We współczesnym, pędzącym, często niestabilnym świecie mnóstwo ludzi odczuwa lęk. Ten spowodowany konkretnymi sytuacjami i ten, którego przyczyny nie da się jednoznacznie określić. Niektórzy budzą się z lękiem, inni nie mogą przez niego zasnąć, kolejni są wybudzani w środku nocy właśnie przez to uczucie. Skąd się bierze? Czy zawsze jest zaburzeniem? Jak sobie z nim radzić? Przekonaj się i przeczytaj przygotowany przez nas tekst!
Czym jest lęk, a czym zaburzenia lękowe?
Zanim przejdziemy do sedna, musimy najpierw opowiedzieć nieco o samym lęku – jego definicji. O tym, czym tak naprawdę jest i z czego się bierze, a także o jego funkcjach – a ma ich kilka!
Lęk jest naturalną reakcją organizmu na zagrożenie. Uczucie, które pojawia się, aby przygotować nas do działania. Może motywować, ostrzegać i mobilizować, gdy sytuacja rzeczywiście wymaga czujności. Bywa jednak również obecny mimo braku realnego niebezpieczeństwa.
Zaburzenia lękowe (dawniej nazywane nerwicą) to stan, w którym lęk przestaje pełnić funkcję ochronną i zaczyna zakłócać codzienne życie. Mogą one prowadzić do unikania sytuacji, problemów ze snem, napięcia czy ciągłego niepokoju o przyszłość. Wymagają zwykle wsparcia specjalisty, by osoby nią dotknięte zdołały odzyskać równowagę.
Choć lęk i zaburzenia lękowe często się ze sobą łączą, różnią się skalą, intensywnością oraz wpływem na funkcjonowanie jednostki na co dzień. Naturalny lęk potrafi minąć, gdy sytuacja się ustabilizuje, natomiast zaburzenia lękowe utrzymują się długo i narastają, nierzadko paraliżując, a w kulminacyjnym momencie objawiają się w postaci ataków paniki. To właśnie ta różnica prowadzi do pytania, skąd biorą się takie trudności – i co można z nimi zrobić.
Zaburzenia lękowe i ich przyczyny
Zaburzenia lękowe mogą powstawać na styku czynników biologicznych, środowiskowych i psychologicznych. Na ich pojawienie się wpływa tempo życia, doświadczenia z przeszłości bądź te całkiem świeże, ale bardzo trudne i nagłe oraz cechy indywidualne. Niekiedy wybuchają nagle, innym razem narastają miesiącami. Do powszechnych czynników ryzyka występowania zaburzeń tego typu musimy więc włączyć:
- trudne doświadczenia życiowe oraz traumy;
- przewlekły stres obciążający układ nerwowy;
- wpływ stylu wychowania i atmosfery domu rodzinnego;
- predyspozycje genetyczne do silniejszego reagowania;
- działanie substancji psychoaktywnych lub używek;
- niestabilność i wymagania współczesnego świata.
Każdy z tych czynników może działać oddzielnie lub łączyć się z innymi. Objawy również bywają zróżnicowane – od niepokoju i napięcia po unikanie czy natrętne myśli. Dlatego tak ważne jest indywidualne podejście do wyjaśniania przyczyn i niwelowania objawów.
Sposoby radzenia sobie z lękiem
Istnieje szerokie spektrum metod radzenia sobie z lękiem i zaburzeniami lękowymi – od prostych domowych sposobów, po profesjonalne terapie i rozwiązania eksperymentalne badane naukowo. Ich skuteczność zależy od rodzaju trudności i intensywności objawów.
Domowe sposoby (włączane często w proces profesjonalnych terapii) na zmniejszenie lęku to na przykład:
- techniki oddechowe uspokajające układ nerwowy;
- krótkie lub dłuższe aktywności fizyczne poprawiające regulację emocji;
- stały rytm dnia i rytuały pomagające w budowaniu poczucia bezpieczeństwa;
- ćwiczenia uważności rozwijające zdolność obserwowania emocji bez paniki;
- ograniczenie bodźców, takich jak nadmiar informacji czy hałas.
Domowe metody potrafią znacząco obniżyć napięcie, szczególnie gdy stosuje się je konsekwentnie. Jeżeli jednak lęk staje się długotrwały, warto rozważyć bardziej zaawansowane, profesjonalne formy wsparcia, do których zaliczane są:
- psychoterapia poznawczo-behawioralna ucząca pracy z myślami i reakcjami;
- terapie integracyjne wykorzystujące różne podejścia jednocześnie;
- terapie ukierunkowane na ciało wspierające regulację fizjologiczną;
- farmakoterapia stabilizująca objawy w trudniejszych przypadkach;
- wsparcie psychiatryczne pozwalające dobrać spójny plan leczenia.
Specjalistyczne metody dają szansę na trwałą poprawę, szczególnie gdy lęk utrudnia codzienne funkcjonowanie. Czasem jednak nauka bada również mniej oczywiste kierunki, jak eksperymentalne podejścia, w skład których włączamy:
- badania kliniczne nad substancjami psychoaktywnymi w kontrolowanych warunkach;
- psychoterapie wspierane nowymi technologiami, np. wirtualną rzeczywistością;
- analizy dotyczące wpływu mikrobioty na reakcje lękowe;
- testowanie nowych sposobów stymulacji mózgu dla regulacji emocji;
- eksperymenty z substancjami pochodzącymi z hodowli w specjalnych pudełeczkach (growkit) czyli grzybów psylocybinowych o działaniu psychoaktywnym prowadzone jedynie w ramach badań naukowych.
Takie kierunki nie są przeznaczone do samodzielnego stosowania i mają charakter czysto badawczy, choć ich rozwój może w przyszłości poszerzyć możliwości terapii.
Zaburzenia lękowe nie muszą paraliżować!
Lęk jest elementem ludzkiej natury, lecz gdy przejmuje kontrolę, należy przyjrzeć się jego źródłom. Świadomość, skąd się bierze, pozwala korzystać z metod, które mogą realnie przynieść ulgę w walce z nim lub całkowicie sobie poradzić z zaburzeniami o podłożu lękowym.
Choć zaburzenia lękowe bywają trudne, dostępne jest wiele sposobów radzenia sobie – od prostych działań domowych po profesjonalną pomoc. Najważniejsze, by nie pozostawać w tym samemu i pozwolić sobie na wsparcie, które otwiera drogę do większego spokoju.
Wpis gościnny
