Polineuropatia cukrzycowa to jedno z najczęstszych i najbardziej uciążliwych powikłań cukrzycy, wynikające z przewlekłego działania podwyższonego poziomu glukozy we krwi (hiperglikemii) na włókna nerwowe. Dochodzi wówczas do ich stopniowego uszkodzenia, co prowadzi do zaburzeń czucia, osłabienia siły mięśniowej, bólu, drętwienia czy pieczenia kończyn (najczęściej nóg i stóp). Objawy te mogą znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie, wpływając nie tylko na sprawność ruchową, ale również na jakość snu i ogólne samopoczucie. Wczesne rozpoznanie polineuropatii cukrzycowej i wdrożenie kompleksowego leczenia ma kluczowe znaczenie dla spowolnienia postępu choroby oraz złagodzenia jej objawów. Terapia powinna być prowadzona przez lekarza neurologa we współpracy z diabetologiem. Jej ważnym elementem jest także odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna i dbałość o prawidłowy poziom glukozy w organizmie. Zastosowanie znajduje również fizjoterapia, która pomaga zmniejszyć ból, poprawia ukrwienie tkanek i zwiększya komfort życia pacjenta.
Polineuropatia cukrzycowa – przyczyny
Polineuropatia cukrzycowa jest najczęstszym powikłaniem neurologicznym towarzyszącym cukrzycy. Może obejmować różne części obwodowego układu nerwowego, a ryzyko jej wystąpienia rośnie wraz z długością trwania choroby oraz stopniem nasilenia hiperglikemii. W rzadkich przypadkach objawy mogą pojawić się nagle, zwłaszcza w wyniku ciężkiej hipoglikemii. Zgodnie z definicją, polineuropatia cukrzycowa to obecność objawów subiektywnych lub klinicznych uszkodzenia nerwów obwodowych, które występują w przebiegu cukrzycy po wykluczeniu innych potencjalnych przyczyn.
Pomimo znacznych postępów w badaniach, dokładny mechanizm rozwoju polineuropatii cukrzycowej nie został jeszcze w pełni poznany. Uważa się jednak, że schorzenie to ma charakter wieloczynnikowy i jest wynikiem współdziałania zaburzeń metabolicznych oraz zmian naczyniowych.
- Czynniki metaboliczne – długotrwała hiperglikemia prowadzi do nadmiernego gromadzenia glukozy, sorbitolu i fruktozy w tkankach nerwowych. Skutkuje to zaburzeniami osmotycznymi, nasileniem stresu oksydacyjnego, powstawaniem wolnych rodników oraz niedoborem niezbędnych substancji do prawidłowego funkcjonowania komórek nerwowych.
- Czynniki naczyniowe – zmniejszony przepływ krwi w naczyniach krwionośne odżywiających nerwy powoduje niedotlenienie, mikrouszkodzenia śródbłonka i pogrubienie błony podstawnej. W efekcie dochodzi do zwężenia lub nawet zamknięcia drobnych naczyń, co prowadzi do niedokrwienia włókien nerwowych.
Regularna kontrola poziomu glukozy, utrzymanie prawidłowej masy ciała, zdrowa dieta oraz odpowiednio dobrane leczenie diabetologiczne stanowią podstawę profilaktyki. Dzięki właściwemu postępowaniu można znacząco zmniejszyć ryzyko rozwoju polineuropatii cukrzycowej, a także wielu innych groźnych powikłań cukrzycy.
Polineuropatia cukrzycowa – objawy
Polineuropatia cukrzycowa może objawiać się w bardzo różnorodny sposób. Jej obraz kliniczny zależy od tego, które włókna nerwowe uległy uszkodzeniu (czuciowe, ruchowe lub autonomiczne). Z tego powodu objawy mogą obejmować zarówno zaburzenia czucia, bóle neuropatyczne, jak i osłabienie mięśni.
W przypadku uszkodzenia włókien czuciowych pacjenci najczęściej zgłaszają uczucie mrowienia, drętwienia, pieczenia czy kłucia kończyn. Typowe są również zaburzenia czucia temperatury i dotyku oraz tzw. parestezje, czyli wrażenie cierpnięcia skóry bez obecności bodźca zewnętrznego. Często pojawia się ból neuropatyczny, mający charakter palący, przeszywający lub ostry. Może występować przeczulica (nadwrażliwość na bodźce), ale paradoksalnie u części chorych obserwuje się też obniżone czucie bólu, co zwiększa ryzyko urazów i owrzodzeń stóp.
Zobacz również: Trudno gojące się rany.
Gdy uszkodzeniu ulegają włókna ruchowe, pojawia się osłabienie siły mięśniowej, skurcze lub trudności w poruszaniu się. W zaawansowanych przypadkach może dojść nawet do częściowego paraliżu.
Objawy polineuropatii cukrzycowej zwykle rozwijają się stopniowo, początkowo obejmując kończyny dolne, a następnie (w miarę postępu choroby) również kończyny górne. Wczesne rozpoznanie tych symptomów ma ogromne znaczenie, ponieważ wdrożenie odpowiedniego leczenia na tym etapie może znacząco spowolnić rozwój choroby i poprawić komfort życia pacjenta.
Diagnostyka polineuropatii cukrzycowej
Rozpoznanie polineuropatii cukrzycowej opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie medycznym oraz ocenie objawów zgłaszanych przez pacjenta z cukrzycą. Lekarz analizuje dolegliwości takie jak drętwienie, mrowienie, ból czy zaburzenia czucia. Następnie wykonuje szczegółowe badanie neurologiczne, które pozwala określić stopień i zakres uszkodzenia nerwów.
W trakcie badania ocenia się m.in.:
- czucie dotyku, bólu, temperatury i wibracji;
- odruchy ścięgniste (szczególnie skokowe, które często zanikają najwcześniej),
- siłę mięśniową oraz obecność ewentualnych zaników mięśni.
Dodatkowo wykonywane są laboratoryjne badania krwi, przede wszystkim oznaczenia poziomu glukozy i hemoglobiny glikowanej (HbA1c), które pomagają ocenić stabilność i zaawansowanie cukrzycy. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić także badania elektrofizjologiczne (EPS), np. elektroneurografię (ENG) lub elektromiografię (EMG), które umożliwiają dokładną ocenę przewodnictwa nerwowego i potwierdzenie uszkodzenia włókien nerwowych.
Wczesna i prawidłowa diagnostyka ma kluczowe znaczenie. Pozwala wdrożyć skuteczne leczenie oraz zapobiec dalszemu postępowi zmian neuropatycznych.
Polineuropatia cukrzycowa – leczenie
Podstawą leczenia polineuropatii cukrzycowej jest farmakoterapia połączona ze stabilizacją poziomu glukozy poprzez odpowiednią dietę i modyfikację stylu życia. W łagodzeniu objawów neuropatycznych największą skuteczność wykazują trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, takie jak amitryptylina, stosowane w celu zmniejszenia bólu neuropatycznego. Dodatkowo mogą być stosowane leki i suplementy diety działające wspomagająco, m.in. gabapentyna, pochodne witaminy B1 (benfotiamina), kwas α-liponowy czy inhibitory ACE. Należy jednak pamiętać, że ich działanie jest głównie objawowe, nie eliminują przyczyny choroby.
Skuteczność terapii polineuropatii cukrzycowej znacząco wzrasta przy równoczesnym działaniu przyczynowym. Obejmuje ono przede wszystkim:
- utrzymanie stabilnego poziomu glukozy i redukcję hiperglikemii;
- stosowanie diety o niskim indeksie glikemicznym, bogatej w składniki odżywcze wspierające układ nerwowy;
- regularną aktywność fizyczną, która poprawia ukrwienie nerwów i mięśni;
- unikanie używek (zwłaszcza palenia tytoniu) oraz redukcję stresu.
Tak kompleksowe podejście pozwala nie tylko łagodzić objawy polineuropatii cukrzycowej, ale również spowalniać jej postęp i poprawiać komfort życia pacjenta.
Polecane produkty:
|
Mata z kolcami
Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej... |
|
Mata do akupresury (mata z igłami)
Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Antczak A., Araszkiewicz A., Babicki M., i inni, Zasady diagnostyki i leczenia neuropatii. Zalecenia interdyscyplinarnej grupy ekspertów, Lekarz POZ, 4/2024.
- Szczyrba S., Kozera G., Bieniaszewski L., Nyka W., Neuropatia cukrzycowa — patogeneza, rozpoznawanie, zapobieganie, leczenie, Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 5, 339–355.
- Wołos J., Wołos J., Rudnicka-Drożak E., Dystalna symetryczna polineuropatia cukrzycowa, Forum Medycyny Rodzinnej, 6/2023.
