Chrząstka szklista (inaczej: tkanka chrzęstna szklista) wykazuje niezwykle wysoką odporność na ścieranie, ma też zdolność remineralizacji. W największych ilościach spotkać ją można na powierzchniach stawowych. Niestety wskutek urazów, chorób przewlekłych i niewłaściwych nawyków może dochodzić do jej degradacji, co w zaawansowanych przypadkach skutkuje dolegliwościami bólowymi.
Chrząstka szklista – charakterystyka
Chrząstka szklista składa się z komórek chrzęstnych, chondrocytów, a także wytwarzanej przez nie macierzy pozakomórkowej. Podstawowymi komponentami macierzy są swoiste proteoglikany oraz kolagen typu II, przy czym najistotniejszymi proteoglikanami są wielkocząsteczkowe agregaty z kwasem hialuronowym. Poza kolagenem typu II w chrząstce szklistej znaleźć można mniejsze ilości kolagenu typu IX, XI, XIV.
Zobacz również: Rodzaje kolagenu.
W macierzy chrząstki szklistej występują ponadto pewne ilości innych białek niekolagenowych takich jak chondronektyna, tenascyna i białka GLA oraz różne rodzaje proteaz i ich inhibitory. Produkcję oraz degradację składników macierzy regulują cytokiny, zarówno produkowane przez chondrocyty, jak i te pochodzenia zewnętrznego. Są nimi m.in. insulinopodobny czynnik wzrostu 1, czynnik wzrostu β, interleukina 1, czynnik martwicy nowotworów alfa. Ciekawostką jest, że zaburzenie równowagi pomiędzy anabolicznym a katabolicznym wpływem cytokin może być przyczyną osteoartrozy i innych chorób degeneracyjnych chrząstki szklistej.
Zobacz również: Anabolizm i katabolizm.
Chrząstka szklista w organizmie człowieka
Chrząstkę szklistą znaleźć można przede wszystkim na powierzchniach stawowych, ale i na przymostkowych częściach żeber, w ścianie tchawicy, oskrzeli i krtani. Znajduje się w chrząstkach przegrody nosowej.
Co to są chondrocyty?
Chondrocyty to podstawowe komórki budujące chrząstkę szklistą w organizmie człowieka. Mają one pochodzenie mezenchymatyczne lub neuroektodermalne (w przypadku chrząstki znajdującej się w obrębie twarzoczaszki) i charakterystyczny kulisty kształt w centralnych częściach. Fenotyp chondrocytarny przejawia się zdolnością do syntezowania kolagenu typu II i agrekanów, co uznawane jest za specyficzną cechę tego typu komórek.
Diagnostyka uszkodzeń chrząstki szklistej
Współcześnie uznaje się, że RTG oraz tomografia komputerowa nie są narzędziami diagnostycznymi z wyboru w kontekście diagnozowania uszkodzeń chrząstki stawowej. Można wprawdzie wykorzystywać je przy analizowaniu zmian zwyrodnieniowych stawów czy zwężeń szpary stawowej, jednak ich zdolność do uwidaczniania zmian ogniskowych jest znikoma. Zdecydowanie lepszym i dokładniejszym badaniem jest tutaj rezonans magnetyczny, uznawany za złoty standard diagnostyki uszkodzeń i patologii chrząstki.
Funkcje chrząstki szklistej
Tkanka chrzęstna szklista jest twardą, sprężystą strukturą o niebiesko białej barwie. Wykazuje niezwykle wysoką odporność na ścieranie dzięki obecności licznych włókien kolagenowych zatopionych w istocie podstawowej. Układają się one nieregularnie i biegną w różnych kierunkach, co wpływa na rolę tego typu chrząstki. Utrzymuje ona stabilność i wytrzymałość tkanek, które pokrywa, np. na różnego rodzaju obciążenia mechaniczne i ścieranie. To niezwykle istotne w przypadku powierzchni stawowych, np. kolan, które są codziennie poddawane znacznym obciążeniom.
Istota podstawowa chrząstki szklistej jest silnie uwodniona, co nadaje jej odpowiednią sprężystość. Ciekawostką jest, że to najczęściej występująca chrząstka w organizmie człowieka. W okresie zarodkowym i płodowym tworzy szkielet, który z czasem, aż do około 20. roku życia, ulega mineralizacji i przekształca się w kości. W młodszym wieku to właśnie obecność chrząstki szklistej na końcach kości długich umożliwia ich przyrost na długość, a więc i wzrost całego organizmu.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Malejczyk J., Budowa i immunologia tkanki chrzęstnej, Acta Clinica, 1/2001.
- Gryglewicz J., Dragan S., Uszkodzenia chrząstki stawowej – mechanizmy zachodzące w chrząstce, diagnostyka, epidemiologia, możliwości leczenia zachowawczego, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 2/2023.
