Fruktoza jest cukrem prostym naturalnie występującym zarówno w świecie roślin, jak i zwierząt. Znajduje się bowiem między innymi w owocach i warzywach, ale także miodzie. To najczęściej stosowany cukier w przemyśle gastronomicznym, ponieważ jest on najsłodszy i najlepiej rozpuszczalny w wodzie spośród wszystkich sacharydów.
Źródła fruktozy
Fruktoza występuje w dużych ilościach w:
- miodzie;
- napojach słodzonych fruktozą lub syropem glukozowo-fruktozowym;
- sokach i świeżych owocach drobnopestkowych;
- owocach suszonych.
Bogatym źródłem są także warzywa, w tym zwłaszcza:
Wchłanianie
W pożywieniu fruktoza występuje w 3 postaciach:
- jako wolny cukier prosty;
- w formie dwucukru – w sacharozie;
- pod postacią polimerów – fruktany.
Wśród wymienionych, fruktoza jako cukier prosty wchłania się w jelicie cienkim przy obecności odpowiednich dla niej transporterów. Ułatwiają one przenoszenie cukru przez błonę komórkową zgodnie z gradientem stężeń. Enzymy te zlokalizowane są w szczytowej części błony komórkowej enterocytów. Jeśli fruktoza została dostarczona w niewielkich ilościach ulega całkowitemu wchłanianiu przez organizm.
Pomimo że swoją budową przypomina inny cukier prosty – glukozę, w organizmie człowieka ulega znacznie wolniejszemu wchłanianiu, dzięki czemu odznacza się niższym indeksem glikemicznym, a więc wolniejszym przyrostem glikemii we krwi po spożyciu posiłku.
Korzystne działanie fruktozy
Fruktoza wpływa korzystnie na pracę układu pokarmowego i perystaltykę jelit, ponieważ powoduje nagromadzenie wody w świetle jelita.
Negatywne skutki spożycia fruktozy
Badania wykazały, że długotrwałe i regularne przyjmowanie fruktozy w codziennej diecie przyczynia się do występowania zaburzeń lipidowych, co objawia się jako hiperlipidemia. W efekcie dochodzi do wzrostu całkowitego stężenia trójglicerydów i frakcji lipoprotein LDL, a niektórzy twierdzą, że dochodzi także do zwiększenia całkowitej zawartości cholesterolu we krwi.
Dodatkowo stanowi substrat dla jelitowych bakterii fermentujących, w efekcie czego dochodzi do produkcji gazów. Ich nagromadzenie powoduje dyskomfort jelitowy i może nasilać dolegliwości związane z refluksem żołądkowo-przełykowym.
Ponadto badania na zwierzętach udowodniły, że spożycie fruktozy prowadzi do rozwoju insulinoodporności w komórkach wątroby i mięśni. Nie ma jeszcze istotnych dla medycyny badań na ludziach w tym kontekście.
Mimo negatywnych skutków nadmiernego spożywania fruktozy nie należy obawiać się podaży warzyw i owoców. Nie wpłynie to negatywnie na stan zdrowia, w przypadku braku problemów zdrowotnych. Należy jednakże unikać wyrobów i przetworów z dodatkami tego cukru.
Zaburzenia wchłaniania fruktozy
Zaburzenia wchłaniania fruktozy najprościej zdiagnozować za pomocą wodorowego testu oddechowego po doustnym podaniu tego cukru. Wynik dodatni obejmuje upośledzenie wchłaniania fruktozy jako wzrost zawartości cząsteczek wodoru w powietrzu wydychanym o ponad 20 ppm w porównaniu z wartością wyjściową, którą ocenia się przed podaniem fruktozy.
W przypadku upośledzenia wchłaniania fruktozy zaleca się ograniczenie spożywania tych produktów, które zawierają fruktozę w ilości znacznie przewyższającej zawartość glukozy lub galaktozy. Należy też kontrolować spożycie źródeł fruktanów, których ilość w jednorazowym posiłku nie powinna przekraczać 0,5 g.
Dieta
W przypadku zaburzeń wchłaniania fruktozy należy unikać lub ograniczyć spożycie produktów bogatych w ten cukier (wymienionych wyżej). Znacznie korzystniej jest sięgać po te, gdzie fruktozy jest mniej lub jej ilość jest zrównoważona ilością glukozy. W rezultacie zalecane są:
- świeże owoce grubopestkowe – np. śliwki, brzoskwinie, nektarynki;
- owoce jagodowe;
- cytrusy;
- kiwi;
- ananasy;
- dojrzałe banany.
Ponadto gotowanie warzyw częściowo zmniejsza zawartość fruktozy. Także wyroby mączne produkowane z mąki białej (rafinowanej) zawierają mniej tego cukru niż produkty z pełnego ziarna.
Bibliografia
- Grupińska J., Grzelak T., Walczak M., (i inni), Korzyści i zagrożenia związane z konsumpcją naturalnych zamienników sacharozy, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1/2015.
- Okręglicka K., Pardecki M., Jagielska A., (i inni), Metaboliczne efekty nadmiernego spożycia fruktozy z dietą, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 3/2017.
- Marek K., Kamińska B., Plata-Nazar K., (i inni), Upośledzenie wchłaniania fruktozy: rola w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego u dzieci, Forum Medycyny Rodzinnej, 2/2010.
- Borawska M., Arciuch L., Puścion-Jakubik A., (i inni), Zawartość cukrów (fruktozy, glukozy, sacharozy) i proliny w różnych odmianach naturalnych miodów pszczelich, Problemy Higieny i Epidemiologii, 4/2015.
Polecane produkty:
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... | |
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |