością, dzięki czemu łatwo zmienia swój kształt i dopasowuje się do aktualnej pozycji w stawie. Po ustąpieniu nacisku sprawnie wraca do swojej wcześniejszej postaci. Wraz z upływem lat chrząstka stawowa staje się coraz mniej sprężysta, zmienia się także jej naturalna barwa (na bardziej żółtą).
Omawiana tkanka może przybierać różną grubość w zależności od swojej lokalizacji. Najgrubsza występuje w strzałkowej listewce rzepki (około 5 mm), najcieńsza zaś może mieć zaledwie 0,2 mm. Co ciekawe, chrząstki stawowe panewek są zazwyczaj miększe niż chrząstki główek stawowych. Dokładny kształt powierzchni stawowych zaczyna się formować już w 4.-6. tygodniu życia płodowego.
W organizmie człowieka spotkać można 3 rodzaje chrząstki stawowej:
- chrząstka szklistą;
- chrząstka włóknistą;
- chrząstka sprężystą.
W odniesieniu do powierzchni stawowych mówi się o chrząstce szklistej. Chrząstka włóknista lokalizuje się w specjalnych chrzęstnych poduszeczkach (np. łąkotki), z kolei chrząstka sprężysta cechuje się największą elastycznością i można ją spotkać w uchu, tchawicy czy nosie.
Unaczynienie i unerwienie chrząstki stawowej
Chrząstka stawowa jest w praktyce całkowicie pozbawiona naczyń krwionośnych oraz nerwów. Jest odżywiana płynami tkanek przenikającymi z tkanki kostnej, które chrząstka pokrywa. Brak nerwów jest bardzo ważny, ponieważ dzięki temu podczas większych nacisków czy biegania nie jest odczuwany ból.
Chrząstka stawowa – funkcje
Chrząstka stawowa jest wytrzymała na ciśnienie i rozciąganie (choć znacznie mniej niż tkanka kostna). Jest także gładka i odporna na tarcie, dzięki czemu może spełniać swoją rolę. Mimo dużych nacisków czy tarcia w bardzo słabym stopniu ulega zużyciu. Możliwe jest więc uprawianie sportów ekstremalnych czy wykonywanie intensywnych treningów fizycznych. Co więcej, stawy, które pozostają stale aktywne cechują się chrząstką o lepszych parametrach. Właśnie dlatego, aby uchronić się przed bólem stawów lub go zmniejszyć, zaleca się regularną aktywność fizyczną.
Zobacz również: Wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka.
Podstawowym zadaniem chrząstki stawowej jest zabezpieczanie powierzchni stawów przed zniszczeniem. Produkowana maź stawowa utrzymuje ruchomość w stawach na wysokim poziomie, dzięki czemu nawet wykonywanie maksymalnych zakresów ruchu czy skakanie z wysokości nie powoduje bólu.
Jak zregenerować chrząstkę stawową?
Często pada pytanie: Czy chrząstka stawowa się regeneruje? Rzeczywista regeneracja chrząstki stawowej nie jest możliwa, ponieważ nie posiada ona ochrzęstnej, z której mogłaby następować regeneracja. Dlatego tak ważne jest, aby odżywiać tę tkanką jeszcze w momentach, gdy posiada ona odpowiednią grubość i całkowicie pokrywa powierzchnie stawowe. Duży wpływ na jak najdłuższe zachowanie chrząstki stawowej oraz parametry mazi stawowej ma codzienna dieta. Zaleca się już po 25.-30. roku życia wprowadzenie suplementacji kolagenu, kwasu hialuronowego oraz koenzymu Q10. Udowodniono, że związki te mogą przyczyniać się do profilaktyki chorób zwyrodnieniowych stawów związanych ze ścieńczeniem chrząstki i brakiem produkcji mazi stawowej.
Dodatkowo zaleca się regularną aktywność fizyczną w pełnym zakresie ruchomości stawów. Aktywność należy dobrać do wieku i stanu ogólnego, jednak bardzo dobrze sprawdzają się:
- pływanie;
- jazda na rowerze;
- ogólna gimnastyka;
- nordic walking;
- wspinaczki górskie.
Jedynym sposobem na odbudowę chrząstki stawowej w momencie jej zniszczenia jest skorzystanie z zabiegów wstrzykiwania komórek macierzystych do stawu. Komórki macierzyste są niedojrzałymi i jeszcze niewyspecjalizowanymi komórkami ludzkiego organizmu. Właśnie dlatego po umieszczeniu ich w organizmie biorcy, mogą dowolnie przekształcać się w różne rodzaje tkanek, np. tkankę kostną, tkankę chrzęstną czy tkankę mięśniową. Wadą zabiegu jest jego wysoka cena, rozpoczynająca się od 5000 zł za jedną iniekcję, przy czym zwykle jest ich potrzebnych kilka.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Ciszek B., Morfologia i funkcja chrząstki stawowej, Acta Clinica, 1/2001.
