Ból ucha to objaw, który może wynikać z wielu różnych zaburzeń, od infekcji ucha środkowego i ucha zewnętrznego, przez nieprawidłowe gromadzenie się woskowiny, aż po dolegliwości wtórne, takie jak zapalenie zatok czy dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego. Ze względu na szerokie spektrum możliwych przyczyn wymaga on właściwej diagnostyki, najlepiej przeprowadzonej przez otorynolaryngologa lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Choć dolegliwość ta bardzo często dotyczy dzieci, niejednokrotnie pojawia się również u dorosłych, wpływając na komfort funkcjonowania i jakość życia. Wczesne rozpoznanie przyczyny bólu ucha umożliwia szybkie wdrożenie skutecznego leczenia oraz zapobieganie powikłaniom.
Ból ucha – przyczyny
Ucho jest unerwione czuciowo aż przez sześć nerwów: cztery nerwy czaszkowe (nerw trójdzielny, nerw twarzowy, nerw językowo-gardłowy oraz nerw błędny) oraz dwie gałęzie splotu szyjnego pochodzące z drugiego i trzeciego korzenia szyjnego (C2-C3). Uszkodzenie lub wada dowolnej z tych struktur nerwowych może generować dolegliwości bólowe ucha. Zatem mnogość możliwych przyczyn jest bardzo duża. Ból receptorowy ucha (otalgia pierwotna) jest bólem pierwotnym powstającym w konsekwencji urazu, choroby infekcyjnej lub choroby nowotworowej ucha. To najczęstszy ból ucha, występujący u pacjentów w każdym wieku. Możliwe przyczyny to ostre stany zapalne oraz nowotwory małżowiny usznej, przewodu słuchowego, ucha środkowego i wyrostka sutkowatego.
Choroby ucha zewnętrznego przeważają u dorosłych, z kolei u dzieci jest to zazwyczaj ostre zapalenia ucha środkowego. Innymi częstymi przyczynami omawianego problemu są:
- urazy przewodu słuchowego i błony bębenkowej;
- oparzenia, odmrożenia, krwiaki małżowiny usznej;
- ciała obce umiejscowione przed lub poza błoną bębenkową.
Zobacz również: Uszkodzenie ucha wewnętrznego.
Do rzadziej spotykanych schorzeń i patologii, którym towarzyszy otalgia pierwotna, należą:
- półpasiec uszny;
- złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego;
- zapalenie ochrzęstnej małżowiny usznej;
- ropień małżowiny;
- róża małżowiny usznej;
- krwotoczne zapalenie błony bębenkowej;
- usznopochodne powikłania wewnątrzczaszkowe;
- ziarniniakowatość Wegenera.
Ból ucha może także rzutować z zupełnie innych struktur ludzkiego organizmu, takich jak na przykład: jama ustna, gardło, staw skroniowo-żuchwowy, nos i zatoki, część nosowa gardła, krtań, ślinianki, kręgosłup szyjny, wyrostek rylcowaty, tarczyca, narządy klatki piersiowej.
Ból ucha – objawy
Dolegliwości bólowe ucha mogą manifestować się na różne sposoby, w zależności od przyczyny problemu. Przykładowo w przebiegu ostrego zapalenia ucha środkowego charakterystyczne objawy to:
- silny, tętniący ból (często narastający w nocy);
- uczucie „pełności” w uchu;
- pogorszenie słuchu;
- gorączka, osłabienie organizmu;
- niekiedy wyciek płynu/ropy z ucha;
- drażliwość, płacz, pocieranie ucha w przypadku dzieci.
Z kolei klasyczne dolegliwości związane z nagromadzeniem woskowiny / zatkaniem ucha to:
- uczucie zatkania ucha, stłumiony słuch;
- uczucie rozpierania w uchu;
- niekiedy lekki ból lub szum w uchu;
- gwałtowny, ostry ból przy kontakcie z wodą (gdy woskowina pęcznieje).
Jeśli natomiast ból ucha pojawia się w przebiegu zapalenia górnych dróg oddechowych, towarzyszyć temu mogą dolegliwości takie jak bóle gardła, duszności, odkrztuszanie plwociny czy kaszel. Na podstawie obrazu klinicznego często zawęzić można obszar poszukiwań przyczyn.
Diagnostyka bólu ucha
Diagnostyka rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego, jednak nie powinna się na nim kończyć. Aby była dokładna, lekarz powinien przeprowadzić badanie słuchu (wykonać otoskopię i badanie audiologiczne). Może też wykonać badanie ciśnienia w uchu środkowym, co pomaga w diagnostyce wysiękowego zapalenia ucha, niedrożności trąbki słuchowej, perforacji błony bębenkowej. Osłuchiwanie klatki piersiowej czy RTG płuc mają zastosowanie przy podejrzeniu infekcji dróg oddechowych, zwłaszcza o przewlekłym przebiegu.
Zobacz również: Choroby układu oddechowego.
Ból ucha – leczenie
Leczenie bólu ucha powinno zawsze być przyczynowe. Jeśli więc wynika z infekcji bakteryjnej, wdraża się antybiotykoterapię, zaś przy zalegającej woskowinie należy dokładnie ją usunąć. Ewentualne przerwania błony bębenkowej mogą wymagać drobnych interwencji chirurgicznych. O postępowaniu zawsze decyduje lekarz po zapoznaniu się z danym przypadkiem.
Domowe metody mogą być stosowane objawowo po konsultacji z lekarzem. Często wykonuje się wówczas płukanki ucha przyrządzone na bazie ziół o działaniu przeciwzapalnym, przeciwdrobnoustrojowym i powlekającym (np. ziele krwawnika, ziele skrzypu, liść maliny, liść poziomki, liść jeżyny, liść orzecha włoskiego, korzeń lukrecji, korzeń łopianu, ziele rdestu ptasiego, kłącze pięciornika, ziele tymianku). Inne metody objawowe możliwe do stosowania w domu to między innymi:
- zakraplanie ucha olejem rycynowym;
- ciepłe okłady;
- odpoczynek i sen;
- terapie dźwiękiem.
Suplementacja
Chociaż podstawą postępowania w przypadku bólu ucha pozostaje odpowiednia diagnostyka oraz leczenie prowadzone przez specjalistę, organizm warto wspierać również od wewnątrz. Szczególnie wtedy, gdy dolegliwościom towarzyszą nawracające infekcje lub przewlekłe stany zapalne. Jednym z wartościowych uzupełnień diety są kwasy tłuszczowe Omega 3. Badania wskazują, że regularne ich stosowanie może wspierać prawidłową odpowiedź zapalną oraz funkcjonowanie układu immunologicznego, co jest istotne u osób ze skłonnością do infekcji uszu lub częstych zapaleń.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kuczkowski J., Sierszeń W., Czaczkowski J., Ból ucha — objaw chorób głowy, szyi i klatki piersiowej, Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 2, 164–170.
- https://zielarz.info/media/articles/zapalenie_ucha.pdf.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
